Làn sóng bạo lực băng đảng vẫn chưa có dấu hiệu lắng xuống tại Haiti trong nhiều tháng gần đây, sau sự kiện các nhóm vũ trang dẫn đầu một cuộc vượt ngục, giải thoát cho hơn 4.000 tù nhân.
Cuộc vượt ngục xảy ra khi Thủ tướng Ariel Henry công du đến Kenya để thảo luận về việc triển khai một phái đoàn an ninh quốc gia do Liên Hợp quốc hậu thuẫn đến Haiti, nhằm hỗ trợ cảnh sát địa phương giải quyết tình trạng bạo lực băng đảng.
Hôm thứ Năm, Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp quốc báo cáo tính đến ngày 22/3, bạo lực băng đảng đã khiến hơn 1.500 người tại quốc gia vùng Caribe thiệt mạng và 826 người bị thương. Còn trong năm 2023, các băng đảng đã sát hại ít nhất 4.451 người, gồm 3.801 nam giới, 538 phụ nữ và 112 trẻ em.
Cơ quan này cho biết xu hướng bạo lực tình dục đang gia tăng đáng kể, thường là các vụ cưỡng hiếp phụ nữ sau khi sát hại chồng nạn nhân. Các băng đảng tại quốc gia này đang lợi dụng bạo lực tình dục nhằm gieo rắc nỗi sợ hãi, khuất phục hay trừng phạt người dân có ý chống đối mình. Đáng chú ý hơn, những hành vi khủng khiếp này hầu như không chịu sự trừng phạt của pháp luật. Nạn nhân của bạo lực tình dục thường không dám khai báo với chính quyền địa phương, do lo ngại kỳ thị cộng đồng, thủ phạm trả thù hay thiếu niềm tin vào hệ thống pháp luật và chính quyền.
“Ưu tiên hàng đầu là giải quyết dứt điểm nạn bạo lực tình dục đang đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng và sức khỏe của phụ nữ. Bên cạnh đó, cần phải bảo vệ các thiết chế cơ bản của nhà nước pháp quyền, quyền lợi của những tổ chức đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bạo lực băng đảng” – Cao ủy Nhân quyền Liên Hơp quốc Volker Türk cho biết trong một thông cáo báo chí.
Bên cạnh đó, xu hướng tự vệ quá mức – tấn công những người bị nghi ngờ phạm tội hoặc có liên quan đến băng đảng đang làm trầm trọng thêm vấn nạn bạo lực tại đất nước thuộc vùng Caribe này. Liên Hợp quốc cho biết tính từ năm 2023 đến nay, đã có 587 người thiệt mạng do hành động phòng vệ quá mức đến từ những nhóm dân phòng tự gọi là “lữ đoàn tự vệ”.
Hãng tin AP đưa tin, hơn 200 băng đảng được cho là đang hoạt động ở Haiti, trong đó có gần 20 băng nhóm tập trung ở Port-au-Prince và các khu vực lân cận.
Hiện tại, theo Liên Hợp quốc, các băng đảng vũ trang đã nắm quyền kiểm soát đến 80% thủ đô Port-au-Prince, khiến hơn 33.000 người phải rời bỏ nhà cửa tại nơi này. Không những vậy, các nhóm này ra sức phá hủy các đồn cảnh sát, văn phòng chính phủ, khiến các chuyến bay bị đình chỉ, cướp ngân hàng và bệnh viện, sát hại và bắt cóc hàng chục người. Các cảng chính thức của Thủ đô Port-au-Prince cũng bị tấn công, phải ngừng hoạt động vô thời hạn, thực phẩm, vật tư y tế cũng khan hiếm.
Thủ lĩnh băng đảng quyền lực bậc nhất Haiti là Jimmy Cherizie đã kêu gọi các băng nhóm tội phạm đứng lên lật đổ Thủ tướng Ariel Henry cũng như đe dọa sẽ gây ra nội chiến nếu vị thủ tướng này không từ chức. Ngày 12/3, ông Henry đã phải từ chức trước sức ép của những băng đảng này.
Trước nạn bạo lực hoành hành, chuyên gia nhân quyền của Liên Hợp quốc tại Haiti William O’Neill cho rằng quốc gia này cần sự hỗ trợ của khoảng 4.000-5.000 nhân viên an ninh quốc tế để giải quyết tình trạng trên.
