[Nhân dân hạnh phúc – cốt lõi trong hành trình đưa Thủ đô bứt phá] Bài cuối: Xây dựng Hà Nội thành nơi đáng đến, đáng sống

Như lãnh đạo TP Hà Nội đã khẳng định, đưa chỉ số hạnh phúc (HPI) vào hệ thống chỉ tiêu phát triển của nhiệm kỳ mới, hướng tới mục tiêu “Thành phố hạnh phúc”, “Nhân dân hạnh phúc”, để khẳng định mọi việc làm, mọi suy nghĩ, mọi hành động của Đảng bộ, chính quyền Thủ đô đều hướng đến việc làm thế nào để người dân hạnh phúc hơn, góp phần xây dựng Thủ đô là một nơi đáng sống, đáng đến. Theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế – xã hội Hà Nội đang phối hợp với các cơ quan quốc tế để hoàn thiện bộ chỉ số HPI riêng của Thủ đô, dự kiến công bố cuối quý I/2026. Hướng tới hạnh phúc và sự hài lòng của người dân là mục tiêu không có điểm dừng. Đó là quá trình bền bỉ, đòi hỏi mỗi cấp ủy, chính quyền phải coi sự hài lòng của người dân là thước đo quan trọng nhất.

Theo các chuyên gia, hạnh phúc là thước đo cuối cùng cho mọi thành quả phát triển của Thủ đô, đây cũng là bước đi quan trọng hướng đến xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại, hạnh phúc. "Hạnh phúc" là một chỉ tiêu tổng hợp, bao trùm, chứ không chỉ định lượng bằng kinh tế hay các chỉ tiêu xã hội đơn thuần. Nói cách khác, hạnh phúc của người dân không chỉ là mức thu nhập, hạ tầng hiện đại, mà còn ở cả cảm giác được sống trong một xã hội an toàn, văn minh, mọi người dân đều có cơ hội phát triển toàn diện…

GS.TS Phùng Hữu Phú - nguyên Ủy viên T.Ư Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận T.Ư, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội:

Tạo lợi thế, sức hấp dẫn từ bản sắc riêng có

Văn kiện Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ TP Hà Nội đưa vào chủ đề cụm từ “phát triển Thủ đô văn minh, hiện đại, hạnh phúc”, đó không chỉ là sự bổ sung ngôn từ mà là sự chuyển biến căn bản về tư duy phát triển, hướng tới con người, chất lượng sống và giá trị tinh thần. Mỗi định hướng là một nội dung rất sâu sắc, cần được quán triệt để trở thành nhận thức chung và hành động của cả hệ thống chính trị, nhất là của người dân Thủ đô. Đồng thời, đưa chỉ số “hạnh phúc” vào hệ thống tiêu chí phát triển là bước tiến đáng trân trọng, nhưng quan trọng hơn là “hạnh phúc đo được bằng chất lượng cuộc sống hàng ngày”. Nói cách khác, Hà Nội cần đi đầu trong việc “bồi dưỡng sức dân”, chăm lo cho người dân từ nhu cầu thiết thực nhất, từ những điều tưởng chừng nhỏ bé trong cuộc sống đô thị. Để người dân thực sự cảm nhận được hạnh phúc, Thủ đô cần tập trung giải quyết dứt điểm bốn vấn đề đô thị kéo dài nhiều năm: ùn tắc giao thông, trật tự đô thị, ô nhiễm môi trường và úng ngập. Nếu không xử lý triệt để những “căn bệnh” ấy, người dân sẽ khó mà thấy được hạnh phúc thật sự.

Sau Đại hội XVIII Đảng bộ TP, Hà Nội đang bước vào giai đoạn phát triển nhanh hơn, mạnh hơn, bền vững hơn; thực sự trở thành thành phố đáng sống, xứng đáng là niềm tin yêu và hy vọng của Nhân dân Thủ đô, của cả nước và bạn bè quốc tế. Trong đó, việc đột phá về phát triển, quản lý đô thị, xây dựng Hà Nội thành Thủ đô tươi đẹp, giàu bản sắc, có sức hấp dẫn và lan tỏa mạnh mẽ. Bởi Hà Nội là thành phố lớn thứ 17 trên thế giới; là đô thị đầu mối trung tâm của mạng lưới đô thị Việt Nam, là biểu tượng trái tim của cả nước. Bước vào kỷ nguyên mới, phát triển, quản lý đô thị Hà Nội trở thành một nhiệm vụ chiến lược trọng tâm với yêu cầu rất cao về phương pháp tiếp cận; tạo lập mô hình, không gian phát triển; về phương thức quy hoạch, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng; về quản trị đô thị… nhằm tạo tầm vóc mới, sức sống mới, vị thế mới của Thủ đô đất nước hơn 100 triệu dân đang vươn mình thành quốc gia thịnh vượng, hùng mạnh, hạnh phúc, sánh bước cùng các cường quốc năm châu.

