Nữ Thủ tướng Nhật và chiến lược ngoại giao "đúng, trúng" trọng tâm với ông Trump

"Vũ khí" của nữ Thủ tướng Nhật Bản là chiến dịch ngoại giao “chinh phục” được thiết kế tinh tế nhằm đánh trúng vào những “điểm yếu mềm” của ông chủ Nhà Trắng: golf, vàng, các thương vụ và Giải Nobel Hòa bình.

Được xem là “học trò" của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà Takaichi nhấn mạnh mối liên hệ đó khi đón Tổng thống Mỹ tại Cung điện Akasaka ngày 28/10. Bà tặng ông một cây gậy golf từng thuộc về ông Abe. 

Theo bước người tiền nhiệm, bà Takaichi còn khẳng định sẽ đề cử ông Trump cho Giải Nobel Hòa bình-điều mà nhiều lãnh đạo trên thế giới năm nay cũng cam kết. Trước đây, ông Abe được cho là đã đề cử ông Trump vì những nỗ lực khởi động đàm phán với Triều Tiên.

Bà Takaichi nhấn mạnh “kỷ nguyên vàng thời kỳ mới” trong quan hệ Nhật - Mỹ. Hai bên cũng ký thỏa thuận hợp tác về đất hiếm - khoáng sản chiến lược, giúp ông Trump có thêm lợi thế trước cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Hàn Quốc - nơi hai bên sẽ tìm cách ổn định quan hệ kinh tế sau nhiều tháng chiến tranh thương mại căng thẳng.

Chính phủ Mỹ cho biết đang đàm phán để Trung Quốc tạm hoãn áp đặt hạn chế xuất khẩu khoáng sản hiếm trong vòng một năm. Thỏa thuận với Nhật là một phần trong loạt sáng kiến hợp tác khoáng sản quan trọng mà Nhà Trắng triển khai với các quốc gia khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, gồm Australia và Malaysia.

Chuyến công du Nhật Bản của ông Trump là bài thử nghiệm đầu tiên cho khả năng của bà Takaichi trong việc tạo dựng quan hệ cá nhân với Tổng thống Mỹ, khi hai nước đang phải xử lý hàng loạt vấn đề về an ninh, thương mại và ảnh hưởng của Trung Quốc. Tokyo đang cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ để đổi lấy việc giảm thuế, trong khi Washington muốn Nhật chi thêm tiền cho việc duy trì quân đội Mỹ đồn trú tại nước này.

Theo giới quan sát, ông Trump từng có thời điểm nghi ngờ nền tảng của liên minh an ninh kéo dài 70 năm với Nhật Bản. Dù vậy, nỗ lực của bà Takaichi dường như đã được đền đáp. Trước khi phát biểu trước binh sĩ trên tàu sân bay tại Tokyo, Tổng thống Mỹ khẳng định: “Bà Takaichi sẽ được ghi nhớ như một trong những Thủ tướng vĩ đại nhất”. Sau đó, ông mời bà lên sân khấu và cùng binh sĩ hô vang chào mừng nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.

Bà Takaichi được biết đến là người theo chủ nghĩa “Nhật Bản trên hết”, ủng hộ liên minh Mỹ - Nhật vững mạnh và chủ trương tăng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP để đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Giới phân tích nhận định, mối quan hệ cá nhân giữa ông Trump và bà Takaichi có thể trở thành mấu chốt trong chính sách châu Á của Mỹ, khi Tổng thống Mỹ hiện chưa có “đối tác thân thiết” nào trong khu vực.

Một số giới chức Nhật Bản tỏ ra bất bình với chính sách thuế của ông Trump, vốn nhắm vào các ngành chủ lực của Nhật và không dành cho nước này bất kỳ ưu đãi đặc biệt nào, dù Nhật Bản là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Mỹ và là đối tác then chốt trong nỗ lực của Washington nhằm kiềm chế sự bành trướng của Trung Quốc.

“Đó là lý do vì sao cuộc gặp đầu tiên giữa bà Takaichi và Tổng thống Mỹ lại có ý nghĩa quan trọng đến vậy,” ông Takeo Mori, nhà ngoại giao kỳ cựu và cố vấn cho Bộ trưởng Ngoại giao Nhật, nhận định.

 “Điều quan trọng nhất là thiết lập mối quan hệ cá nhân trước. Mọi thứ khác có thể đến sau.”