Nhức nhối nạn lừa đảo chiếm đoạt tiền ngân hàng

Đủ chiêu trò lừa đảo tinh vi trên không gian mạng

Nhiều ngân hàng tiếp tục phát đi cảnh báo về các hình thức lừa đảo ngày càng tinh vi nhằm chiếm đoạt thông tin và tài sản của khách hàng.

Theo đó, đối tượng lừa đảo tiếp cận khách hàng qua điện thoại, nhắn tin, kết bạn qua các trang mạng xã hội với kịch bản: thông báo khách hàng có đơn hàng online cần xác nhận hoặc gặp vấn đề về pháp luật cần chứng minh bằng thông tin tài chính; thông báo thu phí thường niên, phí duy trì thẻ hoặc tăng phí, lãi suất.

Khi khách hàng không đồng ý, đối tượng gợi ý giúp khách hàng hủy thẻ; đưa ra các chương trình ưu đãi: hoàn phí thường niên, tăng hạn mức thẻ, hỗ trợ phương án thanh toán nợ và giảm lãi; gửi hình văn bản có mộc đỏ qua tin nhắn/email để thông báo khách hàng được nhận khuyến mại. Đối tượng có thể đóng vai là nhân viên giao hàng, sàn thương mại điện tử, đại diện cơ quan có thẩm quyền hoặc nhân viên chăm sóc khách hàng của ngân hàng để thực hiện thủ đoạn lừa đảo.

Ngoài ra, thủ đoạn phổ biến nữa là sử dụng tài khoản Facebook ảo để đăng tin tuyển dụng và chạy quảng cáo khắp các mạng xã hội (Facebook, Zalo,…) với nội dung như "Tuyển cộng tác viên mua bán hàng trên các sàn thương mại điện tử Shopee, Lazada, Tiki…".

Đầu tháng 4, Vietcombank đã phát đi thông báo về các số điện thoại mà kẻ gian sử dụng lừa đảo, bao gồm: 0236.688.8766, 0248.886.0469, 02888.865.154, 1900.355.561… Các đối tượng này thường gọi điện giả danh là nhân viên ngân hàng, thông báo tài khoản của khách hàng có dấu hiệu bất thường, bị khóa hoặc liên quan đến hoạt động rửa tiền. Sau đó, chúng yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản, mã OTP hoặc tải về các ứng dụng giả mạo để chiếm đoạt tiền.

Công an tỉnh Bình Thuận vừa cảnh báo các hình thức lừa đảo sử dụng mã QR phổ biến hiện nay có thể kể đến như: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lừa đảo chiếm đoạt thông tin, lừa đảo dẫn đến đường link, website chứa mã độc…

Công an TP Hà Nội cũng liên tục đưa ra cảnh báo về một hình thức lừa đảo tinh vi sử dụng công nghệ Deepfake để giả mạo video, hình ảnh và giọng nói của người thân, bạn bè nhằm chiếm đoạt tài sản. Thủ đoạn này đã khiến nhiều người dân mất cảnh giác, với số tiền thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.

Một trường hợp điển hình xảy ra tại quận Long Biên, Hà Nội vào ngày 28/3/2025. Bà T (Long Biên, Hà Nội) nhận được cuộc gọi nhỡ từ tài khoản Viber của con gái. Khi bà gọi lại bằng video call, hình ảnh hiển thị là con gái, nhưng cuộc gọi nhanh chóng bị ngắt. Tài khoản này sau đó nhắn tin với lý do "sóng yếu", hình ảnh kém, và yêu cầu bà T chuyển tiền để đổi ngoại tệ lấy phí chiết khấu. Tin tưởng đây là con gái mình, bà T đã chuyển hơn 1,3 tỷ đồng theo hướng dẫn mà không kiểm tra lại. Sau đó, bà phát hiện toàn bộ tin nhắn từ tài khoản này đã bị xóa và nghi ngờ tài khoản của con gái bị hack. Bà T đã đến cơ quan công an trình báo sự việc.

Theo báo cáo từ Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, các vụ lừa đảo sử dụng Deepfake tại Việt Nam đang gia tăng, với mức độ tinh vi vượt xa khả năng nhận diện của người dùng thông thường. Báo cáo quý I/2025 của Resemble AI cho biết, thiệt hại toàn cầu do Deepfake gây ra đã vượt 200 triệu USD, trong đó Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề.

Hết nạn giả danh các cơ quan chức năng, hiện nay lại đang rộ lên chiêu trò giả mạo doanh nghiệp để lừa đảo. Ngày 13/3, Công an TP Hà Nội cho biết, một người phụ nữ ở huyện Chương Mỹ, Hà Nội đã bị lừa gần 5 tỷ đồng khi làm cộng tác viên online.