Hà Nội phải chuyển mạnh nhận thức, cách tiếp cận về một đô thị truyền thống, lấy đô thị trung tâm làm hạt nhân hướng tâm, tạo sự lan tỏa từ trong ra ngoài sang tư duy kiến tạo một không gian đô thị phát triển mở, đa trung tâm, tích hợp vùng; một hệ sinh thái mở, thông minh, hài hòa, lan tỏa, bản sắc, có sức dẫn dắt. Thời kỳ phát triển mới, quy hoạch, phát triển không gian Hà Nội phải bảo đảm sự hài hòa giữa không gian xây dựng với môi trường thiên nhiên sông hồ, rừng núi, bảo đảm sự hài hòa giữa không gian kiến trúc cổ, đậm đà bản sắc đô thị hơn ngàn năm tuổi với không gian kiến trúc hiện đại ngang tầm quốc tế; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị phải mang tính kết nối, liên thông, tương tác đồng bộ, bền vững giữa các hệ thống, phương tiện giao thông, giữa hạ tầng trên mặt đất với hạ tầng ngầm, giữa thành thị với nông thôn, giữa đô thị trung tâm với các đô thị vệ tinh, giữa hạ tầng của Hà Nội với hạ tầng vùng…

Quản trị xã hội phải đặt trọng tâm vào chăm lo xây dựng con người Hà Nội phát triển toàn diện, ấm no, hạnh phúc, thật sự là chủ thể, là trung tâm, hết lòng yêu Hà Nội, cống hiến cho sự nghiệp phát triển, bảo vệ Thủ đô. Trong tương quan so sánh với thủ đô các nước phát triển trong khu vực, trên thế giới, Thủ đô Hà Nội phải tạo được lợi thế, sức hấp dẫn từ bản sắc riêng có của một Thủ đô sinh thái tươi đẹp – thông minh, sáng tạo – hiện đại, văn hiến - nhân văn, thanh lịch.

Với niềm tin vào sức bật mới, kiến tạo một Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, vì hạnh phúc con người, Hà Nội cần thực hiện “đột phá kép”: vừa phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, vừa khắc phục căn bản những điểm nghẽn lâu năm. Đặc biệt, cần tận dụng hiệu quả các cơ chế mới của Luật Thủ đô 2024 để tạo ra thể chế vượt trội, khơi dậy trí tuệ và văn hóa của con người Hà Nội để hiện thực hóa được các mục tiêu của Nghị quyết Đại hội XVIII.

PGS.TS Trần Đình Thiên - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam:

Khai mở các không gian phát triển mới

Để hiện thực các mục tiêu phát triển, xây dựng thành phố hạnh phúc, một nơi đáng đến và đáng sống, xét về tổng thể, Hà Nội phải đánh giá lại tiềm năng lợi thế của Hà Nội. Khi nhận diện đúng lợi thế, cùng với việc nắm được xu thế, mới xác định được những lựa chọn ưu tiên. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói là mở ra không gian phát triển có nghĩa là Hà Nội cùng với cả nước chuyển sang một giai đoạn mới, như vậy, mở ra không gian phát triển của Hà Nội chính là lợi thế đặc sắc, đặc biệt vô đối của Thủ đô.

Thực tế, hiện nay, không gian phát triển của Hà Nội vẫn chủ yếu ở mặt đất nên mới xảy ra những bất cập như ngập lụt, ùn tắc giao thông, giá nhà đất cao... Không gian này cần được giải quyết tất cả những thách thức, ách tắc đang diễn ra. Cùng với đó, Hà Nội cần khẩn trương khai mở các không gian khác đó là: không gian các dòng sông, không gian trên cao, không gian ngầm, không gian số, không gian văn hóa.

Về không gian các dòng sông, Hà Nội cần chú trọng công tác quy hoạch hai bờ sông Hồng không chỉ giải quyết bài toán giao thông mà còn mở ra cơ hội phát triển các khu đô thị sinh thái, không gian văn hóa và du lịch, biến dòng sông thành “trục xanh” biểu tượng của Thủ đô. Về không gian ngầm - một đặc trưng của đô thị hiện đại, văn minh để giải quyết những vấn đề đất đai, thách thức về ùn tắc giao thông cần được đa dạng hóa về chức năng, từ hoàn thiện mạng lưới giao thông ngầm để giảm xung đột giao thông mặt đất và kết nối thông suốt giữa đường sắt đô thị, xe buýt với lối đi bộ, đến xây dựng bãi đỗ xe ngầm tập trung tại các khu trung tâm, nhà ga, bệnh viện, trường học nhằm giải quyết tình trạng thiếu chỗ đỗ, giảm chiếm dụng vỉa hè, nhằm tạo thuận lợi nhất cho người dân, mang tới sự thông thoáng trong giao thông. Đồng thời khai thác không gian dưới lòng đất cho trung tâm thương mại, văn hóa và các dịch vụ công cộng, vừa tạo điểm nhấn đô thị, vừa tối ưu hóa quỹ đất hiện hữu, vừa giúp nâng cao đời sống người dân.

