Đài RT đưa tin Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 13/7 cho biết nước này đang cân nhắc việc dừng tham gia Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen do Liên hợp quốc (LHQ) và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian được ký vào tháng 7/2022, cho đến khi rào cản xuất khẩu lương thực và phân bón đối với Nga được dỡ bỏ.
Tổng thống Nga nêu rõ: “Chúng tôi có thể đình chỉ việc tham gia Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen. Một lần nữa các nước phương Tây nói với chúng tôi rằng tất cả những lời hứa sẽ được thực hiện. Hãy để họ thực hiện lời hứa này trước, sau đó chúng tôi sẽ ngay lập tức quay lại thỏa thuận”.
Chính thức được gọi là Sáng kiến Biển Đen, thỏa thuận này đi kèm với một bản ghi nhớ giữa Nga và LHQ nhằm tạo điều kiện xuất khẩu nông sản của Nga mà không bị cản trở.
Các mục tiêu của bản ghi nhớ bao gồm việc cho phép ngân hàng nông nghiệp lớn của Nga - Rosslekhozbank - quay trở lại hệ thống thanh toán SWIFT, cho phép giao phụ tùng thay thế cho máy móc nông nghiệp, khởi động lại đường ống amoniac Tolyatti-Odessa, phân loại bảo hiểm và hậu cần, cũng như "giải phóng" tài sản của Nga.
Theo người đứng đầu Điện Kremlin, các bên chưa đạt được mục tiêu nào trong danh sách nói trên. “Không có gì, tôi muốn nhấn mạnh điều đó, không có gì được thực hiện. Đó chỉ như đường một chiều. Không một mục tiêu nào liên quan đến lợi ích của Nga được đáp ứng” - Tổng thống Putin nói và nhấn mạnh rằng Moscow đã nhiều lần gia hạn thỏa thuận một cách thiện chí bất chấp thực tế này.
Thỏa thuận ban đầu được cho là một cách để tránh khủng hoảng lương thực thông qua việc hướng ngũ cốc đến các quốc gia nghèo. Tuy nhiên, theo Moscow, chỉ một tỷ lệ rất nhỏ ngũ cốc xuất khẩu từ Ukraine như một phần của thỏa thuận được vận chuyển đến các quốc gia đó, trong khi phần lớn được chuyển đến châu Âu.
"Trong số tất cả các thực phẩm và ngũ cốc được vận chuyển ra khỏi lãnh thổ Ukraine, chỉ hơn 3% được chuyển đến các quốc gia nghèo nhất thế giới" - nhà lãnh đạo Nga cho biết.
Theo Tổng thống Putin, hiện nhiều quốc gia châu Âu đã bắt đầu từ bỏ ngũ cốc của Ukraine và chính phương Tây, chứ không phải Nga "bắt đầu phân biệt đối xử với ngũ cốc của Ukraine".
Tổng thống Nga lưu ý thêm rằng ông chưa nhìn thấy lá thư mà Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres gửi cho ông hồi đầu tuần.
LHQ trước đó tiết lộ bức thư đề cập đến các đề xuất nhằm thực hiện bản ghi nhớ giữa Nga và tổ chức này trong việc duy trì Sáng kiến Biển Đen.
Trước đó cùng ngày, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cũng nói rằng ông chưa nghe thấy bất kỳ đề xuất mới nào liên quan đến Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, vốn sẽ hết hạn vào tuần tới.
Tuy nhiên, ông Lavrov cho biết Moscow đang trao đổi với Ankara về các cách để đảm bảo xuất khẩu ngũ cốc của Nga bất kể thỏa thuận nào được ký kết.
EU có thể nới lỏng trừng phạt Nga để cứu Sáng kiến Biển Đen
Ngày 13/7, Reuters trích dẫn các nguồn tin cho hay, Liên minh châu Âu (EU) đang xem xét kết nối lại ngân hàng Nga bị trừng phạt với mạng lưới tài chính toàn cầu SWIFT trong nỗ lực giải cứu Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen.
Theo những người quen thuộc với các cuộc thảo luận, EU có thể kết nối lại một công ty con của Rosselkhozbank với SWIFT. Rosselkhozbank là ngân hàng nông nghiệp lớn của Nga, chuyên phục vụ các giao dịch ngũ cốc và phân bón.
Theo Reuters, kế hoạch này được Moscow đề xuất thông qua các cuộc đàm phán do LHQ làm trung gian.
Rosselkhozbank đã bị loại khỏi SWIFT trong bối cảnh Nga bị phương Tây trừng phạt vì chiến dịch quân sự ở Ukraine. Việc tái kết nối Rosselkhozbank là một trong những điều kiện của Moscow để gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine và Nga.
Các nguồn tin cũng nói với Reuters, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres đề xuất với Tổng thống Putin rằng, Nga gia hạn Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen để đổi lấy việc một công ty con của Ngân hàng Nông nghiệp Nga được kết nối lại với hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT.
Ông Guterres được cho là đã đề nghị Nga kéo dài thỏa thuận trong vài tháng để EU có thời gian kết nối công ty con của Rosselkhozbank với SWIFT.
Thỏa thuận ngũ cốc đã được gia hạn nhiều lần trong năm qua, bất chấp những lo ngại ngày càng tăng của Moscow về việc thỏa thuận không mang lại bất kỳ lợi ích nào cho Nga.
Điện Kremlin đã nhiều lần cảnh báo rằng họ không thấy có lý do gì để gia hạn thỏa thuận, vốn sẽ hết hạn vào ngày 17/7 tới.
Tuần trước, Nga tuyên bố “không có cơ sở” để kéo dài thỏa thuận vì các mục tiêu đã thống nhất về việc xuất khẩu ngũ cốc tới các quốc gia nghèo và bỏ chặn xuất khẩu ngũ cốc của Nga đã không được đáp ứng.