Mới đây, một nhóm khách hàng tại Hà Nội đã rơi vào tình cảnh "tiền mất tật mang" khi mua suất nhà ở xã hội thông qua công ty môi giới. Anh N.H.T kể, đặt mua dự án NHS Trung Văn, quận Nam Từ Liêm thông qua Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Tân Nhật Phát (ở Khu Đô thị Văn Khê, quận Hà Đông) cho biết, anh được biết thông tin qua mạng xã hội nên đã vay mượn tiền ngân hàng để đặt cọc hơn 1 tỷ đồng cho công ty. Nhưng sau đó liên hệ lại thì thấy tắt máy, đến công ty thì thấy đóng cửa.

Khuyến cáo từ các cơ quan chức năng

Người dân bị lừa tiền trên không gian mạng với thiệt hại từ vài triệu đồng tới hàng trăm triệu đồng thậm chí tiền tỷ không phải là hiếm hiện nay. Dù lực lượng chức năng đã tuyên truyền, cảnh báo nhưng với các thủ đoạn tinh vi, phương thức lừa đảo liên tục được biến đổi vẫn không ít người dễ dàng trở thành nạn nhân trên không gian mạng.

Tội phạm không gian mạng thường xuyên nắm bắt các xu hướng, sự kiện, các hoạt động mang tính thời sự, đánh vào tâm lý của nạn nhân để lừa đảo. Các đối tượng thường sử dụng thông tin giả để đăng ký tài khoản cá nhân hoặc ẩn danh, tạo tài khoản ảo trên các trang mạng xã hội có máy chủ đặt ở nước ngoài.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc dự án Chongluadao.vn, nhận định: "Hiện nay, tình trạng lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam đang ở mức báo động. So với các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia hay Philippines, Việt Nam có tốc độ bùng nổ tội phạm mạng nhanh hơn, đặc biệt là sau đại dịch và sự phổ cập của mạng xã hội. Người dân cần hiểu rõ những rủi ro khi sử dụng công nghệ, đặc biệt là khi chia sẻ thông tin cá nhân, tài chính".

“Người dùng có thể kiểm tra thông tin qua các kênh chính thống như trang web của cơ quan công an, ngân hàng, báo chí, truyền hình chính thống. Theo dõi các cảnh báo từ Hiệp hội An ninh mạng hoặc các công ty an ninh mạng uy tín. Không chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng để hạn chế phát tán các tin đồn gây hoang mang mà không có cơ sở”, ông Vũ Ngọc Sơn Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia khuyến nghị.

Công an Hà Nội khuyến cáo, hạn chế đăng tải hình ảnh, video hoặc giọng nói lên mạng xã hội. Đặt tài khoản ở chế độ riêng tư để tránh bị đối tượng xấu thu thập dữ liệu phục vụ Deepfake. Tránh bấm vào link lạ, không nhấp vào các đường dẫn không rõ nguồn gốc, ngay cả khi được gửi từ tài khoản của người quen.

Sử dụng công cụ phát hiện Deepfake, các phần mềm như Intel FakeCatcher hoặc Microsoft Video Authenticator có thể giúp phát hiện nội dung giả mạo bằng cách phân tích sự không đồng bộ giữa hình ảnh và âm thanh. Nếu phát hiện dấu hiệu lừa đảo, hãy nhanh chóng liên hệ cơ quan Công an gần nhất để được hỗ trợ.

Về phía NHNN cũng yêu cầu các đơn vị, tổ chức chủ động phòng ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời các rủi ro có thể phát sinh nhằm tăng cường công tác bảo đảm an ninh, an toàn trong quá trình cung ứng, thực hiện các hoạt động ngân hàng, trong đó đặc biệt chú trọng đến dịch vụ ngân hàng trên môi trường số.

Đồng thời, tăng cường hoạt động hiệu quả của mạng lưới ứng cứu sự cố an ninh, an toàn thông tin mạng ngành ngân hàng để nâng cao công tác chia sẻ thông tin và phòng ngừa, ứng cứu các sự cố an ninh, an toàn thông tin tại các đơn vị trong ngành Ngân hàng. Lãnh đạo NHNN cũng yêu cầu các đơn vị tổ chức nâng cao nhận thức, cảnh giác của người dân, DN trước những rủi ro an ninh, an toàn thông tin, các thủ đoạn, hành vi tội phạm, lừa đảo phổ biến, mới xuất hiện liên quan đến hoạt động ngân hàng…