Về không gian văn hóa, Hà Nội phải đi đầu, lan tỏa vùng văn hóa Bắc Kỳ, là đặc sắc của nhân loại, là cốt lõi của phát triển công nghiệp văn hóa, phát huy tối đa truyền thống, bản sắc văn hóa - lịch sử phong phú, hào hùng để mang lại đời sống tinh thần tốt hơn nữa cho người dân, cũng là tạo điểm đến hấp dẫn hơn với du khách. Quy hoạch văn hóa phải gắn liền với phát triển công nghiệp sáng tạo, Hà Nội cần xác định rõ vai trò trung tâm của mình trong mạng lưới văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng, phát huy lợi thế của phố cổ, Hồ Tây, sông Hồng, các làng nghề và khu di sản để hình thành không gian sáng tạo có sức lan tỏa. Hà Nội phải trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và giao lưu văn hóa của khu vực, nên khi được tích hợp văn hoá trong quy hoạch sẽ tạo ra một đô thị có chiều sâu, có bản sắc và có khả năng thích ứng. Hà Nội đang có cơ hội để định hình mô hình đô thị của tương lai: một Thủ đô đa tầng, đa không gian, phát triển bằng khoa học, được quản lý bằng công nghệ và nuôi dưỡng bởi văn hóa. Đó cũng là nền tảng để hình thành Thành phố hạnh phúc, nơi người dân được sống trong môi trường hài hòa, văn minh và an toàn.

PGS.TS Bùi Thị An – Chủ tịch Hội nữ trí thức Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Kinh tế (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội):

Khơi dậy trách nhiệm chung của toàn xã hội

Việc Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII xác định rõ “đột phá” và “Nhân dân hạnh phúc” là biểu hiện rõ nét của tư duy đổi mới và tầm nhìn nhân văn trong lãnh đạo. Nếu “đột phá” tạo nền tảng vững chắc để thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ TP đã xác định, thì “Nhân dân hạnh phúc” chính là đích đến, bởi mục tiêu cuối cùng của mọi chủ trương, chính sách đều phải quy về nâng cao đời sống người dân, để Hà Nội thực sự là nơi đáng sống, đáng đến. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là bảo vệ môi trường, tăng cường diện tích cây xanh và mặt nước, cải thiện chất lượng không khí, đảm bảo một thành phố an toàn. Đồng thời, thành phố sẽ kiến tạo một xã hội mà ở đó người dân luôn cảm thấy được quan tâm, chia sẻ và tôn trọng.

Những bước đi của TP trong thời gian qua, từ cải cách hành chính để “cán bộ đặt mình vào vị trí của dân”, cho đến việc đặc biệt chú trọng nhà ở xã hội, xử lý chung cư cũ, tạo việc làm cho lao động cả chính thức lẫn phi chính thức đều cho thấy sự kiên định theo đuổi mục tiêu ấy. Đồng thời, TP cũng đang tập trung hai trọng tâm lớn: nâng cao chất lượng nhân lực và phát triển hạ tầng xanh từ giáo dục, y tế đến giao thông. Đây là điều kiện quyết định để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030: Hà Nội trở thành thành phố văn hiến - văn minh - hiện đại, với đời sống Nhân dân được bảo đảm tốt nhất.

Hà Nội đã đưa hạnh phúc của người dân trở thành thước đo của chính sách, bởi khi cán bộ thực sự đặt mình vào vị trí của dân, hạnh phúc của người dân cũng chính là hạnh phúc của đội ngũ công chức, đó là triết lý quản trị hiện đại, nhân văn. Từ thực tiễn cơ sở, các mô hình “lắng nghe Nhân dân nói” được triển khai, nơi lãnh đạo chủ động tiếp dân, giải quyết kịp thời phản ánh, tạo dựng niềm tin và sự gắn bó, đó chính là văn hóa lãnh đạo gần dân, trọng dân – thước đo đạo đức công vụ của người Hà Nội. Để phát huy hiệu quả hơn nữa, tiêu chí “Nhân dân hạnh phúc” nên được đưa vào hệ thống đánh giá cán bộ, đặc biệt ở cấp cơ sở. Nơi nào dân hài lòng, nơi đó là đột phá; dân không còn kêu, không còn bức xúc đó là thành công thật.

