Ông Trump kiện BBC: toàn cảnh và khả năng chiến thắng?

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thực hiện lời đe dọa đưa ra hồi tháng trước khi đệ đơn kiện BBC, cáo buộc đài truyền hình quốc gia của Anh đã phỉ báng ông trong một bộ phim tài liệu.

Ông chủ Nhà Trắng yêu cầu bồi thường 10 tỷ USD, cho rằng tập đoàn truyền thông được tài trợ bằng ngân sách công này đã “cố ý và mang động cơ xấu” nhằm đánh lừa khán giả thông qua việc biên tập chương trình Panorama từ bài phát biểu ông đưa ra tại Washington ngày 6/1/2021.

Nguồn cơn vụ kiện

Bộ phim tài liệu Panorama mang tên "Trump: A Second Chance?" đã cắt ghép một số phát biểu của ông Trump trong bài diễn văn tại Đồi Capitol.

Trong chương trình, ông Trump nói với những người ủng hộ rằng “chúng ta sẽ đi bộ xuống Điện Capitol” và rằng họ sẽ “chiến đấu tới cùng” - trong khi trên thực tế, câu nói “chiến đấu tới cùng” được ông đưa ra ở một phần khác của bài phát biểu.

Thực tế, ngay sau câu nói về việc đi tới Điện Capitol, ông Trump đã nói rằng những người ủng hộ sẽ “cổ vũ cho các thượng nghị sĩ và dân biểu dũng cảm của chúng ta”.

Bộ phim tài liệu lần đầu được phát sóng vào tháng 10/2024, tức hơn một năm trước. Tuy nhiên, chỉ đến gần đây mới gây bão dư luận, sau khi một biên bản họp nội bộ mang tính chỉ trích bị rò rỉ - do ông Michael Prescott, cựu cố vấn độc lập của ủy ban tiêu chuẩn BBC, gửi tới hội đồng quản trị của đài.

Ông Prescott đã nêu bật bộ phim này khi cáo buộc BBC có những sai sót mang tính hệ thống trong việc đưa tin. Tranh cãi sau đó đã dẫn tới việc Tổng giám đốc BBC Tim Davie và Giám đốc mảng tin tức Deborah Turness từ chức.

Ngay ngày hôm sau, ông Trump đe dọa khởi kiện. BBC đã đưa ra lời xin lỗi, khẳng định quá trình biên tập chương trình là “sai lầm trong phán đoán”.

Vụ kiện dựa trên những cơ sở pháp lý nào?

Trong đơn kiện được nộp trong tuần này tại tòa án liên bang khu vực South Florida, các luật sư của ông Trump cho rằng việc cắt ghép bài phát biểu đã tạo ra một câu chuyện sai lệch. Họ lập luận rằng phần biên tập này đã mô tả sai sự thật rằng ông Trump đưa ra một lời kêu gọi trực tiếp cho hành động bạo lực và bạo loạn.

Vụ kiện được đưa ra dựa trên hai cáo buộc pháp lý: thứ nhất là phỉ báng, và thứ hai là vi phạm Đạo luật Thực hành Thương mại Không công bằng và Lừa đảo của bang Florida (FDUTPA).

Cáo buộc phỉ báng dựa trên lập luận rằng BBC đã đưa ra những tuyên bố sai sự thật với “ác ý thực sự”, một khái niệm trong luật phỉ báng của Mỹ, theo đó người xuất bản biết rõ thông tin là sai hoặc hành động với sự coi thường liều lĩnh đối với sự thật.

“Trái với tuyên bố của BBC rằng việc cắt ghép, thao túng và bóp méo bài phát biểu chỉ là một ‘lỗi biên tập’ ngoài ý muốn, các bằng chứng đáng kể cho thấy đây là một nỗ lực có chủ đích và mang động cơ xấu,” đơn kiện nêu rõ.

Luật sư của ông Trump cho rằng phần biên tập Panorama nằm trong một “khuôn mẫu kéo dài” nhằm xuyên tạc hình ảnh của ông, đồng thời dẫn chứng thêm các nội dung khác, bao gồm một chương trình của BBC Newsnight phát sóng năm 2022.

