Lễ hội năm nay được quận Hoàn Kiếm tổ chức với nhiều nghi thức tâm linh, hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc sắc. Trong đó, Lễ dâng hương sẽ diễn ra vào tối 2/6 (15/4 âm lịch) tại khu vực tượng đài vua Lê Thái Tổ để tưởng nhớ, tri ân người Anh hùng dân tộc.
Sau Lễ dâng hương, từ 21h tối 2/6 là chương trình biểu diễn văn hóa nghệ thuật truyền thống tại khu vực sân khấu và xung quanh hồ Hoàn Kiếm.
Đáng chú ý, chiều 3/6 sẽ là Lễ rước truyền thống quanh hồ Hoàn Kiếm. Đoàn rước xuất phát từ khu vực Tượng đài Vua Lê Thái Tổ, đi quanh hồ Hoàn Kiếm đến khu vực Tượng đài Vua Lý Thái Tổ đoàn rước dừng lại vào thắp hương, dâng hoa. Sau đó đoàn rước đi tiếp về khu vực Tượng đài Vua Lê và kết thúc tại đây.
Các hoạt động văn hóa nghệ thuật diễn ra từ ngày 2/6/2023 đến 4/6/2023: Triển lãm ảnh một số Lễ hội của Hà Nội và quận Hoàn Kiếm tại hè hồ Hoàn Kiếm (đối diện tượng đài Vua Lê); Giới thiệu tranh dân gian Hàng Trống tại Đình Nam Hương; Tổ chức biểu diễn đánh cờ người tại khu vực trước cửa Trung tâm Văn hóa thông tin Hồ Gươm - số 2 phố Lê Thái Tổ; Biểu diễn võ dân tộc tại khu vực hè hồ Hoàn Kiếm đối diện tượng đài Vua Lê; Biểu diễn thư pháp và trình diễn nặn Tò he tại không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm.
Lễ hội kỷ niệm 595 năm (1428 - 2023) Ngày Vua Lê Thái Tổ đăng quang được UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức nhằm bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống nghìn năm văn hiến; khơi dậy, giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, ghi nhớ công lao to lớn của Đức Vua Lê Thái Tổ; phát huy truyền thống yêu nước, kiên cường, bất khuất của quân và dân ta...
Sử cũ đã ghi, đầu thế kỷ 15, giặc Minh xâm lược nước ta. Với lòng yêu nước nồng nàn, nghĩa khí cao cả, từ núi rừng Lam Sơn (tỉnh Thanh Hóa), Lê Lợi (vua Lê Thái Tổ) đã lập hội thề Lũng Nhai, dựng cờ khởi nghĩa. Trải qua mười năm kháng chiến gian khổ, năm 1427, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã giành thắng lợi, chấm dứt 20 năm ngoại bang đô hộ nước ta. Trong niềm hân hoan của cả dân tộc, ngày 15-4 năm Mậu Thân (1428), vua Lê Thái Tổ chính thức đăng quang tại điện Kính Thiên, thành Đông Quan (nay thuộc Khu di tích Hoàng thành Thăng Long, Thủ đô Hà Nội), lấy niên hiệu là Thuận Thiên, đặt tên nước là Đại Việt, ban Bình Ngô Đại Cáo, mở ra thời kỳ thịnh trị, đặt nền móng cho công cuộc phục hưng văn hóa Đại Việt.
Truyền thuyết kể rằng, năm 1428, vua Lê Thái Tổ cùng quần thần bơi thuyền trên hồ Tả Vọng đã trả lại gươm báu cho rùa thần, từ đó đổi tên hồ thành hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm. Năm 1894, Kinh lược sứ Hoàng Cao Khải đã hưng công dựng tượng vua Lê Thái Tổ bên hồ Hoàn Kiếm, đặt phía sau đình Nam Hương. Tượng vua Lê được đúc bằng đồng, đứng trên trụ đá tròn cao, tay phải cầm kiếm, đầu đội mũ bình thiên, mặc áo long bào, tư thế hiên ngang.
Khu di tích tưởng niệm vua Lê Thái Tổ gắn với đình Nam Hương (phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm) đã tạo thành một quần thể di tích lịch sử văn hóa trang nghiêm cổ kính, nơi bảo lưu những truyền thống văn hóa tốt đẹp giữa lòng Thủ đô, một trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng cộng đồng có giá trị tiêu biểu. Với những ý nghĩa và giá trị trường tồn đó, "Công trình tưởng niệm vua Lê Thái Tổ" và “Di tích lịch sử văn hóa đình Nam Hương” đã được Nhà nước xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia để giữ gìn, bảo tồn và lưu truyền mãi mãi cho các thế hệ mai sau.
Hằng năm, cứ đến ngày 15/4 (âm lịch), nhân dân quận Hoàn Kiếm, Thủ đô Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung lại thành kính dâng hương, rước lễ tưởng nhớ công đức của vua Lê Thái Tổ.
