Phán quyết bất ngờ chặn kế hoạch điều quân của ông Trump

Thẩm phán Liên bang Karin Immergut tại TP Portland, bang Oregon, hôm thứ Bảy đã ra phán quyết tạm thời ngăn Tổng thống Mỹ Donald Trump điều 200 binh sĩ Vệ binh Quốc gia tới địa phương, trong khi tòa án tiếp tục xem xét vụ kiện liên quan đến quyết định này.

Phán quyết được xem là bước lùi đối với ông Trump, người từng nhiều lần khẳng định sẵn sàng điều động quân đội tới các TP do Đảng Dân chủ lãnh đạo dù bị phản đối. Trước đó, ông Trump nói việc triển khai quân là để bảo vệ các cơ sở nhập cư liên bang khỏi các nhóm mà ông cho là khủng bố trong nước.

Văn phòng Tổng chưởng lý bang Oregon, do ông Dan Rayfield thuộc Đảng Dân chủ đứng đầu, đã nộp đơn kiện hôm 28/9, chỉ một ngày sau khi Tổng thống công bố kế hoạch gửi quân đến Portland. Phía Oregon cho rằng quyết định của ông Trump vi phạm quyền tự chủ của tiểu bang và vượt quá thẩm quyền được quy định trong Hiến pháp. Đơn kiện cũng cho rằng ông Trump đã phóng đại mức độ đe dọa từ các cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư để biện minh cho việc kiểm soát trái phép lực lượng Vệ binh Quốc gia của bang.

Vụ án ban đầu được giao cho Thẩm phán Michael Simon, người được bổ nhiệm dưới thời Tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên, ông Simon rút khỏi vụ việc sau khi chính quyền ông Trump phản đối do vợ ông, một nữ nghị sĩ, từng chỉ trích việc triển khai quân đội. Hồ sơ sau đó được chuyển cho Thẩm phán Immergut, người được chính ông Trump bổ nhiệm trong nhiệm kỳ đầu.

Đọc thêm: Cơn sốt đầu tư quốc phòng châu Âu bùng nổ vì Ukraine

Oregon khẳng định các cuộc biểu tình ở Portland thời gian gần đây diễn ra ôn hòa, chỉ có 25 vụ bắt giữ vào giữa tháng 6 và không có vụ nào trong hơn ba tháng qua. Trong khi đó, Tổng thống Trump mô tả TP đang bị tội phạm và hỗn loạn bao trùm. Đơn kiện của bang cho rằng việc ông Trump công bố kế hoạch triển khai quân diễn ra ngay sau khi Fox News phát lại các đoạn video bạo động ở Portland từ năm 2020.

Tại phiên điều trần hôm thứ Sáu, luật sư Eric Hamilton thuộc Bộ Tư pháp Mỹ cho biết một nhóm phần tử cực đoan đã tập trung quanh trụ sở Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan ở Portland, và việc triển khai 200 binh sĩ là biện pháp cần thiết để bảo đảm an ninh. Ngược lại, luật sư Caroline Turco, đại diện cho chính quyền TP Portland, cho biết trong nhiều tháng qua không xảy ra vụ bạo lực nào nhắm vào lực lượng liên bang, còn các cuộc biểu tình gần đây chỉ có vài chục người tham gia và diễn ra trong trật tự.

Bà Turco cho rằng đánh giá của Tổng thống về tình hình ở Portland không phản ánh thực tế. Theo bà, đây là một TP an toàn, có lực lượng cảnh sát đủ năng lực để xử lý các tình huống mà không cần quân đội liên bang hỗ trợ. Thẩm phán Karin Immergut cũng bày tỏ nghi ngờ về việc coi các bài đăng trên mạng xã hội của ông Trump là căn cứ pháp lý cho quyết định triển khai quân, đặt câu hỏi liệu một bài đăng trực tuyến có thể được xem là quyết định chính thức của Tổng thống hay không.

Đơn kiện của bang Oregon viện dẫn Tu chính án thứ 10 của Hiến pháp Mỹ, khẳng định các bang có quyền tự quản đối với lực lượng dân quân địa phương. Phía nguyên đơn cho rằng việc ông Trump chỉ điều quân đến các thành phố do Đảng Dân chủ lãnh đạo là hành vi mang tính chính trị, vi phạm nguyên tắc cân bằng quyền lực giữa các bang và chính quyền liên bang.

Đây là vụ kiện mới nhất trong loạt tranh chấp pháp lý liên quan đến việc ông Trump sử dụng quân đội trong nước. Trước đó, một tòa án ở California cũng đã ra phán quyết ngăn Nhà Trắng dùng quân đội để chống tội phạm, nhưng bản án hiện bị tạm dừng do kháng cáo. Tại Washington D.C., Tổng chưởng lý Karl Racine đã đệ đơn kiện với cùng yêu cầu chấm dứt việc triển khai Vệ binh Quốc gia, song chưa có phán quyết cuối cùng.

Khi các tranh chấp pháp lý còn tiếp diễn, căng thẳng liên quan đến sự hiện diện của lực lượng liên bang tiếp tục leo thang ở nhiều nơi. Cùng ngày, Bộ An ninh Nội địa Mỹ thông báo một phụ nữ có vũ trang đã bị lực lượng Tuần tra Biên giới bắn bị thương tại Chicago, sau khi nhóm người biểu tình tìm cách chặn xe của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan. Người phụ nữ, là công dân Mỹ, đã tự lái xe đến bệnh viện, song tình trạng sức khỏe chưa được công bố. Trong quá trình giải tán đám đông, các đặc vụ liên bang đã sử dụng hơi cay và đạn cao su để vãn hồi trật tự.

Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem cho biết đã điều thêm lực lượng đặc nhiệm đến hiện trường. Thống đốc bang Illinois JB Pritzker chỉ trích yêu cầu triển khai quân đội liên bang, cho rằng đây là hành động vô lý và đi ngược với tinh thần dân chủ. Các cuộc biểu tình phản đối sự hiện diện của lực lượng liên bang vẫn tiếp tục nổ ra tại Chicago và nhiều thành phố lớn khác như New York, Los Angeles, Washington và Portland, cho thấy làn sóng bất bình đang lan rộng trên khắp nước Mỹ.