Ông Trump cảnh báo dùng Đạo luật Chống Nổi loạn, căng thẳng lan rộng khắp nước Mỹ

Hàng trăm binh sĩ thuộc Vệ binh Quốc gia Texas đã tập trung tại một cơ sở huấn luyện của Quân đội bên ngoài TP Chicago vào thứ Ba, trong lúc Tổng thống Donald Trump đe dọa viện dẫn Đạo luật Chống Nổi loạn để triển khai thêm quân đến nhiều TP trên khắp nước Mỹ. Động thái này khiến cuộc tranh cãi về giới hạn quyền lực của tổng thống và vai trò của các bang trong việc duy trì trật tự ngày càng gay gắt.

Phát biểu tại Phòng Bầu dục, ông Trump cho biết không loại trừ khả năng sử dụng đạo luật có từ thế kỷ XIX nhằm vượt qua các phán quyết của tòa án có thể ngăn cản việc điều động lực lượng Vệ binh đến những TP do đảng Dân chủ lãnh đạo. Ông nói việc triển khai quân đội là cần thiết để bảo vệ tài sản và nhân viên liên bang, đồng thời hỗ trợ thực thi pháp luật. Tổng thống nhấn mạnh nếu các thống đốc bang không thể đảm bảo an ninh, chính quyền liên bang sẽ can thiệp để làm thay.

Trước đó, một thẩm phán liên bang đã tạm thời cấm triển khai quân đội đến Portland, bang Oregon, trong khi một thẩm phán khác lại cho phép điều quân đến TP Chicago, nơi lực lượng liên bang bắt đầu chiến dịch truy quét các hoạt động nhập cư trái phép.

Tại đây, hàng trăm lính Vệ binh Texas được nhìn thấy tập trung tại Trung tâm Huấn luyện Dự bị Lục quân ở Elwood, cách TP Chicago khoảng 80 km. Hiện chưa rõ khi nào họ sẽ chính thức tham gia hoạt động trong TP này.

Đạo luật Chống Nổi loạn, được Quốc hội thông qua từ năm 1807, cho phép tổng thống điều động quân đội trong các trường hợp khẩn cấp nhằm dập tắt bất ổn hoặc nổi loạn. Tuy nhiên, luật này chỉ được sử dụng trong những tình huống đặc biệt nghiêm trọng, thường theo yêu cầu của thống đốc bang. Lần gần nhất đạo luật được viện dẫn là năm 1992, khi Tổng thống George H. W. Bush điều quân đến Los Angeles để kiểm soát cuộc bạo loạn sau vụ Rodney King.

Theo quy định thông thường, Vệ binh Quốc gia hoạt động dưới quyền thống đốc và bị cấm tham gia thực thi pháp luật dân sự. Tuy nhiên, Đạo luật Chống Nổi loạn cho phép ngoại lệ, trong đó quân đội có thể giám sát, bắt giữ và trấn áp các hành vi bị coi là “nổi loạn bất hợp pháp.”

Việc ông Trump cân nhắc sử dụng đạo luật này được xem là bước leo thang đáng kể trong nỗ lực mở rộng quyền lực tổng thống. Từ đầu nhiệm kỳ thứ hai, ông đã thể hiện mong muốn sử dụng sức mạnh liên bang để đối phó với các chính quyền bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo.

Tuần trước, trong bài phát biểu trước các chỉ huy quân sự cấp cao, ông còn gợi ý ý tưởng cho phép lực lượng vũ trang tiến hành các hoạt động huấn luyện ngay trong một số TP của Mỹ. Phát biểu này khiến giới chính trị và các tổ chức bảo vệ quyền dân sự lo ngại về nguy cơ quân sự hóa trong nước.

Đọc thêm: Tổng thống Macron giữa tâm bão chính trị: Pháp đứng trước ngã rẽ lịch sử

Tại TP Chicago và Portland, các cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư phần lớn diễn ra ôn hòa. Theo chính quyền địa phương, không có tình trạng bạo loạn hay phá hoại quy mô lớn như cách ông Trump mô tả. Cuộc sống tại TP Chicago vẫn diễn ra bình thường, các nhà hàng và rạp chiếu phim hoạt động đông đúc, trong khi người dân đổ ra bãi biển ven hồ để tận hưởng thời tiết ấm áp.

So với làn sóng bất ổn sau cái chết của George Floyd năm 2020 - người đàn ông da màu tử vong do bị cảnh sát ghì cổ ở Minneapolis, châm ngòi cho các cuộc biểu tình lớn trên khắp nước Mỹ - các cuộc biểu tình hiện nay diễn ra ôn hòa hơn nhiều. Tuy vậy, vẫn xảy ra một số vụ xô xát nhỏ bên ngoài cơ sở xử lý nhập cư ở Broadview, khi cảnh sát liên bang sử dụng hơi cay và đạn cao su để giải tán đám đông. Một số người, trong đó có một phóng viên, đã bị bắt giữ.

Thống đốc bang Illinois JB Pritzker cho rằng Tổng thống Donald Trump đang làm gia tăng căng thẳng để có lý do triển khai quân đội đến các TP. Ông nhận định Tổng thống “đang sử dụng lực lượng Vệ binh Quốc gia cho mục đích chính trị và mở rộng quyền kiểm soát tại nhiều TP trên khắp nước Mỹ.”

Chính quyền bang Illinois và TP Chicago đã đệ đơn kiện chính quyền liên bang, yêu cầu ngăn chặn việc huy động 300 lính Vệ binh Illinois và 400 lính Vệ binh Texas đến Chicago.

Bộ Tư pháp cho biết lực lượng từ Texas đang trên đường tới Illinois, trong khi thẩm phán April Perry cho phép triển khai tạm thời nhưng yêu cầu chính phủ phải nộp phản hồi trước thứ Tư.

Cùng thời điểm, một thẩm phán liên bang khác ở Oregon đã ra phán quyết tạm dừng việc điều động quân đội đến giám sát Portland.

Lực lượng Vệ binh Quốc gia, vốn là dân quân cấp bang, chủ yếu được huy động để ứng phó với thảm họa thiên nhiên hơn là tham gia kiểm soát dân sự.

Nếu Tổng thống Donald Trump viện dẫn Đạo luật Chống Nổi loạn, ông có thể đối mặt với nhiều tranh cãi pháp lý, dù luật này cho phép tổng thống quyết định khi nào đất nước rơi vào tình trạng bất ổn hoặc nổi loạn nghiêm trọng.