Phần thứ hai của đơn kiện liên quan đến hành vi thương mại của BBC. Theo đó, BBC bị cáo buộc đang tham gia vào “hoạt động thương mại” tại Florida và rằng hành vi thao túng biên tập nói trên cấu thành một thực tiễn “vô lương tâm” hoặc “không công bằng”.

Ông Trump yêu cầu bồi thường thiệt hại mang tính bù đắp và trừng phạt. Đơn kiện cho rằng ông đã phải chịu “thiệt hại kinh tế nghiêm trọng đối với giá trị thương hiệu và tổn hại đáng kể tới triển vọng tài chính trong tương lai”.

Tòa án có thẩm quyền xét xử không? Người dân Florida có xem chương trình này không?

Đây là những câu hỏi cốt lõi của vụ việc. “Thẩm quyền xét xử nhiều khả năng sẽ là đường ranh then chốt mà tranh chấp này xoay quanh,” ông Bambos Tsiattalou, nhà sáng lập hãng luật Stokoe Partnership Solicitors (Anh), nhận định.

Luật sư của BBC đã lập luận rằng tòa án Florida không có thẩm quyền thụ lý vụ kiện. BBC cho biết bộ phim tài liệu không được phát hành tại Mỹ và dịch vụ phát trực tuyến iPlayer của đài đã bị “chặn theo vị trí địa lý”.

Tuy nhiên, luật sư của ông Trump phản bác rằng chương trình vẫn có thể được xem tại Florida thông qua BritBox - một nền tảng phát trực tuyến theo hình thức thuê bao. Họ cũng lập luận rằng người xem có thể đã sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để vượt qua các biện pháp chặn.

Thời hiệu một năm đối với các vụ kiện phỉ báng có khả năng sẽ ngăn ông Trump khởi kiện tại Anh và xứ Wales. Trong khi đó, thời hiệu khởi kiện phỉ báng tại Florida là hai năm.

Khả năng chiến thắng của ông Trump

Nhiều luật sư tỏ ra hoài nghi về khả năng ông Trump giành chiến thắng tại tòa.

Ông Jeffrey Smele, Trưởng bộ phận tranh chấp truyền thông và truyền thông đại chúng tại hãng Simons Muirhead Burton, cho rằng đơn kiện này là “quá đà” và BBC có “những cơ sở vững chắc để phản bác”.

Theo ông, Tổng thống Mỹ sẽ “gặp khó khăn trong việc chứng minh thiệt hại thực sự”. 

Tuy nhiên, ông Trump đã đạt được một số thỏa thuận dàn xếp trong các vụ kiện riêng rẽ nhằm vào các hãng truyền thông Mỹ. Chủ sở hữu CBS là Paramount đã đồng ý trả 16 triệu USD để dàn xếp vụ kiện phỉ báng của ông Trump, liên quan đến cáo buộc đài này biên tập một cuộc phỏng vấn với bà Kamala Harris, đối thủ Dân chủ của ông trong cuộc bầu cử năm 2024 nhằm thiên vị với hình ảnh của bà hơn.

Ông Trump cũng từng kiện ABC vì phỉ báng liên quan đến các phát ngôn trên sóng của người dẫn chương trình nổi tiếng George Stephanopoulos. Mạng lưới này đã đồng ý chi trả 15 triệu USD để dàn xếp.

Ông Iain Wilson, đối tác điều hành của Brett Wilson - một hãng chuyên về luật truyền thông - nhận định rằng ông Trump “chắc chắn đang hy vọng áp lực lên BBC, cả trong nước lẫn quốc tế, có thể dẫn tới một thỏa thuận dàn xếp có lợi về mặt chính trị và cá nhân”.

Trong khi đó, Văn phòng Thủ tướng Anh tại Phố Downing cho biết họ sẽ “luôn bảo vệ nguyên tắc về một BBC mạnh mẽ và độc lập”, đồng thời nhấn mạnh rằng “mọi hành động pháp lý là vấn đề của riêng BBC”.