Bước vào xứ sở ẩm thực đặc trưng miền Bắc, ốc luộc Hà Nội là món ngon đậm đà hương vị và hấp dẫn. Khi đến du lịch Hà Nội, thành phố này nổi tiếng có đa dạng quán ốc luộc ngon nức tiếng, nơi bạn có thể thưởng thức những hương vị độc đáo, kích thích vị giác và đắm chìm trong nét đẹp phố phường Thủ đô.
Ốc luộc không chỉ hấp dẫn bởi độ tươi ngon, độ dai, giòn sần sật mà còn hấp dẫn bởi vị ngon đặc biệt của nước chấm đủ vị hay hương thơm của chanh, của sả. Luộc ốc tuy đơn giản là vậy, nhưng không phải ai cũng biết cách luộc ốc ngon hay làm nước chấm đậm vị.
Ốc có nhiều thành phần dinh dưỡng quan trọng, ít chất béo, giàu protein và vitamin cùng với một số khoáng chất cần thiết cho cơ thể như magie, selen, vitamin E và phốt pho.
Theo các chuyên gia sức khỏe, dù thơm ngon, bổ dưỡng nhưng trong ốc lại có rất nhiều ký sinh trùng sinh sống có thể gây bệnh cho con người, chẳng hạn như nhiễm giun lươn, sán lá gan (bao gồm sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn), sán lá ruột, sán máng…
Các bệnh ký sinh trùng từ ốc thường nhắm vào nhiều cơ quan như phổi, gan, mật, ruột, não và thận dẫn đến những đáp ứng miễn dịch quá mức, gây ung thư, suy nội tạng, vô sinh hay thậm chí là tử vong. Theo các chuyên gia sức khỏe, tỷ lệ mắc các bệnh giun, sán lây nhiễm từ ốc cao nhất ở các nước đang phát triển trong khu vực châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latin.
Các loài ốc là vật chủ trung gian trong chu kỳ sống của rất nhiều loại ký sinh trùng và chúng sống rất dai, chỉ bị tiêu diệt ở nhiệt độ cao trong thời gian dài. Do đó, trước khi chế biến, mọi người thường ngâm ốc trong nước gạo, nước chanh, giấm hay ớt để làm cho ốc nhả hết những chất bẩn kèm theo một ít sinh vật sống ký sinh. Để đảm bảo ATTP, phải luộc hay chế biến ốc cần nấu sôi kỹ để tiêu diệt hết những ấu trùng giun sán còn trong ốc. Nếu không, bạn có thể nhiễm ký sinh trùng dẫn đến các triệu chứng như sốt, ói mửa, tiêu chảy, phù tay chân, đau bụng…
Khác với các loại ốc ở trong Nam được nêm nếm gia vị đậm đà cùng đa dạng các loại sốt khác nhau thì món ốc ở Hà Nội giản dị hơn nhưng lại có vị ngon khó quên nhờ sở hữu các thành phần vô cùng đặc trưng.
Ốc chuẩn vị Thủ đô không phải là những loại ốc xào hay ốc rang me cầu kỳ. Thay vào đó, hương vị tinh tế và nguyên bản được tạo nên từ các loại ốc vặn, ốc đá hay ốc mít, được gọi một cách dân dã là “ốc to, ốc nhỏ”. Chúng được chế biến bằng cách đơn giản nhất: luộc nhẹ nhàng với sả và lá chanh, tôn lên vị tươi ngon và độ giòn của từng con ốc.
Ốc được mang ra cho thực khách khi vừa mới luộc, vẫn còn nghi ngút khói. Ăn từng con ốc luộc Hà Nội nóng hổi, đầy đặn và béo ú, thực khách sẽ cảm nhận được độ dai giòn sần sật, thơm nức mùi sả và chanh vô cùng ấn tượng.
Sự đặc sắc của món ốc luộc Hà Nội còn đến từ bát nước chấm đượm vị được pha chế theo công thức riêng của từng quán. Nhìn chung, các quán có cách pha nước chấm ốc luộc Hà Nội đơn giản từ những nguyên liệu cơ bản như: nước mắm, chanh, gừng, sả đập nhuyễn hòa cùng lá chanh, ớt tươi cắt nhỏ. Tất cả nguyên liệu tạo nên bát nước mắm chấm ốc luộc Hà Nội có vị chua cay đậm đà và đánh thức vị giác với một chút tê tê dịu dàng.
