Nằm ở độ cao hơn 4.000 mét so với mực nước biển, TP Potosí là một trong những điểm đến đặc biệt nhất Bolivia. Từng là trung tâm khai thác bạc lớn nhất thế giới, nơi đây mang đến cho du khách trải nghiệm khó quên khi khám phá hệ thống hầm mỏ cổ xưa. Đặc biệt, Potosí là nơi duy nhất trên thế giới mà công chúng có thể mua thuốc nổ một cách hợp pháp.
Tham gia hành trình xuống hầm mỏ, du khách được trang bị mũ bảo hộ, quần áo bảo hộ và di chuyển qua những đường hầm chật hẹp. Hướng dẫn viên sẽ giới thiệu cách sử dụng thuốc nổ - thường được kích hoạt bằng cách châm ngòi một dây nổ màu xanh lá cây, sau đó yêu cầu mọi người lùi lại trước khi vụ nổ tạo ra làn sóng xung kích mạnh mẽ. Với chỉ khoảng 13 Boliviano (chưa đến 2 USD), du khách có thể tận mắt chứng kiến sức mạnh của thuốc nổ – công cụ không thể thiếu của thợ mỏ.
Mạng lưới hầm mỏ tại Potosí trải dài khắp Cerro Rico (“Núi Giàu”). Những người thợ mỏ phải len lỏi qua các đường hầm tối tăm, đẩy xe quặng nặng trĩu trên đường ray cũ kỹ, tạo nên khung cảnh như trong Indiana Jones. Nhưng đằng sau sự hấp dẫn ấy là điều kiện làm việc khắc nghiệt và tuổi thọ trung bình chỉ khoảng 40 tuổi do bệnh bụi phổi silic.
Theo truyền thuyết, mỏ bạc Cerro Rico được phát hiện năm 1545 bởi Diego Gualpa, một thợ mỏ bản địa. Ngay lập tức, thực dân Tây Ban Nha biến Potosí thành trung tâm khai thác lớn nhất thế giới. Hàng trăm nghìn người lao động bị cưỡng bức làm việc trong điều kiện vô nhân đạo, đối mặt với nguy cơ sập hầm và ngộ độc thủy ngân.
Tuy nhiên, sự giàu có không kéo dài mãi. Khi Bolivia giành độc lập vào năm 1825, phần lớn nguồn bạc đã bị khai thác cạn kiệt, để lại một TP ngập chìm trong nghèo đói. Ngày nay, người dân chủ yếu khai thác thiếc và kẽm, nhưng mạng lưới hầm mỏ rộng lớn đang dần mất ổn định, đe dọa sự an toàn của thợ mỏ.
Dù làm việc trong điều kiện nguy hiểm, người thợ mỏ vẫn duy trì tín ngưỡng truyền thống. Bên trong các hầm mỏ, du khách có thể nhìn thấy tượng El Tío – vị thần cai quản thế giới ngầm. El Tío có cặp sừng, khuôn mặt dữ tợn và thường được dâng cúng lá coca, thuốc lá, bia để cầu mong an toàn và may mắn.
Cuộc sống của thợ mỏ đầy rẫy khó khăn. Dù luật lao động quy định độ tuổi tối thiểu là 14, vẫn có trẻ em từ 6 tuổi đã phải vào hầm mỏ kiếm sống. Họ làm việc nhiều giờ mỗi ngày trong không gian ngột ngạt, đối mặt với nguy cơ bệnh tật và tai nạn.
Đọc thêm: Đan Mạch – Quốc gia đi đầu trong phát triển xanh
Dù vậy, Potosí vẫn có những khoảnh khắc tươi sáng. Hàng năm, vào khoảng tháng 2 đến tháng 3, TP tổ chức lễ hội khai thác mỏ rực rỡ. Người thợ mỏ khoác lên trang phục truyền thống, nhảy múa trên đường phố, uống bia và thể hiện lòng tôn kính với El Tío. Phụ nữ địa phương – thường gọi là Cholitas – diện váy lộng lẫy, hòa mình vào điệu nhảy sôi động theo tiếng nhạc của các ban nhạc diễu hành.
Sau những ngày hội, du khách có thể trở về La Paz bằng chuyến xe buýt đêm gập ghềnh. Nhưng với những người thợ mỏ, cuộc sống vẫn tiếp diễn với những ngày làm việc dài và hiểm nguy luôn rình rập.
Potosí không chỉ là một di sản lịch sử, mà còn là minh chứng cho sự kiên cường của con người trước nghịch cảnh.
