Đó là đánh giá của các đại biểu, chuyên gia, doanh nghiệp tại tọa đàm "Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo" do Cổng thông tin Điện tử Chính phủ tổ chức ngày 5/4.
Chủ động khắc phục
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Hồ Sỹ Hùng, liên quan đến các dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành công thương, hiện đã có 1 doanh nghiệp là DAP-1 Hải Phòng thuộc Tập đoàn Hóa chất cơ bản khắc phục tồn tại yếu kém, sản xuất kinh doanh có lãi.
Đặc biệt, có 4 dự án, doanh nghiệp khác thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) gồm: Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ, Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước, Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Dung Quất, Nhà máy sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ cơ bản không còn vướng mắc về cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền của cơ quan Nhà nước.
"Đây là một quá trình dài. Bộ Công Thương đã tập trung xử lý cao độ và có những tranh luận, thảo luận, đến năm 2021 đã rõ hơn. Đây cũng là cơ sở để đưa các dự án ra khỏi diện theo dõi, từ đây tạo sự chủ động cho doanh nghiệp hoạt động” - ông Hồ Sỹ Hùng nhấn mạnh.
5 dự án này đều bám sát các mục tiêu cụ thể: Khắc phục thua lỗ, thậm chí có lãi. Các dự án không còn khả năng khắc phục vì những lý do như sản phẩm đưa ra không còn thị trường, không cạnh tranh được với các sản phẩm nhập khẩu thì xử lý tài chính, cơ cấu vốn, giải pháp cuối cùng là phá sản.
Thành viên HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam (Vinachem) Nguyễn Hữu Tú cho hay, Vinachem có 4 dự án; trong đó, 2 dự án phân bón urea với tổng công suất 1,06 triệu tấn; 2 dự án phân bón phức hợp DAP với tổng công suất 660.000 tấn.
"Thời gian qua, tập đoàn thực hiện việc tiết giảm chi phí, rà soát lại toàn bộ chi phí không cần thiết để cắt giảm. Thứ hai là thực hiện hợp lý hóa quy trình sản xuất ở tất cả các khâu. Ở đây chúng tôi rà soát các quy trình và con người. Thuận lợi của Tập đoàn Hóa chất là có 2 đơn vị phân đạm sản xuất urea và DAP, nên chúng tôi dễ dàng so sánh để đưa ra những phương án tối ưu trong quản trị và sản xuất. Ngoài ra, cũng áp dụng công nghệ thông tin để tăng cường quản trị…" - ông Nguyễn Hữu Tú nói.
Vừa qua, thị trường xuất khẩu thuận lợi cũng có đóng góp của ngành phân bón, và ngược lại cũng tạo điều kiện cho ngành phân bón phát triển. Chính vì vậy, sau sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, các bộ ngành thì năm 2021, Vinachem đã có sự chuyển biến rõ nét so với năm 2020.
Cụ thể dự án DAP Hải Phòng đã đủ điều kiện để đưa ra khỏi danh sách 12 dự án, hiện tại kinh doanh bền vững. Tập đoàn này đang tiếp tục chỉ đạo để đưa ra các phương án bảo toàn bền vững hơn nữa, bảo toàn vốn Nhà nước, thực hiện nghĩa vụ khác nữa. Ông Nguyễn Hữu Tú cho biết, 3 dự án còn lại đến năm 2021 là dự án đạm Hà Bắc lần đầu tiên sau 5 năm đi vào vận hành và đã có lãi. Trong khi dự án đạm Ninh Bình và dự án DAP số 2 Lào Cai cũng đã cắt lỗ hàng nghìn tỷ.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Phan Đức Hiếu nhìn nhận, có thể nói, nhiều dự án như được hồi sinh. Năm nay, khối lượng việc đầu nhiệm kỳ mới, Chính phủ và các bộ, ngành đã nỗ lực rất cao. Rõ ràng với nỗ lực làm việc như vậy, phải có kết quả. Có những dự án gọi là hồi sinh, tạo ra sản phẩm về mặt kinh tế. Nhưng vẫn có những dự án bị dừng, gây thiệt hại vốn, lỗ lũy kế. "Tuy nhiên, với việc xử lý các dự án lần này, cá nhân tôi đánh giá cao 2 điểm, đó là xử lý tích cực và xử lý có kết quả" - ông Phan Đức Hiếu nói.
