Kinhtedothi - Từ bao đời nay, ngư dân làng chài Cảnh Dương (huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) xem Cá voi là hiện thân của thần linh, đem lại sự bình an, may mắn trên biển. Khi phát hiện được cá voi mắc cạn, họ tôn kính lập nghĩa địa chôn cất, thành tâm thờ phụng.
Với lịch sử hình thành gần 400 năm, làng biển Cảnh Dương là một trong “Bát danh hương” của Quảng Bình xưa. Trải qua hàng trăm năm dựa vào biển mưu sinh, tín ngưỡng thờ cúng Cá voi (cá Ông) đã trở thành một nét văn hoá - tâm linh đặc sắc.Việc an táng và thờ cúng Cá voi không chỉ mang yếu tố tâm linh mà đã trở thành nét văn hóa đặc trưng của cư dân miền biển này. Khi phát hiện Cá voi chết (còn gọi là "lụy"), người dân Cảnh Dương sẽ đưa vào nghĩa địa an táng, thờ phụng.Trước đây, khu mộ này chỉ có một ngôi miếu nhỏ được dân làng lập nên để thờ “cá Ông, cá Bà”. Sau này, theo thời gian khu mộ này ngày một dày lên bởi có nhiều cá thể Cá voi chết dạt vào nên được người dân đã đóng góp, xây dựng thành nghĩa địa làm nơi thờ phụng, cúng viếng.Nghĩa địa Cá voi làng Cảnh Dương được xây dựng khang trang, bề thế ngay cạnh bờ biển. Đây là một vị trí vừa sạch đẹp thoáng đãng, vừa thuận tiện cho việc tiếp đón, mai táng và triển khai các nghi lễ theo phong tục tập quán của địa phương.Đến nay, nghĩa địa đã có tất cả 24 ngôi mộ, trong đó có 18 ngôi mộ đã được xây cất và lắp đặt bia mộ, 6 ngôi mộ còn lại do mới chôn cất nên đang được đắp bằng cát biển.Những ngôi mộ được xây không khác gì những ngôi mộ của người, trước mỗi bia mộ đều có bát nhang. Trên bia mộ được ngư dân khắc tên và thông tin ngày, tháng, phát hiện cá gặp nạn.Điều đặc biệt, tại Cảnh Dương có một người phụ nữ hơn 26 năm tình nguyện làm công việc trông coi việc hương khói và quyét dọn nghĩa địa Cá voi và cũng là người đặt tên cho những “cá Ông”, “cá Bà” khi “lụy” được an táng nơi đây.Bà Nguyễn Thị Mai, (60 tuổi), người trông coi nghĩa địa Cá voi cho biết, hàng ngày, bà quét dọn khu lăng mộ của các “Ngài”, vào các ngày mồng một và rằm hàng tháng thì lo hương khói và hướng dẫn người dân đi lễ, thắp hương. “Công việc cũng không có gì nặng nhọc nhưng cần sự thành tâm, tỉ mỉ, chu đáo. Được chăm sóc phần mộ của các "ngài", không chỉ để tĩnh tâm lúc tuổi xế chiều, mà còn là góp phần gìn giữ nét đẹp trong đời sống tâm linh của người dân quê hương”, bà Mai chia sẻ.Trao đổi với phóng viên, Chủ tịch UBND xã Cảnh Dương Đồng Vinh Quang cho biết, thông thường sau khi phát hiện Cá voi mắc cạn, ngư dân sẽ tiến hành đưa trở lại biển, nếu không may cá “luỵ”, ngư dân sẽ tổ chức các nghi thức mai táng trang trọng và đưa về chôn cất tại nghĩa địa này.“Tục an táng Cá voi đã có từ rất lâu đời, ngư dân nơi đây coi Cá voi là vị thần hộ mệnh cho họ giữa biển khơi, giúp họ có những chuyến đi an toàn, may mắn. Việc mai táng và thờ cúng Cá voi được tổ chức trọng thể như một cách đền ơn đáp nghĩa của ngư dân”, Chủ tịch UBND xã Cảnh Dương nói.Hiện, ngoài nghĩa địa cá voi, ở làng Cảnh Dương còn có miếu Linh Ngư thờ “cá Bà” (Cá voi cái nặng hơn trăm tấn chết trôi dạt vào biển Cảnh Dương năm Kỷ Tỵ 1809) và “cá Ông” (Cá voi đực nặng hơn trăm tấn chết trôi dạt vào gần nơi chôn cất “cá Bà”, năm Đinh Mùi 1907). Vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm, người dân làng Cảnh Dương lại tổ chức lễ Cầu Ngư để tưởng nhớ ơn đức của “cá Ông”, “cá Bà”, mong cho trời yên biển lặng, mưa thuận gió hoà, tôm dày cá được, yên vui, hạnh phúc.
