Nhiều lúng túng cần tháo gỡ

Nhân lực mỏng, bộ máy cơ sở chịu áp lực lớn

Ngay sau khi mô hình mới được triển khai, Sở QH – KT Hà Nội đã tiến hành rà soát năng lực nhân sự chuyên môn tại 126 xã, phường trên địa bàn. Kết quả cho thấy, không một đơn vị nào đáp ứng đủ tiêu chuẩn tối thiểu về đội ngũ cán bộ quy hoạch – kiến trúc như quy định trước đây của TP. Theo số liệu thống kê tháng 7/2025, có 12 đơn vị (tương đương 9,5%) không có cả kiến trúc sư lẫn kỹ sư đô thị; 50 đơn vị (39,68%) không có kiến trúc sư; 23 đơn vị (18,25%) thiếu kỹ sư đô thị; và chỉ 65 đơn vị (51,59%) có ít nhất một kiến trúc sư và một kỹ sư. Nói cách khác, chỉ khoảng một nửa số xã, phường có nhân sự chuyên môn tối thiểu để đảm nhiệm nhiệm vụ được giao.

Trong khi đó, trước đây, các Phòng Kinh tế – Hạ tầng của cấp quận, huyện cũ chỉ có khoảng 20 – 25 cán bộ, nay phải vừa đảm trách công việc kỹ thuật, vừa hỗ trợ chuyên môn cho cấp xã. Sự quá tải này khiến việc triển khai các quy trình lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch tại cơ sở gặp nhiều khó khăn.

Giám đốc Sở QH-KT Nguyễn Trọng Kỳ Anh chia sẻ, nhân lực đang là vấn đề nan giải nhất. Kết quả rà soát cho thấy không một đơn vị nào đáp ứng đủ tiêu chuẩn 7 cán bộ chuyên môn (2 kiến trúc sư, 5 kỹ sư hạ tầng). Trong bối cảnh pháp luật mới giao mạnh thẩm quyền cho cấp xã, việc điều động cán bộ từ các sở, ngành về hỗ trợ thường xuyên là không khả thi. Vì vậy, phải tập trung vào việc nâng cao năng lực cho đội ngũ hiện có, giúp họ tự làm được việc, đúng quy định.

Trước thực tế thiếu hụt nhân sự chuyên môn, Hà Nội xác định nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn đầu vận hành chính quyền địa phương 2 cấp là nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ hiện có, thay vì chỉ trông chờ vào việc bổ sung biên chế. Trong 3 tháng đầu thực hiện mô hình mới, Sở QH - KT đã ban hành 6 văn bản hướng dẫn chuyên môn, thống nhất quy trình và phương thức triển khai cho các xã, phường. Cùng với đó, Sở phối hợp với Sở Nội vụ và Ban Tổ chức Thành ủy rà soát, xây dựng tiêu chuẩn vị trí việc làm, đồng thời chuẩn bị tài liệu hướng dẫn cho cấp xã, nhằm thống nhất quy trình và hỗ trợ cán bộ cơ sở trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Một nội dung quan trọng khác là đào tạo và hướng dẫn thực hành. Sở QH - KT đang phối hợp với Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ xây dựng để xây dựng chương trình tập huấn chuyên đề, trong đó lồng ghép các bài học tình huống, mô phỏng xử lý hồ sơ, hướng dẫn quy trình thẩm định thực tế. Các khóa tập huấn sẽ được tổ chức thường xuyên nhằm giúp đội ngũ cán bộ xã, phường nắm vững nghiệp vụ, tự tin thực hiện đúng thẩm quyền được giao. Ông Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho biết, không thể điều động cán bộ xuống làm thay, mà phải hỗ trợ để địa phương tự làm được. Mục tiêu là mỗi cán bộ cấp xã hiểu rõ quy định, nắm chắc quy trình và thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ của mình.

Cùng với công tác đào tạo, Sở QH - KT đang thành lập các tổ công tác chuyên môn theo vùng, gồm cán bộ phụ trách lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật. Các tổ này sẽ trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ địa phương trong quá trình lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch. Khi các xã, phường thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch, Sở QK - KT sẽ cử cán bộ chuyên môn tham gia thường trực để bảo đảm tính pháp lý và thống nhất về chuyên môn. Cách làm này vừa giúp các địa phương nâng cao năng lực thực hiện, vừa bảo đảm nguyên tắc phân quyền đi đôi với trách nhiệm; cấp xã tự chủ, cấp TP hỗ trợ, nhưng không làm thay. Đây cũng là hướng đi phù hợp để bộ máy mới vận hành ổn định, hiệu quả và bền vững.

Hoàn thiện cơ sở dữ liệu

Song song với việc củng cố nhân lực, Hà Nội đang đẩy nhanh số hóa dữ liệu quy hoạch. Tính đến tháng 9/2025, 70 đơn vị (56%) đã được cung cấp hồ sơ điện tử điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô, và 11 đơn vị nhận hồ sơ giấy. Sở phối hợp Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội tiến hành số hóa toàn bộ bản đồ, chỉ giới đường đỏ, dữ liệu hạ tầng kỹ thuật, tích hợp lên Cổng thông tin điện tử của Sở và ứng dụng iHanoi, giúp xã, phường dễ dàng tra cứu, cập nhật thông tin. Sở cũng đề xuất UBND TP cấp kinh phí để sao chép và bàn giao bộ hồ sơ giấy cho toàn bộ 126 xã, phường, bảo đảm mỗi đơn vị có đầy đủ dữ liệu phục vụ công tác quản lý. Đây được xem là “bộ công cụ” không thể thiếu khi cấp xã, phường được giao thẩm quyền thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết.

Về quy trình lập và thẩm định quy hoạch, Sở QK - KT hướng dẫn UBND cấp xã chủ động ban hành kế hoạch thực hiện, xác định danh mục, tiến độ, nhu cầu vốn, gửi Sở để thống nhất trước khi triển khai. Việc bố trí kinh phí sẽ thực hiện theo Quyết định 03/2025/QĐ-UBND về chi ngân sách thường xuyên, bảo đảm đúng quy định.

Sau 3 tháng đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, công tác quy hoạch – kiến trúc tại Hà Nội đã bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Dù còn nhiều khó khăn, đặc biệt là vấn đề nhân lực, nhưng những giải pháp về đào tạo, hướng dẫn thực hành, số hóa dữ liệu và hoàn thiện pháp lý cho thấy TP đang đi đúng hướng. Khi quyền hạn và năng lực được đặt song hành, cấp xã không chỉ là “người thực hiện” mà trở thành “người làm chủ” trong quản lý không gian và phát triển đô thị. Đó cũng là bước tiến quan trọng để Hà Nội tiến tới một nền quản trị đô thị hiện đại, hiệu quả và bền vững, đúng với tinh thần của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.