Nguyên tắc quan trọng cần nắm khi sơ cứu bệnh nhân ngộ độc thực phẩm

Dưới đây là 4 nguyên tắc quan trọng khi sơ cứu bệnh nhân ngộ độc thực phẩm, ai cũng nên biết.

Kích thích nôn hết thức ăn gây ngộ độc

Khi nghi ngờ vừa ăn phải thực phẩm nhiễm độc hoặc khi các triệu chứng ngộ độc vừa xuất hiện và người bệnh còn tỉnh táo, việc ưu tiên hàng đầu là kích thích nôn để tống hết thức ăn đã nạp ra ngoài. Hành động này giúp hạn chế tối đa lượng độc tố có thể thẩm thấu vào cơ thể.

Người bệnh có thể thực hiện bằng cách uống một cốc nước muối pha loãng (nồng độ khoảng 0,9%) rồi dùng ngón tay sạch đưa vào góc cuống lưỡi gần họng để kích thích phản xạ nôn. Cần cố gắng nôn ra càng nhiều càng tốt.

Nếu người bệnh đang nôn trong tư thế nằm, hãy đảm bảo họ nằm nghiêng và kê cao đầu. Điều này vô cùng quan trọng để ngăn chất nôn trào ngược vào phổi, tránh nguy cơ sặc hoặc ngạt thở nguy hiểm đến tính mạng.

Đối với trẻ em, người hỗ trợ cần thực hiện động tác gây nôn một cách nhẹ nhàng, khéo léo để tránh gây tổn thương cổ họng. Cần nhớ, tuyệt đối không được kích nôn đối với người bệnh đã rơi vào trạng thái hôn mê hoặc mất ý thức, vì nguy cơ sặc chất nôn vào phổi là rất cao.

Cần lưu giữ thức ăn nghi gây ngộ độc thực phẩm hoặc chất nôn của bệnh nhân để giúp việc xác định nguyên nhân gây bệnh và cũng là cách để tìm ra thuốc trung hòa độc tính.

Bù nước và điện giải nhanh chóng

Nôn ói và tiêu chảy liên tục khiến cơ thể mất một lượng lớn nước và chất điện giải. Bù nước và điện giải là ưu tiên hàng đầu để ngăn ngừa tình trạng mất nước nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy kiệt, nguy hiểm tính mạng (nhất là ở trẻ nhỏ và người cao tuổi).

Khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ ngộ độc thực phẩm như nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, sốt sau khi ăn, người dân cần ngừng ngay việc sử dụng thực phẩm nghi ngờ, đồng thời bù nước và điện giải sớm bằng dung dịch oresol hoặc nước chín để nguội.

Sử dụng dung dịch oresol (pha theo đúng hướng dẫn trên bao bì - không pha quá đặc hoặc quá loãng). Uống từ từ, từng ngụm nhỏ, uống bù liên tục khi khát hoặc sau mỗi lần nôn/tiêu chảy.

Trong trường hợp khẩn cấp, nếu chưa có oresol, bạn có thể tự pha một dung dịch bù nước và điện giải tạm thời tại nhà bằng nước muối đường loãng (Oral Rehydration Solution - CRS tự chế), nước lọc, nước chín để nguội, nước gạo rang. Tuy nhiên, cần lưu ý đây chỉ là giải pháp tạm thời và cần phải tìm mua oresol hoặc đến cơ sở y tế ngay lập tức, vì oresol thương mại có tỷ lệ điện giải và glucose chuẩn xác hơn nhiều, giúp cơ thể hấp thu tối ưu.

Cho người bệnh nghỉ ngơi nhiều nhất có thể

Cho người bệnh nghỉ ngơi ở nơi thoáng khí, yên tĩnh để cơ thể hồi phục. Đặt người bệnh nằm ngửa, đầu thấp, nếu thấy tình trạng thở khó, cảm giác nghẹt thở thì nên dùng tay sạch kéo lưỡi người bệnh ra ngoài, tránh tụt vào trong giúp người bệnh dễ thở hơn.

Ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ bị ngộ độc, cần cho người bệnh ngưng ăn và nghỉ ngơi ở nơi thoáng khí, sạch sẽ. Nghỉ ngơi sẽ giúp cơ thể có thời gian hồi phục và tránh tiêu hao thêm năng lượng. Trấn an tinh thần cho bệnh nhân đồng thời theo dõi sát các triệu chứng. Cần theo dõi nhịp tim, trường hợp ngộ độc thực phẩm nặng, người bệnh có thể có các dấu hiệu như loạn nhịp tim, khó thở hay tụt huyết áp.

Không tự ý sử dụng thuốc cầm tiêu chảy khi bị ngộ độc

Tiêu chảy và nôn ói là phản ứng bảo vệ tự nhiên của cơ thể nhằm tống chất độc và vi khuẩn ra ngoài. Việc tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy có thể làm giảm nhu động ruột, khiến độc tố và vi khuẩn lưu lại lâu hơn trong đường ruột, làm tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc trở nên nặng nề và phức tạp hơn. Dẫn đến các tác dụng phụ như táo bón, chướng bụng.

Kháng sinh chỉ có tác dụng với một số trường hợp nhiễm khuẩn nhất định và phải có chỉ định của bác sĩ sau khi thăm khám, xét nghiệm. Việc tự ý dùng kháng sinh không đúng loại, không đúng liều lượng có thể gây tiêu chảy do rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột, tăng nguy cơ kháng thuốc, hoặc gây ngộ độc gan/thận.

Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hay kháng sinh vì có thể khiến độc tố lưu lại lâu hơn trong ruột. Nếu nôn nhiều, tiêu chảy liên tục, đau bụng dữ dội, sốt cao hoặc có dấu hiệu mất nước (môi khô, tiểu ít, người lả, mệt mỏi), người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay để được xử trí kịp thời.

Thông thường, những bệnh phát sinh do thực phẩm thường tự khỏi trong vòng 48 giờ. Tuy nhiên, nếu thấy xuất hiện những biểu hiện bất thường như suy hô hấp, rối loạn ý thức, co giật, không thể gây nôn,... cần nhanh chóng đưa người bệnh đến các cơ sở y tế gần nhất để thực hiện các bước xử lý cần thiết.

Các biện pháp phòng ngừa ngộ độc thức ăn

Một số biện pháp phòng ngừa ngộ độc thức ăn thường gặp bạn có thể áp dụng để tránh bị ngộ độc như sau:

- Tuyệt đối tránh sử dụng các thực phẩm có chứa chất độc như khoai tây mọc mầm, cá nóc, nấm độc, thức ăn bị nhiễm hóa chất…

- Bảo quản kỹ thực phẩm: Cần bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thích hợp trong tủ lạnh. Khuyến cáo nên bảo quản riêng thức ăn tươi sống và thức ăn đã chế biến riêng biệt. Bạn tránh để thức ăn ở ngoài quá ba giờ, đặc biệt vào thời tiết ở nhiệt độ cao thì không nên để thức ăn ở ngoài quá 90 phút.

- Chế biến thức ăn an toàn, hợp vệ sinh: Khâu chế biến thức ăn nên làm một cách sạch sẽ và an toàn. Bạn cần nấu chín thức ăn ở nhiệt độ thích hợp. Rửa tay sạch sẽ trong quá trình chế biến và tiếp xúc với thực phẩm để phòng sự xâm nhập của vi khuẩn, vi nấm. Dụng cụ chế biến thức ăn cần được vệ sinh, tiệt trùng sạch sẽ bằng nước ấm và xà phòng trong quá trình sơ chế thực phẩm.

- Ăn uống hợp vệ sinh: Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, ăn chín uống sôi, cần lựa chọn nơi ăn uống đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.