Nhân tố lạ trong kế hoạch tái thiết Gaza của ông Trump

Cựu Thủ tướng Anh Tony Blair đang tìm cách đóng góp vai trò trong việc dẫn dắt một Gaza hậu chiến, theo một kế hoạch hòa bình đang được chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump xây dựng, FT dẫn nguồn thạo tin cho biết. 

Cụ thể, ông Blair đã thảo luận về các kế hoạch hậu xung đột với Tổng thống Donald Trump. Tổng thống Mỹ tuần qua đã đưa ra những đề xuất mới nhất về lệnh ngừng bắn ở Gaza và cách thức điều hành dải đất này trong giai đoạn chuyển tiếp sau khi giao tranh chấm dứt, trong một cuộc họp với các nhà lãnh đạo Ả Rập và Hồi giáo.

Các đề xuất của ông Trump bao gồm việc thành lập một ủy ban người Palestine quản lý dải đất bị chiến tranh tàn phá này, được giám sát bởi một hội đồng quốc tế.

Nguồn tin cho biết cựu Thủ tướng Anh Blair mong muốn tham gia hội đồng giám sát. Trong khi một nguồn tin khác cho biết, ông đã được đề xuất làm chủ tịch hội đồng quản trị của "Cơ quan chuyển giao quốc tế Gaza". 

Rời cương vị Thủ tướng, ông Tony Blair từng giữ vị trí đặc phái viên Trung Đông. Trong nhiều tháng qua, ông đã thúc đẩy kế hoạch thành lập một cơ quan ủy thác quốc tế để điều hành Gaza sau khi cuộc chiến gần hai năm của Israel nhằm vào Hamas kết thúc.

Tháng trước, ông Blair đã tham dự cuộc họp tại Nhà Trắng cùng ông Jared Kushner, con rể và cố vấn về Trung Đông của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu, để thảo luận về kế hoạch hậu chiến cho Gaza.

Tuy nhiên, các quốc gia châu Âu và Ả Rập phản đối ý tưởng một cơ quan ủy thác quốc tế, cho rằng điều này sẽ làm suy giảm vai trò của người dân Palestine và không có tính chính danh đối với cư dân Gaza. Họ lập luận rằng Gaza nên được điều hành bởi một ủy ban các chuyên gia kỹ trị người Palestine, dưới sự phê chuẩn của Chính quyền Palestine. 

Đề xuất của ông Trump kết hợp một số yếu tố từ các kế hoạch châu Âu và Ả Rập, trong đó có việc thành lập một ủy ban người Palestine quản trị Gaza dưới sự giám sát quốc tế và triển khai một lực lượng quốc tế nhằm hỗ trợ duy trì an ninh. Kế hoạch này cũng khẳng định sẽ không có việc cưỡng bức di dời người dân Gaza.

Các quan chức Ả Rập bày tỏ lạc quan sau cuộc gặp với ông Trump bên lề Khóa họp Đại hội đồng Liên Hợp quốc tại New York ngày 23/9. Cuộc gặp có sự tham dự của các nhà lãnh đạo và quan chức cấp cao từ Ả Rập Saudi, Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar, Pakistan và Indonesia.

Một nguồn tin cho biết Mỹ muốn ông Blair đóng vai trò trong cơ chế chuyển tiếp tại Gaza theo kế hoạch của ông Trump.

Theo kế hoạch này, Mỹ sẽ thúc đẩy một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, kèm theo việc Hamas thả toàn bộ số con tin còn sống (ước tính khoảng 20 người). Lực lượng Israel tại Gaza sẽ rút về các vị trí như thời điểm lệnh ngừng bắn tạm thời (từ tháng 1 đến tháng 3), và sẽ rút hoàn toàn khỏi Gaza khi lực lượng ổn định quốc tế được triển khai.

Hamas - lực lượng đã khơi mào cuộc chiến bằng vụ tấn công vào Israel ngày 7/10/2023 khiến 1.200 người thiệt mạng, sẽ không được tham gia quản trị. Chính quyền Palestine sẽ đóng vai trò trong giai đoạn chuyển tiếp, song các quốc gia Ả Rập và Hồi giáo mong muốn vai trò này được mở rộng.

Thách thức lớn nhất đối với thành công của kế hoạch sẽ là phản ứng của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ tại Washington vào tuần tới.

Ông Netanyahu nhiều lần cam kết “tiêu diệt” lực lượng Hamas và đã phá vỡ lệnh ngừng bắn hồi tháng 3, đồng thời gần đây phát động một chiến dịch quân sự mới tại Thành phố Gaza, trung tâm đô thị lớn nhất của dải đất này. Ông cũng kiên quyết bác bỏ mọi vai trò của Chính quyền Palestine.

Phản ứng của ông Netanyahu trước kế hoạch của ông Trump sẽ là phép thử đối với quyết tâm của Tổng thống Mỹ trong việc gây sức ép buộc Israel chấm dứt chiến dịch tấn công Gaza, vốn đã khiến hơn 65.000 người thiệt mạng - theo số liệu của cơ quan y tế Palestine.

Phát biểu tại Phòng Bầu dục ngày 25/9, ông Trump cho biết ông đã có “cuộc trao đổi rất hiệu quả” với ông Netanyahu và các nhà lãnh đạo Trung Đông khác, đồng thời bày tỏ lạc quan rằng “đang tiến rất gần tới một thỏa thuận về Gaza”.

Ông cũng nhấn mạnh, sẽ không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây và đã chuyển thông điệp này tới ông Netanyahu.

Nhà Trắng chưa đưa ra bình luận về vai trò tiềm năng của ông Blair.