Khó hoàn hảo
Là tập đoàn kinh tế đầu ngành, Thành viên HĐTV Petrovietnam ông Nguyễn Hùng Dũng cho biết, dư luận vẫn cho rằng, Petrovietnam có 5 dự án thua lỗ, yếu kém, nhưng thực chất các dự án này không hoàn toàn của Petrovietnam.
Đơn cử như dự án Nhiên liệu sinh học Bình Phước, Petrovietnam chỉ sở hữu 29% cổ phần, còn lại doanh nghiệp nước ngoài nắm cổ phần chi phối; Petrovietnam cũng chỉ nắm 35% cổ phần của Nhà máy Nhiên liệu sinh học Phú Thọ, còn 65% là các doanh nghiệp bên ngoài. Việc tham gia, chỉ đạo, điều hành hay có những can thiệp, hỗ trợ rất khó.
Đối với dự án Nhiên liệu sinh học Dung Quất cũng có các công ty con của tập đoàn nắm cổ phần chi phối. Khi triển khai dự án này tại thời điểm giá dầu vào khoảng 120 USD - 130 USD/thùng. Khi hoàn thành do khủng hoảng năng lượng và giá dầu xuống, dự án không hiệu quả.
"Tuy nhiên, Petrovietnam vẫn cố gắng chỉ đạo, điều hành, báo cáo các cấp thẩm quyền, giúp Tập đoàn xử lý các vấn đề nội tại. Về cơ bản Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất đã vận hành thương mại, các hạng mục công việc đã được xử lý và kiến nghị đưa ra khỏi các dự án yếu kém ngành công thương" - ông Nguyễn Hùng Dũng nói.
Với Nhà máy Xơ sợi Đình Vũ, theo ông Nguyễn Hùng Dũng, Petrovietnam tham gia đầu tư với mong muốn góp phần đảm bảo nguồn sợi cho may mặc trong nước. Nhưng khi đầu tư, do khó khăn về thị trường, doanh nghiệp không chủ động được vấn đề nguyên liệu và thị trường nên đã gặp nhiều khó khăn.
Đến thời điểm hiện tại, dự án cơ bản đã được xử lý những tồn đọng, Petrovietnam cũng đã tìm kiếm các đối tác cùng xử lý vấn đề tài chính, đảo bảo nguyên liệu đầu vào cũng như vấn đề tiêu thụ sản phẩm của nhà máy.
Còn với nhà máy đóng tàu Dung Quất, đại diện Petrovietnam cho biết, khi tiếp nhận từ Vinashin, dự án này đang đầu tư dở dang. Petrovietnam đã chỉ đạo, ký kết các hợp đồng và hoàn thiện nhiều hạng mục. Đến thời điểm này, nhà máy đã đóng được một số tàu siêu trường, siêu trọng. Với phần tài sản đã đưa vào sử dụng và tính riêng tài sản tham gia vào các hoạt động sản xuất kinh doanh, thì nhà máy đã có lãi và tự chủ được tài chính.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, không có phương án xử lý nào là hoàn hào, mà có chỉ có phương án xử lý tối ưu. Những vấn đề liên quan tới chính sách, cơ chế đã căn bản được tháo gỡ và đấy cũng là cơ sở để báo cáo Bộ Chính trị xử lý bước đầu các dự án. Một số dự án đã được đưa ra khỏi danh mục các dự án nhóm này.
"Hiện nay, một số dự án đã có khởi sắc thực sự. Như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nêu, vì thời gian kéo dài lâu cho nên ta phải tìm cách xử lý dứt điểm, cái gì làm được ta phải xử lý dứt điểm, không sẽ kéo dài từ ngày này sang tháng khác. Kết quả tích cực bước đầu như vừa qua có sự chỉ đạo rất quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, Thường trực Chính phủ" - ông Đặng Hoàng An cho hay.