Ốc luộc Hà Nội đúng kiểu phải là loại ốc vặn, ốc đá hay ốc mít hay còn gọi với cái tên rất dễ nhớ là “ốc to, ốc nhỏ”. Ốc mua về chưa làm ngay mà ngâm nước gạo qua đêm. Ốc ăn nước gạo sẽ béo thêm, nhả hết chất bã nhớt. Sáng ra rửa ốc, rồi lại ngâm tiếp khoảng 5 tiếng nữa với nước lạnh vò thêm chút lá bưởi, lá chanh cho miệng ốc mở. Tất cả những con ốc nổi, ốc lơ lửng trong nước đều phải loại bỏ.
Nước luộc ốc cũng đòi hỏi phải có sự cầu kỳ. Sau khi được làm sạch sẽ, ốc được luộc cùng với sả và lá chanh. Ốc được lựa chọn phải là ốc sống, tươi mới làm nên được món ốc luộc ngon. Khi luộc ốc, sả được lót dưới đáy nồi và phủ lá bưởi, lá chanh trên bề mặt, cho nước xâm xấp ốc và đậy vung kín. Một chút muối được thêm vào nồi ốc khiến cho ốc có vị đậm và không tanh. Trong quá trình luộc, tuyệt đối không được đảo để khi khều ốc sẽ được nguyên con, không bị đứt.
Ốc luộc lên phải đảm bảo được độ chín, độ giòn, độ mềm nhất định và đặc biệt là phải có độ thơm của các gia vị, thảo mộc luộc kèm. Vì vậy, khi luộc ốc, những đầu bếp phải canh chừng cẩn thận để ốc được vớt lên đúng lúc. Ốc sẽ chỉ được luộc ngay khi thực khách gọi món nên độ tươi ngon của món ăn này.
Điều làm nên sự đặc biệt và khác biệt của các quán ốc ở Hà thành là bát nước chấm. Mỗi quán ốc, mỗi người đều có một “bí kíp” riêng trong cách pha nước chấm của mình để tạo nên một hương vị đặc trưng nhất. Thông thường bát nước chấm gần như chỉ có những thành phần cơ bản như nước mắm, thêm chút chanh và gừng, ít sả, lá chanh thái nhỏ và ớt trái. Tùy thuộc vào sở thích của mỗi người, quán sẽ có thể chuẩn bị sẵn cho thực khách sả hay ớt thái nhỏ để thêm vào nước chấm.
Bát nước chấm đậm đà, đủ thứ vị, nào mặn, ngọt, chua, cay, vị thơm của lá chanh thái chỉ và sả được tạo nên từ sự kết hợp của các loại gia vị như gừng tươi giã nhỏ, dấm, đường và đặc biệt là ớt tươi băm nổi lên đỏ rực bát nước chấm.
Trong lúc chờ ốc chín, những câu chuyện về đời sống thường ngày khiến cho cả quán hàng cũng trở nên rôm rả lên. Những bát ốc nóng đang bốc hơi ngùn ngụt được mang ra kết hợp với bát nước chấm mặn ngọt cay nồng dường như xua tan bớt cái lạnh của Hà Nội.
Sự đặc biệt đầu tiên thể hiện ở địa chỉ của những quán ốc. Không phải nhà hàng cao sang, những quán ốc ở Hà Nội thường nằm trong những con hẻm nhỏ, quán vỉa hè, vì vậy, thực khách chỉ cần đảo vài vòng qua các con ngõ nhỏ hay các khu tập thể là sẽ thấy ngay các hàng bán ốc đông nghịt khách, từ già đến trẻ.
Có câu nói rằng “Ốc tháng mười, người Hà Nội” và sẽ thật sự thiếu sót khi nhắc đến ẩm thực Hà Nội những ngày mát mẻ, nhưng không nhắc đến món ốc luộc mắm gừng - thức quà vặt vô cùng quen thuộc. Món ăn tuy bình dị, dân dã nhưng mang hương vị thơm ngon khó cưỡng giúp những buổi gặp gỡ, hội họp bạn bè càng thêm thú vị.
