Ranh giới xã, phường mới: lưu ý khu vực bán ngập nước

Giải quyết bất cập

Việc sắp xếp xã/phường mới trên địa bàn Thủ đô Hà Nội được tiến hành dựa trên một số nguyên tắc, nhằm kiến tạo hệ thống quản lý hành chính hiệu quả, khoa học, như tuân thủ tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số, phù hợp với đặc điểm từng khu vực. Một trong những nguyên tắc xác định địa giới hành chính đi theo các trục đường giao thông chính, ranh giới tự nhiên như: sông ngòi, đường phân thủy, đường tụ thủy… để khắc phục những bất cập về địa giới hành chính đối với đơn vị hành chính cơ sở đô thị.

Trao đổi với báo Kinh tế & Đô thị, Uỷ viên Thường trực Hội KTS Hà Nội Trần Huy Ánh nhận định: “Việc Hà Nội sắp xếp địa giới phường/xã, một trong những nguyên tắc xác định địa giới mới là theo trục đường giao thông và ranh giới tự nhiên như sông ngòi, địa vật tạo ra ranh giới địa lý theo địa lý hình học (topography) rất thuận lợi trong việc khoanh vùng, vẽ bản đồ địa giới hành chính, có mốc giới rõ ràng phân chia. Nhờ đó, trong công tác quản lý sẽ hạn chế được việc chồng lấn. Tuy nhiên, lịch sử hình thành các ranh giới dịa phương tuân theo quy luật của địa lý nhân sinh (human geography) nó phức tạp hơn địa lý hình học vì còn liên quan đến các yếu tố văn hoá, lịch sử, văn hoá, xã hội, kinh tế và tôn giáo”.

Từ góc độ lịch sử, văn hoá và quy hoạch, ông Trần Huy Ánh chia sẻ thêm, Hà Nội trải qua quá trình đô thị hóa hơn 140 năm (1885-2025), trong nội đô đã xoá nhoà danh giới làng xóm - phường hội từ đầu thế kỷ XX bằng hương pháp quy hoạch phương Tây. Ở vùng nông thôn, khi lập bản đồ địa chính, người Pháp ghi chép tỷ mỉ các địa danh truyền thống bằng tiếng Việt ( thậm chí theo tên chữ Nôm). Đó là cách tiếp biến sự ổn định xã hội có sự đồng thuận trong cộng đồng bền vững, lâu dài, tránh xung đột. Nhưng trong công cuộc đổi mới hiện nay đang diễn ra rất khẩn trương đòi hỏi những nghiên cứu sâu là không thực tế, phải đáp ứng được nhiệm vụ trước mắt; sau này nếu nảy sinh các vấn đề có thể tiếp tục điều chỉnh.

“Ở những vùng nông thôn, đôi khi các địa phương truyền thống còn là các không gian kinh tế. Ví dụ, vùng sản xuất nông nghiệp ở một địa phương phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, hỗ trợ nhau từ kinh nghiệm sản xuất đến tiêu thụ nên hình thành cộng đồng dân cư bền chặt, để tối ưu hoá lợi ích trong mối quan hệ hữu cơ, vượt qua những ranh giới địa hình: không có đường họ làm đường, để có nước họ đào kênh, phải vượt sông họ có thể bắc cầu” – ông Trần Huy Ánh cho hay.

Vẫn còn những trăn trở

Theo các chuyên gia, trong tiến trình hình thành 126 phường/xã mới sẽ còn tiếp tục cần cập nhật điều chỉnh. Cụ thể, thách thức lớn nhất là các đơn vị hành chính mới nằm trong không gian thoát lũ sông Hồng. Vì theo Quy hoạch phòng chống lũ và quy hoạch đê điều hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình theo quyết định 257/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã xác định: “Không gian thoát lũ: Để đảm bảo thoát lũ. Không gian thoát lũ được xác định bao gồm khu vực lòng sông và bãi sông nằm giữa 2 đê”.

“Như vậy, vùng bán ngập và không phải là nơi định cư an toàn và cấm xây dựng, san lấp … Do đó, các cơ quan quản lý địa phương sẽ phải triển khai các nghiệp vụ quản lý như thế nào để đảm bảo nơi ở an toàn cho cư dân tại địa phương, và an toàn pháp lý cho các tổ chức, cá nhân thực thi quản lý? Thực tế năm 1995, một số cán bộ và lãnh đạo cơ quan quản lý đô thị đã dính vòng lao lý khi cấp phép xây dựng vi phạm Luật Đê điều. Không chỉ vậy, theo Luật Đê điều, Luật Tài Nguyên nước thì quản lý không gian mặt nước do Bộ Nông nghiệp va Môi trường đảm nhiệm. Do đó, cần xác định không gian mặt nước của 2 mùa lũ - cạn như thế nào để từ đó phân rõ phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường với chính quyền địa phương? Đây là mỗi chuỗi những thách thức đặc thù cần một cơ chế hành chính, quản lý phù hợp” – ông Trần Huy Ánh nhấn mạnh.

Theo UBND TP Hà Nội, quá trình sắp xếp  bảo đảm tính liền mạch, không chia cắt trong quản lý, trong sự đồng bộ, liên thông của hệ thống kết cấu hạ tầng và phát huy hiệu quả của các khu vực trọng điểm, vùng động lực phát triển. Đồng thời, các khu vực là trục, động lực phát triển; yếu tố đặc thù, đặc biệt cần được tổ chức nằm trọn trong phạm vi một ĐVHC cơ sở mới để đảm bảo quản lý hiệu quả, sát dân, gần dân, nhưng đồng thời giữ được không gian phát triển dài hạn, đóng vai trò là các cực tăng trưởng, đầu tàu dẫn dắt sự phát triển của các khu vực lân cận và Vùng đồng bằng sông Hồng.