“Riêng một lối Phong” - những câu chuyện thú vị phía sau thế giới hội họa của Đào Hải Phong

Họa sĩ Đào Hải Phong là một trong những gương mặt tiêu biểu thuộc thế hệ nghệ sĩ đổi mới của nền mỹ thuật đương đại Việt Nam. Hành trình hơn 30 sáng tạo miệt mài của người nghệ sĩ này đã để lại một kho tàng các tác phẩm có giá trị cao và cả những câu chuyện đầy thú vị về người, về nghề.

“Lối Phong” độc bản và muôn sắc

Đào Hải Phong sinh năm 1965 tại Hà Nội trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Ông sớm bộc lộ năng khiếu thiên bẩm và niềm say mê hội họa được thừa hưởng từ người cha – NSND Đào Đức. Nhưng thay vì bước tiếp con đường quen thuộc, ông lựa chọn một hành trình riêng: khám phá thế giới bằng lăng kính của chính mình, với khao khát tìm ra “lối Phong” độc bản.

Họa sĩ Đào Hải Phong chia sẻ rằng, ông là người thích tự quan sát, trải nghiệm và chiêm nghiệm. Dù được sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật lâu đời, song ngay từ khi mới học xong cấp 2, ông đã quyết định rời khỏi vùng an toàn của gia đình để tìm lấy hướng đi riêng.

Thời điểm ấy, không ít bạn bè, người thân cho rằng con đường ông chọn là liều lĩnh. Nhưng với ông, đó là cách để chứng minh năng lực và khẳng định bản ngã của mình. Với hơn 30 năm tuổi nghề, người họa sĩ ấy đã miệt mài sáng tạo theo con đường của mình, để rồi tại thời điểm này, ông đã chứng minh cho mọi người thấy được rằng bản thân ông như một phần thô, nhưng chưa được khai phá.

Người nghệ sĩ sinh ra và lớn lên tại Hà Nội này được biết đến qua những bức tranh sơn dầu về phong cảnh – nơi ông gửi gắm cảm xúc và ký ức của riêng mình. Tranh của ông mang bút pháp gần gũi, giàu cảm xúc, gây ấn tượng mạnh bởi sức hấp dẫn thị giác: màu sắc rực rỡ, tương phản mạnh, nhưng luôn hài hòa trong tổng thể. Qua thời gian, Đào Hải Phong đã khẳng định vị thế như một gương mặt độc đáo của mỹ thuật Việt Nam đương đại.

Những phong cảnh trong tranh ông trầm mặc mà mơ màng, gợi cảm giác vừa quen vừa xa. Bút pháp của ông có độ “xuyên thấu” đặc biệt – vượt ra khỏi hình và sắc để chạm đến tầng sâu ký ức, nơi người xem tìm thấy sự đồng điệu và bình yên. Thế nhưng, điểm đặc biệt trong thế giới nghệ thuật của ông là hiếm khi có sự xuất hiện của hình ảnh con người.

Với họa sĩ, mỗi bức tranh là kết tinh của cảm xúc thuần khiết, của những rung động thật, được tạo nên bằng cả trái tim. “Chỉ khi làm nghệ thuật bằng tất cả trái tim mình, mỗi tác phẩm mới thật sự có giá trị” – ông chia sẻ.

Từng bén duyên với vai trò họa sĩ thiết kế phim, những năm tháng làm việc trong lĩnh vực điện ảnh đã giúp họa sĩ Hải Phong hình thành một nguồn chất liệu độc đáo – nơi ánh sáng, khung hình và bố cục trở thành cảm hứng để ông tạo nên những bức tranh mang dấu ấn riêng. Chính từ đó, danh xưng “Mr. Blue” ra đời, gắn liền với những tác phẩm sơn dầu phảng phất hơi thở điện ảnh, lấy cảm hứng từ phố phường và những bối cảnh quen thuộc trong phim ảnh.

Đào Hải Phong là một trong số ít họa sĩ đi theo hướng sáng tác riêng, tập trung khai thác đề tài phong cảnh nhưng không dừng lại ở việc “vẽ cái gì”, mà là “vẽ như thế nào”. Ông đặc biệt coi trọng ngôn ngữ màu sắc, xem đó là linh hồn của mỗi tác phẩm. Với ông, người họa sĩ giống như một đầu bếp: nếu chỉ mải mê kể chuyện qua hình ảnh, chi tiết mà quên đi việc hòa phối màu sắc, bức tranh sẽ trở thành “món ăn khó nuốt”.

Vì thế, mỗi tác phẩm của Đào Hải Phong đều là một “bữa tiệc của màu sắc” – nơi người xem được dẫn dắt bằng cảm xúc chứ không phải bằng lời kể. Ông không bận tâm người khác sẽ “hiểu” bức tranh như thế nào, mà chỉ mong họ cảm nhận được nhịp điệu, sự hài hòa và niềm vui trong từng mảng màu.

