PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương: Công nghiệp văn hoá tại Việt Nam cần vươn tầm đột phá

Chưa phát huy hết tiềm năng

Những năm qua, những thay đổi tích cực về thể chế chính sách, đặc biệt là các chính sách kinh tế trong văn hóa và khuyến khích sự tham gia của các thành phần sở hữu, sự đầu tư nguồn vốn trong và ngoài nước vào các ngành CNVH đã thúc đẩy thị trường CNVH Việt Nam có những bước tiến mới, mang lại những đóng góp nhất định vào tăng trưởng GDP của cả nước.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương cho biết: Theo một thống kê chưa đầy đủ, so với mức GDP chiếm 2,68% năm 2015, các ngành CNVH của Việt Nam ước đạt 3,42% GDP cả nước năm 2019. Sự thay đổi này cho thấy CNVH Việt Nam đang phát huy tương đối hiệu quả các thành tố sức mạnh mềm văn hóa thông qua hoạt động, dần rút ngắn khoảng cách cạnh tranh với các nền CNVH trên thế giới, góp phần gia tăng sức cạnh tranh và hội nhập quốc tế.

Các nhà làm điện ảnh quốc tế tại Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ V.

Đơn cử, trong lĩnh vực điện ảnh, năm 2016, doanh thu khu vực DN điện ảnh đạt 1.073 tỷ đồng. Năm 2017, doanh thu ngành này đạt hơn 3,2 tỷ đồng. Năm 2018, doanh thu ngành điện ảnh đạt hơn 3,3 tỷ đồng. Số liệu 6 tháng đầu năm 2019, cho thấy, doanh thu ngành điện ảnh đạt khoảng 200 tỷ đồng.

Hay trong lĩnh vực biểu diễn, doanh thu ngành cũng liên tục gia tăng. Theo thống kê của Cục Nghệ thuật biểu diễn, năm 2018, doanh thu ngành này đạt khoảng hơn 104 tỷ đồng (doanh thu bán vé), với 2.118 buổi biểu diễn. Doanh thu năm 2018 gần gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm trước. Riêng 6 tháng đầu năm 2019, số kinh phí ước tính từ các buổi biểu diễn có bán vé đạt hơn 42,6 tỷ đồng. Cùng với đó là sự tăng trưởng về doanh thu của nhiều lĩnh vực như: Quảng cáo, du lịch.

Mặc dù đổi mới về thể chế đã tạo nên sự thay đổi tích cực trong quá trình chuyển hóa các tài nguyên di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, di sản thiên nhiên thành những thành tố tạo sức thu hút, hấp dẫn văn hóa. Nhưng với một số ngành, việc chuyển đổi từ tài nguyên mềm thông qua lựa chọn các thành tố phù hợp tạo nên chuỗi giá trị sáng tạo, sản xuất sản phẩm và dịch vụ văn hóa có khả năng thu hút thị trường văn hóa trong và ngoài nước vẫn chưa đạt được hiệu quả cao.

Sân khấu quay - công nghệ làm mới sân khấu Thủ đô. Ảnh: Lại Tấn.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương chia sẻ: Việt Nam có quy mô dân số trên gần 100 triệu người là một thị trường tiềm năng các sản phẩm CNVH nội địa, nhưng các khảo sát thực tế cho thấy, người Việt vẫn ưu ái hàng “ngoại”. Các sản phẩm CNVH Việt Nam thiếu đi sự độc đáo, tính ứng dụng và cách thể hiện sống động bản sắc văn hóa nên chưa đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và tiêu dùng văn hóa ngày càng cao người dân trong nước. Điều này dẫn đến thị trường văn hóa trong nước đang bị xâm lấn bởi các sản phẩm CNVH đến từ các cường quốc văn hóa cùng khu vực châu Á với Việt Nam như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc.

Mặt khác, việc chưa xem CNVH là một lĩnh vực có sự kết hợp chặt chẽ giữa sáng tạo, công nghệ và bản quyền đã làm cho nguồn tài nguyên này chưa tạo được ấn tượng thu hút đối với cảm nhận của người nước ngoài.

Giải pháp thúc đẩy công nghiệp văn hoá

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, để phát huy hiệu quả sức mạnh mềm văn hóa thông qua chuyển hóa các tài nguyên văn hóa thành các sản phẩm, dịch vụ CNVH, từ góc độ thể chế, Việt Nam cần xác định 5 giải pháp phát triển CNVH.

Một tiết mục biểu diễn xiếc tại Hà Nội. Ảnh: Lại Tấn.