Nhận diện 6 yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng đột quỵ, để phòng ngừa sớm

Tăng huyết áp

Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất gây đột quỵ. Huyết áp không được kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp bốn lần. Áp lực máu cao kéo dài làm tổn thương thành mạch, dễ dẫn đến vỡ mạch máu não (đột quỵ xuất huyết) hoặc hình thành cục máu đông gây tắc mạch (đột quỵ thiếu máu cục bộ).

Một nghiên cứu đăng trên The Lancet Global Health cho thấy cứ ba người trưởng thành ở Ấn Độ thì có một người bị tăng huyết áp, nhưng chưa đến 25% kiểm soát được bệnh.

Hút thuốc lá

Nicotin làm tăng huyết áp, trong khi carbon monoxide làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu. Hút thuốc chủ động hoặc hít khói thuốc thụ động đều làm tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ.

Dữ liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho thấy người hút thuốc có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2 - 4 lần so với người không hút.

Bệnh tim mạch

Các bệnh lý về tim, đặc biệt là rung nhĩ (AFib), có thể tạo ra các cục máu đông di chuyển lên não, gây tắc mạch. Rung nhĩ khiến máu ứ đọng trong tim, dễ hình thành huyết khối. Suy tim hoặc bệnh van tim cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), người mắc rung nhĩ có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 5 lần người bình thường.

Đái tháo đường

Bệnh tiểu đường làm tổn thương hệ mạch máu khắp cơ thể, trong đó có mạch máu não. Đường huyết cao kéo dài gây tích tụ chất béo và hình thành huyết khối trong động mạch.

Người bệnh tiểu đường thường mắc kèm tăng huyết áp, béo phì và rối loạn lipid máu, khiến nguy cơ đột quỵ tăng gấp nhiều lần. Một nghiên cứu được đăng trên Journal of Stroke cho thấy người mắc tiểu đường có nguy cơ đột quỵ thiếu máu cục bộ cao hơn 1,8 lần so với người không mắc bệnh.

Mỡ máu cao

Nồng độ cholesterol LDL (“cholesterol xấu”) cao là nguyên nhân chính dẫn đến xơ vữa động mạch - khi mảng bám tích tụ làm hẹp hoặc tắc lòng mạch. Kiểm soát cholesterol thông qua chế độ ăn uống, thuốc và theo dõi định kỳ là rất cần thiết.

“Giảm 1 mmol/L LDL có thể giúp giảm hơn 20% nguy cơ đột quỵ thiếu máu cục bộ”, theo khuyến cáo của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH).

Béo phì và lối sống ít vận động

Thừa cân làm tăng khả năng mắc tăng huyết áp, tiểu đường và bệnh tim - những yếu tố chính dẫn đến đột quỵ. Ngay cả ở người có cân nặng bình thường, việc ít vận động cũng làm tăng rủi ro.

Nghiên cứu của Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan chỉ ra rằng hoạt động thể chất đều đặn, như đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày, có thể giảm tới 25% nguy cơ đột quỵ.

Theo các chuyên gia, phòng ngừa đột quỵ không đòi hỏi những biện pháp phức tạp. Quan trọng là mỗi người cần chủ động “biết rõ các chỉ số sức khỏe của mình”, bao gồm chỉ số huyết áp, đường huyết và cholesterol, và giữ chúng trong giới hạn an toàn. Bỏ thuốc lá, duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên và khám sức khỏe định kỳ là những bước đơn giản nhưng có hiệu quả lớn trong giảm nguy cơ đột quỵ.

Nhân Ngày Đột quỵ Thế giới 2025, thông điệp toàn cầu “Cùng nhau vượt qua đột quỵ” được nhấn mạnh. Bằng việc nhận thức đúng, kiểm soát sớm và hành động kịp thời, mỗi người đều có thể góp phần làm chậm lại “cuộc đua” với căn bệnh nguy hiểm này, và quan trọng hơn, cứu lấy chính mình.