Ông Obama sẽ mất Thượng viện?

Theo một cách nhìn, cuộc bầu cử giữa kỳ 2014 là cuộc vận động mang tính quyết định của ông Barack Obama, cũng như đảng Dân chủ nhằm mục tiêu hướng tới cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2016. Đây cũng là cuộc bầu cử giữa kỳ tốn kém nhất trong lịch sử nước Mỹ với tổng chi phí đầu tư lên đến gần 4 tỷ USD.

Bầu cử giữa kỳ và bầu cử Tổng thống

Cứ hai năm một lần, Mỹ tổ chức một “cuộc bầu cử toàn quốc”. Khi cuộc bầu cử xảy ra ở giữa nhiệm kỳ của một vị Tổng thống thì được gọi là “bầu cử giữa kỳ”. Cuộc bầu cử trùng với cuộc bầu cử Tổng thống, thì gọi là “bầu cử thưòng kỳ 4 năm”.

Tổng thống Obama dự đoán sẽ gặp nhiều khó khăn trong cuộc bầu cử giữa kỳ. Ảnh AP

Vì nhiệm kỳ của một dân biểu Hạ viện là 2 năm, cho nên tất cả 435 ghế Hạ viện sẽ được bầu lại. Về phần Thượng viện, nhiệm kỳ của một Thượng nghị sĩ là 6 năm, nghĩa là mỗi 2 năm người ta bầu lại 1/3 Thượng viện, tức là 33 ghế. Song song với việc bầu cử ở cấp liên bang, ở cấp tiểu bang cũng sẽ có bầu cử 36 Thống đốc bang và 3 vùng lãnh thổ. Cuộc bầu cử này không mang tính quyết định đối với cuộc bầu cử Tổng thống vào năm 2016, nhưng là cuộc đua “sống còn” với chính sách của các đảng, từ vấn đề nạo phá thai cho đến dự thảo luật đóng cửa nhà tù Guantanamo hay hợp thức hóa dân nhập cư...

Đối với tất cả các vị Tổng thống, giữa nhiệm kỳ thứ hai thường là thời gian khó khăn, khi hóa ra là những lời hứa không được thực hiện đến 1/4. Theo dữ liệu khảo sát gần đây, mức độ tín nhiệm Tổng thống Obama đã giảm xuống còn 41,5%. Thấp hơn thế, trước đó chỉ có ông George W. Bush với 39%.

Cho dù không mang tính quyết định song kết quả bầu cử giữa kỳ tất nhiên sẽ ảnh hưởng đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ bởi đảng thắng cử sẽ bồi dưỡng những ứng viên nuôi mộng làm ông chủ Nhà Trắng. Đây cũng là cơ hội cho đảng thắng cuộc xét duyệt lại lập trường, quan điểm chính trị của mình, điều chỉnh đường lối hoạt động, kế hoạch tranh cử.

“Cuộc thi lại” của ông Obama

Ở cuộc bầu cử giữa kỳ lần này, vị Tổng Thống đương nhiệm Barack Obama đang có uy tín chính trị khá thấp, chỉ có hơn 40% cử tri tán thành đường lối hoạt động của ông. Người ta sẽ bầu chọn Quốc hội, nhưng đánh giá thực chất lại là dành cho ông Obama. Đây không phải chuyện tốt lành, mà giống như “cuộc thi lại”.

Những nỗi lo về thị trường lao động và tỷ lệ thất nghiệp Mỹ tạm thời được gác, nhưng thay vào đó, dịch Ebola và chiến dịch không kích chống nhóm vũ trang Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Iraq và Syria lại nổi lên là 2 vấn đề được cử tri Mỹ quan tâm. Bài viết “Nỗi lo bầu cử giữa kỳ 2014” của tác giả David Catenist trên US.News đã nhận định 2 vấn đề đang nổi lên này là sự thất bại của ông Obama, khiến người ta hoài nghi về năng lực của Tổng thống. Thăm dò online của US.News hôm 31/10, cho thấy 51,2% trong số 600 người tham gia, bày tỏ lo ngại khủng bố có khả năng đến Mỹ; còn 41% hoài nghi về cách đối phó của chính phủ với Ebola.

7 tiểu bang ảnh hưởng lớn đến kết quả

Telegraph nhận định Kentucky, Alaska, Iowa, Lousiana, Colorado, Bắc Carolina, Kansas... là các tiểu bang có tỷ lệ ủng hộ biến động khó lường. Dự báo nếu như ứng viên đảng Cộng hòa tại bang Kentucky giành chiến thắng trước ứng viên đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ, đảng Cộng hòa sẽ nắm quyền kiểm soát Thượng viện.

Theo các kết quả thăm dò dư luận, đảng Cộng hòa nhiều khả năng giữ được quyền kiểm soát Hạ viện, nơi họ đang có 233 ghế so với 199 ghế của đảng Dân chủ. Tại Thượng viện, đảng nào chiếm được 51 ghế sẽ nắm quyền chi phối. Hiện đảng Dân chủ nắm giữ 53 ghế, đảng Cộng hòa 45 ghế cộng với 2 ghế độc lập.

Theo khảo sát của Gallup, trong cuộc bầu cử giữa kỳ lần này, đảng Cộng hòa có tới 68% cơ hội “lấy” Thượng viện. Dự báo khả năng đảng Cộng hòa sẽ nắm 52 ghế trong cuộc bầu cử. Tại Hạ viện, sẽ có một nhóm gồm 6-8 các Hạ nghị sĩ của đảng Trà khả năng được bầu vào Hạ viện lần này, sẽ là thách thức đối với chính sách của ông Obama.

Ngoài các ghế tại lưỡng viện Quốc hội còn có 36/50 ghế Thống đốc bang phải bầu lại. Đảng Cộng hòa hiện nắm 29 ghế Thống đốc bang so với 21 ghế của đảng Dân chủ. Đảng nào giành được nhiều ghế Thống đốc bang trong ngày 4/11 sẽ nắm quyền “điều binh khiển tướng” trong cuộc tổng tuyển cử năm 2016 bầu chọn tổng thống thứ 45 của nước Mỹ.

Thăm dò dư luận mới nhất cho thấy, hiện tại, đảng Cộng hòa hầu như chắc chắn 4 ghế đại diện bang Arkansas, Montana, Nam Dakota, Tây Virginia. Còn đảng Dân chủ chỉ phần nào an tâm với sự ủng hộ tại các bang Georgia, Illinois, Colorado - các bang có 39% cử tri Dân chủ so với chưa đầy 30% cử tri Cộng hòa, tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu sớm năm 2014 lại đông hơn và những người đi bỏ phiếu sớm thường là cử tri của đảng Dân chủ.

Trong một dự báo khác, không loại trừ khả năng một số ghế sẽ phải bỏ phiếu vòng hai mới phân được thắng bại. Do cuộc đua tại một số bang khá quyết liệt và sự cách biệt giữa các ứng cử viên của hai đảng không lớn, nên hiện vẫn tồn tại khả năng kết quả bầu cử Thượng viện phải tới đầu năm 2015 mới được phân định.