Từ vụ nhiễm độc methanol ở Bắc Ninh, TS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo nguy cơ nhiễm độc, ngộ độc methanol trong cuộc sống cũng như cách phòng tránh.
37 công nhân ở Bắc Ninh bị nhiễm độc khí methanol, 1 ca tử vong
Chiều 13/3, TS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, từ cuối tháng 2/2023, Trung tâm bắt đầu tiếp nhận các bệnh nhân bị nhiễm độc methanol đến từ Bắc Ninh.
Trước đó, vào cuối tháng 2/2023, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận điều trị nhiều công nhân tại công ty HSTECH Vina ở huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh bị ngộ độc cồn công nghiệp (methanol) nghi do phơi nhiễm trong quá trình lao động, sản xuất, trong đó đã có 1 trường hợp tử vong.
Đây cũng là lần đầu tiên bệnh viện ghi nhận các trường hợp bị ngộ độc khí methanol.
Trong ngày 1/3, ba bệnh nhân làm cùng một tổ sản xuất tại công ty trên được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu. Cả ba trường hợp nhập viện đều trong tình trạng mờ mắt, mệt mỏi, nồng độ methanol trong máu cao.
Một trong 3 bệnh nhân cho biết, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện sau khi tiếp xúc với cồn được phun vào lưỡi dao của máy. Sau đó, mắt mờ đi, ngồi dậy thì không nhìn thấy gì, như người mù nên được đưa vào bệnh viện cấp cứu.
Nhiều người khác trong cùng tổ sản xuất đều có các dấu hiệu mệt, mờ mắt sau khi tiếp xúc với cồn được sử dụng phun vào lưỡi dao của máy.
Theo nhận định ban đầu của các chuyên gia tại Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, đây là dấu hiệu của ngộ độc cồn công nghiệp có biểu hiện ngộ độc chậm, kín đáo. Việc thải độc của bệnh nhân rất chậm, có thể mất nhiều ngày.
Kết quả xét nghiệm, mẫu cồn sử dụng trong dây chuyền sản xuất do người trong công ty gửi đến cho thấy, nồng độ methanol là gần 78%.
Trước đó, ngày 24/2, một nam thanh niên 17 tuổi cũng là công nhân của Công ty HSTECH Vina được đưa vào Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, tổn thương não nặng hai bên.
Kết quả xét nghiệm cho thấy, nồng độ methanol trong máu của nam bệnh nhân trên là 125 mg/dL, bệnh nhân đã được điều trị giải độc máu nhưng hiện vẫn bị tổn thương.
Ngoài nam bệnh nhân nói trên còn có một nữ bệnh nhân (42 tuổi) ở công ty này cũng được chuyển đến bệnh viện cấp cứu trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, tổn thương não không hồi phục.
Dù đã được đưa vào cấp cứu bằng tất cả các biện pháp nhưng do tổn thương rất nặng nên gia đình đã xin cho nữ bệnh nhân về nhà. Bệnh nhân này đã tử vong tại nhà trong sáng 1/3.
Theo các bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai, đến nay, tổng số công nhân được khám, xét nghiệm, cấp cứu tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là 108 người. Trong đó, 37 người bị nhiễm methanol với các mức độ khác nhau.
Cụ thể, 22 người nhiễm methanol chưa có triệu chứng. 8 người nhiễm độc methanol mức độ nhẹ chỉ có thay đổi nhẹ trên khí máu động mạch, chưa có tổn thương cơ quan, chưa có triệu chứng lâm sàng.
7 người nhiễm độc methanol mức độ nặng hoặc nguy kịch. Trong đó, 1 người tử vong, 4 người tiên lượng di chứng giảm nặng hoặc mất khả năng nhìn, 1 người di chứng nặng với não (rối loạn ý thức, rối loạn vận động…).
TS Nguyễn Trung Nguyên cho biết, loại cồn DN sử dụng được một người nhà bệnh nhân gửi tới Trung tâm Chống độc xét nghiệm, nồng độ methanol là 77,83%, không có ethanol.
Ngay từ khi có những bệnh nhân đầu tiên, Trung tâm Chống độc đã xác định đây là vụ nhiễm độc methanol trong môi trường lao động và qua các kênh khác nhau, đã khẩn cấp báo cáo cho Bộ Y tế và các cơ quan chức năng.
Đồng thời yêu cầu nhà máy khẩn cấp tổ chức cho các công nhân đi khám, kiểm tra và nhập viện cấp cứu những người có biểu hiện bất thường.
Trung tâm đã phối hợp liên tục với Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh đánh giá sàng lọc nhanh các công nhân, phát hiện và điều trị ngay tại chỗ những người có triệu chứng nhiễm độc.
