Quốc hội khóa XV và 9 dấu ấn nổi bật của nhiệm kỳ

Sáng 20/10, tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã báo cáo công tác của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV.

Nhiệm kỳ có số kỳ họp nhiều nhất trong lịch sử

Theo đó, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là giai đoạn đặc biệt, hoạt động trong bối cảnh dịch bệnh toàn cầu, thiên tai, biến đổi khí hậu, tình hình chính trị - kinh tế thế giới biến động phức tạp. Khối lượng công việc tăng cao, nhiều vấn đề mới, chưa có tiền lệ.

Trước khó khăn đó, Quốc hội đã khẳng định vai trò cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ, đổi mới, chuyên nghiệp, công khai, minh bạch, dân chủ và hiệu quả; hoàn thành tốt chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, để lại nhiều dấu ấn nổi bật.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV để lại 9 dấu ấn nổi bật: một là, Quốc hội phát huy mạnh mẽ vai trò trong hoàn thiện thể chế, pháp luật; sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 để thể chế hóa chủ trương lớn của Đảng, sắp xếp bộ máy Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát thực tiễn.

Hai là, hoạt động lập pháp đổi mới tư duy, quy trình, chủ động, sáng tạo; chuẩn bị từ sớm, phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, kịp thời phản ứng với tình huống mới, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm. Lần đầu tiên, Quốc hội trình Bộ Chính trị xem xét, thông qua định hướng chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ; rà soát, xử lý nhiều quy định mâu thuẫn, chồng chéo, bảo đảm tính đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật.

Ba là, hoạt động giám sát tăng cường, có trọng tâm, trọng điểm, đi vào thực chất, tập trung lĩnh vực thời sự, tác động lớn đến đời sống Nhân dân. Lần đầu tiên tổ chức Diễn đàn giám sát của Quốc hội; thảo luận báo cáo kết quả giám sát, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, góp phần hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả kiểm soát quyền lực, được cử tri đồng tình, đánh giá cao.

Bốn là, việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước được đổi mới căn bản, phối hợp chặt chẽ với Chính phủ và các cơ quan liên quan để kịp thời đưa ra quyết sách chiến lược, phục vụ phát triển nhanh, bền vững; chăm lo an sinh xã hội, giáo dục, y tế, đồng thời quyết định những vấn đề mang tính cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy.

Năm là, hoạt động đối ngoại được thúc đẩy mạnh mẽ, đa dạng cấp độ, đạt kết quả tốt đẹp, góp phần nâng tầm vị thế ngoại giao nghị viện, song hành cùng thành công chung của đối ngoại Đảng và Nhà nước.

Sáu là, tổ chức kỳ họp Quốc hội đổi mới, linh hoạt, thích ứng thực tiễn. Nhiệm kỳ XV có số kỳ họp nhiều nhất trong lịch sử với 19 kỳ (trong đó 9 kỳ họp bất thường, đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn). Bảy là, Quốc hội gương mẫu trong sắp xếp tổ chức bộ máy, chủ động triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, vận hành từ 1/7/2025, được ghi nhận, đánh giá cao.

Tám là, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; bước đầu góp phần hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội. 

Chín là, chuẩn bị và tổ chức thành công Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam.

Xác định hoạt động lập pháp là công tác “đột phá của đột phá”

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, bên cạnh kết quả đạt được, nhiệm kỳ khóa XV vẫn còn hạn chế như: thể chế chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển, tính dự báo còn thấp; chương trình lập pháp phải điều chỉnh, bổ sung nhiều; một số quy định thiếu đồng bộ; giám sát và quyết định vấn đề quan trọng còn hạn chế; việc đôn đốc xử lý kiến nghị sau giám sát chưa quyết liệt; hiệu quả theo dõi kết quả đối ngoại chưa cao; công tác tham mưu đôi lúc bị động; hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở vật chất còn khó khăn.

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI là dấu mốc quan trọng, định hướng tương lai, đặt ra yêu cầu lớn đối với công tác Quốc hội, đặc biệt là hoàn thiện thể chế với mục tiêu “Biến cải cách thể chế thành lợi thế cạnh tranh, động lực phát triển”. Quốc hội khóa XV kiến nghị Quốc hội khóa XVI: tiếp tục đổi mới tư duy, thực hiện tốt 3 chức năng: lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng.

Cần xác định hoạt động lập pháp là công tác “đột phá của đột phá”, "phải đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước, khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức lao động, khơi thông mọi nguồn lực cho phát triển; bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, nâng cao năng lực hội nhập" - Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, tập trung giám sát các vấn đề đất đai, tài nguyên, môi trường, phòng chống tham nhũng, bảo vệ quyền con người, gắn thực tiễn, lắng nghe cử tri và doanh nghiệp, phát hiện điểm nghẽn để phản ứng chính sách linh hoạt, kịp thời.

Quyết định vấn đề quốc gia bảo đảm khách quan, công tâm, đặt lợi ích dân tộc, Nhân dân lên trên hết, loại bỏ mọi chi phối của lợi ích nhóm. Đồng thời, phát huy trách nhiệm đại biểu Quốc hội, khát vọng cống hiến, dám nghĩ, dám làm, đổi mới, chịu trách nhiệm, thực sự đại diện cho ý chí, nguyện vọng Nhân dân.

Quốc hội khóa XVI cũng cần tiếp tục đổi mới cách thức hoạt động, bảo đảm hiệu quả, thực chất, cải tiến chương trình kỳ họp, thảo luận, chất vấn, giám sát, tiếp xúc cử tri; phát huy vai trò đại biểu chuyên trách, cơ quan Quốc hội.

Đồng thời, tăng cường chuyển đổi số toàn diện, xây dựng “Quốc hội số”, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, coi đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là khâu đột phá trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội. Đẩy mạnh phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tòa án, Viện Kiểm sát, Kiểm toán Nhà nước... bảo đảm chặt chẽ, hiệu quả.