Chia sẻ về hành trình sáng tạo, Đào Hải Phong luôn ghi nhớ lời cha dặn: “Muốn người khác yêu tranh của mình thì trước hết, chính mình phải yêu nó”. Với ông, đó là nguyên tắc giản dị mà sâu sắc – nếu người vẽ không say mê tác phẩm của mình, thì không thể mong người xem rung động cùng nó.

Nghệ thuật là cuộc đối thoại giữa họa sĩ và công chúng

Hiện nay, xu hướng xem tranh tại Việt Nam vẫn còn khá xa lạ với nhiều người. Không ít khán giả e dè khi bước vào phòng tranh vì sợ mình không đủ “hiểu” nghệ thuật hay thông điệp mà tác giả gửi gắm. Đứng trên cương vị một người sáng tạo nghệ thuật, họa sĩ Đào Hải Phong cho rằng, điều quan trọng không phải là “hiểu” mà là cảm. Bởi trong bức tranh, đôi khi chỉ một điểm sáng, một nét vờn cũng đủ kể hết tâm tư người họa sĩ. Việc người xem cố gắng để hiểu xem trọn vẹn ý nghĩa của bức tranh sẽ vô tình tạo nên những ranh giới giữa tác phẩm nghệ thuật và người thưởng thức.

Theo ông, nghệ thuật là thứ không có ranh giới. Khi người xem buông bỏ áp lực phải “giải mã”, họ sẽ tìm thấy niềm vui trong việc đồng cảm với bức tranh theo cách riêng. “Đừng ngại nếu chưa hiểu hết — cứ để lòng mình chạm vào sắc màu trước đã” – Đào Hải Phong chia sẻ.

Trong suốt hơn 30 năm cầm cọ, ông nhận ra chính người xem đã góp phần hoàn thiện thế giới nghệ thuật của mình. Mỗi ánh mắt, mỗi góc nhìn khác nhau lại mở ra cho ông một hướng sáng tạo mới. “Tôi học được từ khán giả rất nhiều. Có khi chỉ một lời nhận xét vô tình cũng khiến tôi nhìn lại những gì mình từng vẽ và nhận ra điều hạnh phúc nhất của người nghệ sĩ là được đồng cảm” – ông giãi bày.

Đào Hải Phong cho rằng, với người trẻ, điều quan trọng nhất không phải là học thật nhiều lý thuyết hay kỹ thuật, mà là nuôi dưỡng niềm say mê và tinh thần tự do trong sáng tạo. Ông nhìn nhận, họa sĩ có thể dạy cho học viên kỹ năng, nhưng không thể dạy được cảm xúc – thứ chỉ có thể được đánh thức từ những va chạm thật của đời sống. Chính vì thế, người bước vào con đường hội họa cần dũng cảm bước qua nỗi sợ sai, sợ khác biệt để tìm lấy tiếng nói của riêng mình.

Theo ông, hành trình nghệ thuật là một quá trình vừa nghiêm cẩn vừa vui tươi – nơi người vẽ không chỉ khám phá thế giới bên ngoài mà còn khám phá chính mình. “Cái riêng” của người nghệ sĩ, theo ông, không phải là thứ cố tạo ra, mà là điều dần hé lộ trong từng nét cọ, từng gam màu khi họ thành thật với cảm xúc của bản thân. Ông từng nói rằng, khi người họa sĩ đánh mất cái riêng, cũng là lúc họ hòa tan vào sự mờ nhòe của thế giới hiện đại – nơi mọi thứ có thể đẹp nhưng dễ lẫn lộn, sáng sủa nhưng thiếu linh hồn.

Ông Vũ Trí Công - một người bạn từ nhỏ của họa sĩ Đào Hải Phong bày tỏ sự vui mừng trước những thành công mà người bạn của mình có được sau một hành trình dài. Là một người đồng hành với họa sĩ từ rất lâu, ông Công cảm thấy ngưỡng mộ trước sự bền bỉ và nỗ lực của Đào Hải Phong: “Phong sinh ra là để dành cho hội họa. Cuộc đời Phong như là một cái dây dẫn xuyên suốt, từ khi bé trong môi trường nghệ thuật, đi học, đi làm và cho đến bây giờ vẫn là công việc ấy”.

TS Nguyễn Anh Minh - Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam bày tỏ sự trân trọng đối với họa sĩ Đào Hải Phong vì những tình cảm và sự đồng hành cùng bảo tàng thông qua buổi trò chuyện thú vị này. “Art Talk - Những nẻo đường nghệ thuật” là chuỗi chương trình do Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức được xem là điểm nhấn đáng chú ý trong hoạt động quảng bá mỹ thuật hiện nay, giúp công chúng được trực tiếp lắng nghe, đặt câu hỏi và trao đổi cùng các họa sĩ. Các buổi Art Talk đã mang lại phương thức thưởng thức mới, giúp người xem bước vào thế giới sáng tạo của họa sĩ, hiểu rõ hơn những giá trị thẩm mỹ, tư tưởng và cảm xúc được gửi gắm trong từng tác phẩm.