Tất cả các công nhân khám ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh đều được lấy máu gửi về và làm xét nghiệm định lượng nồng độ cồn methanol tại Trung tâm Chống độc ngay trong đêm đầu tiên bằng phương pháp sắc ký khí.
Biểu hiện nhiễm độc của methanol
Theo TS Nguyễn Trung Nguyên, thực tế, methanol là hóa chất được sử dụng rất rộng rãi trong đời sống, từ công nghiệp đến gia dụng, từ sản phẩm chính thức đến các sản phẩm phi pháp, sản phẩm rởm.
Do lượng hóa chất cồn công nghiệp methanol rất nhiều, được bán với giá rất rẻ nên cồn methanol rất dễ bị kẻ xấu dùng thay cho ethanol, dẫn tới nhiều sản phẩm ethanol có nguy cơ bị làm giả (thay vì chứa ethanol, nay lại bị thay bằng methanol) và gây ngộ độc/nhiễm độc cho người sử dụng.
Do đó, người dân, người sản xuất cần hết sức cảnh giác và các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường kiểm soát.
TS Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo, methanol ở dạng lỏng, được hấp thu và gây ngộ độc dễ dàng qua đường tiêu hóa và qua da hoặc qua đường hô hấp.
Do methanol được cơ thể chuyển hóa và thải trừ chậm, gây ngộ độc cũng chậm nên khi tiếp xúc mức độ ít nhưng kéo dài hoặc lặp lại sẽ tích lũy dần và gây ngộ độc nhiều ngày sau. Hoặc người có thể tiếp xúc với methanol liều cao một lần nhưng không biết và tới 1-2 ngày sau mới biểu hiện nhiễm độc.
Ngộ độc/nhiễm độc cấp tính có thể làm mờ mắt, giảm thị lực, mù, đau đầu, buồn nôn, nôn, rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, tổn thương não, nhiễm toan chuyển hóa, sốc, tổn thương đa tạng, tử vong hoặc di chứng mù mắt, giảm thị lực, hôn mê, rối loạn vận động,…
Ngộ độc/nhiễm độc mạn tính gây đau đầu, chóng mặt, choáng váng, mất ngủ, viêm kết mạc, nhìn mờ, mù. Trên thai nhi: các nghiên cứu trên động vật cho thấy methanol có thể gây dị tật trên xương, tim mạch, tiết niệu và thần kinh trung ương.
“Các biểu hiện ngộ độc thường là muộn nên người dân cần chủ động đi khám khi có nghi ngờ. Người lao động tiếp xúc với methanol cần được khám sức khỏe thường xuyên, trong đó bắt buộc khám đánh giá kỹ về mắt và thần kinh trung ương” – TS Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo.
Cách phòng tránh nhiễm độc/ngộ độc methanol:
Các cơ quan quản lý có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hóa chất cồn công nghiệp methanol, tránh rơi vào tay kẻ xấu để tạo ra các sản phẩm rởm, không an toàn. Tăng cường công tác quản lý về an toàn lao động. Các sản phẩm chứa methanol cần phải có nhãn mác cảnh báo rõ ràng về tên gọi, thành phần cụ thể, tác hại với sức khỏe, biện pháp phòng tránh, đảm bảo an toàn khi sử dụng và các sơ cấp cứu.
Người sử dụng các sản phẩm methanol: Tuân theo đúng các hướng dẫn sử dụng và bảo quản an toàn, đảm bảo điều kiện lao động sản xuất an toàn.
Methanol xâm nhập vào cơ thể dễ dàng qua da, đường hô hấp, tiêu hóa. Tất cả các loại khẩu trang, mặt nạ phòng độc đơn thuần, găng tay thấm nước đều không có tác dụng ngăn cản hoặc lọc được methanol.
Người sử dụng có thể đi găng nhựa/cao su kín ngăn methanol hấp thu qua da nhưng vẫn có thể hít phải methanol qua đường hô hấp.
Trong môi trường không khí nhiễm methanol mức độ nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe, chỉ có trang phục phòng hộ (quần áo liền mũ, găng và giầy/ủng) kín hoàn toàn kết hợp hệ thống cung cấp dưỡng khí độc lập bao gồm mặt nạ phòng độc kín được kết nối với nguồn dưỡng khí được bơm từ bên ngoài mới có thể đảm bảo an toàn cho người lao động.
Trong điều kiện ở Việt Nam hiện nay, luôn cảnh giác với tất cả các loại cồn, các sản phẩm được cho là ethanol hoặc gắn nhãn mác là ethanol. Vì các sản phẩm này rất dễ có nguy cơ bị làm giả và có chứa methanol.