Khát vọng phát triển Thủ đô văn minh, hiện đại, hạnh phúc chỉ có thể thành hiện thực khi Hà Nội thật sự tiên phong trong đổi mới tư duy, dám hành động và đặt hạnh phúc của người dân làm thước đo phát triển. Mỗi bước chuyển trong quản trị, thể chế hay giải quyết những thách thức của đô thị, cải thiện hạ tầng, phát triển văn hóa… đều cần hướng tới mục tiêu cụ thể là nâng cao chất lượng sống, củng cố niềm tin và khơi dậy trách nhiệm chung của toàn xã hội. Khi người dân cảm nhận được rằng mỗi chủ trương, chính sách đều hướng đến họ, đó chính là thành công lớn nhất của Hà Nội trong hành trình đi tới hạnh phúc. Hạnh phúc sẽ không còn là khái niệm trừu tượng mà trở thành cảm nhận thường ngày của người dân, đó cũng là thước đo cao nhất để Hà Nội khẳng định vị thế tiên phong, đột phá và xứng đáng với niềm tin, kỳ vọng của cả nước.

TS Nguyễn Viết Chức - Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam):

Để người dân yêu Hà Nội không chỉ bằng cảm xúc mà bằng trách nhiệm

Dù đây là lần đầu chính thức trở thành một chỉ tiêu phát triển, nhưng "hạnh phúc" không phải là một tiêu chí mới cũng không phải lâu nay người dân Thủ đô chưa hạnh phúc. Chỉ riêng việc TP Hà Nội đã không còn hộ nghèo, đời sống người dân ngày càng nâng cao, đó có thể coi cũng là một điểm tích cực và hạnh phúc. Việc đưa tiêu chí hạnh phúc vào Nghi quyết Đại hội Đảng XVIII Đảng bộ TP lần này cho thấy quyết tâm của Đảng bộ Thủ đô, nhằm đáp ứng yêu cầu, kỳ vọng cao hơn của T.Ư và của người dân.

Để Hà Nội đạt được mục tiêu “văn minh, hiện đại, hạnh phúc”, cần bắt đầu từ văn hóa, trong đó nền tảng để xây dựng niềm tin, tạo sự đồng lòng của xã hội và phát huy sức mạnh của toàn dân. Văn hóa phải sâu, phải thấm vào từng hành động, chứ không chỉ là bề nổi. Sự công khai, minh bạch chính là thước đo của một xã hội văn hóa. Vì thế, mọi chính sách, mọi công trình, mọi quyết định chiến lược của Thủ đô trong thời gian tới đều cần hướng đến mục tiêu ấy: làm cho người dân cảm thấy tự hào vì được sống ở Hà Nội, yêu Hà Nội không chỉ bằng cảm xúc mà bằng trách nhiệm công dân. Đó là trách nhiệm sống văn hóa, sống nhân ái, gìn giữ bản sắc và chủ động kiến tạo tương lai. Khi mỗi người dân, đặc biệt là người trẻ, được khơi dậy khát vọng, được tiếp sức bằng môi trường sáng tạo và công bằng, họ sẽ không chỉ sinh sống ở đây - mà còn thực sự gắn bó, cống hiến và làm nên một Thủ đô khác biệt. Những gì Hà Nội đã và đang làm, từ việc bảo vệ di sản, phục dựng di tích, phát triển các giá trị văn hoá, để phát động các phong trào sống xanh, bảo vệ môi trường… đều hướng tới “Hà Nội - thành phố đáng sống, người dân hạnh phúc”. Hà Nội cũng là địa phương tiên phong cả nước trong việc ban hành nghị quyết chuyên đề về phát triển công nghiệp văn hóa, cho thấy tầm nhìn chiến lược trong việc biến văn hóa thành động lực phát triển. Đồng thời với những hình ảnh sinh động trong các sự kiện gần đây, nơi người dân và lực lượng chức năng cùng hỗ trợ, sẻ chia từ việc công an, dân phòng mang nước cho dân đến cảnh người dân nhường chỗ cho du khách xem diễu hành, đó chính là văn hóa Hà Nội – nhân ái, bao dung và văn minh.

Văn hóa không chỉ là điểm tựa tinh thần mà còn là thước đo phát triển bền vững. Một Hà Nội văn hóa là nơi người dân được tham gia, được đóng góp vào sự phát triển chung. Nếu Hà Nội tiếp tục phát huy những giá trị văn hóa cốt lõi, nhân văn và vì cộng đồng thì Thủ đô sẽ hiện thực hóa được khát vọng lớn lao mà Đại hội XVIII Đảng bộ TP đã đặt ra: xây dựng Hà Nội “văn hiến, văn minh, hiện đại, hạnh phúc”, xứng đáng là trung tâm chính trị, văn hóa, trái tim của cả nước.

Hà Bình – Thiên Tú