Tăng hiệu quả quản lý thuế
Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá 15 vào chiều 30/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết của Quốc hội trong đó có nội dung sửa đổi Luật Quản lý thuế, sửa đổi tại Luật bổ sung nội dung liên quan đến hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT, nền tảng số.
Theo đó, từ ngày 1/1/2025, các tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch TMĐT, nền tảng số có chức năng thanh toán (bao gồm cả tổ chức trong nước và nước ngoài) và các tổ chức có hoạt động kinh tế số khác theo quy định của Chính phủ thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế đã khấu trừ cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Trường hợp hộ, cá nhân kinh doanh trên nền tảng TMĐT, nền tảng số không thuộc đối tượng được khấu trừ, nộp thuế thay thì có nghĩa vụ trực tiếp đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế. Trường hợp người bán không thuộc đối tượng được khấu trừ, nộp thuế thay, họ phải trực tiếp đăng ký, khai và nộp thuế. Hồ sơ, thủ tục, cách thức và trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay của các sàn TMĐT, nền tảng số sẽ do Chính phủ quy định chi tiết.
Như vậy, thay vì từng cá nhân kinh doanh qua sàn phải tự đi kê khai, nộp thuế, các sàn TMĐT có thể khấu trừ luôn thuế qua doanh thu, cũng giống như việc người lao động được cơ quan tự động trích tiền qua thu nhập để tạm nộp thuế hàng tháng. Giải pháp này được các đại biểu, chuyên gia đánh giá là phù hợp, làm giảm thiểu đầu mối kê khai thuế, góp phần cải cách thủ tục hành chính.
Theo thống kê, hiện nay có tới trên 97.000 hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT. Nếu mỗi cá nhân phải tự đi kê khai, nộp thuế thì sẽ mất rất nhiều thời gian cho cả đôi bên. Thế nhưng, nếu hơn 400 sàn TMĐT tự động khấu trừ nộp thuế thay qua doanh thu người bán, thì đầu mối sẽ giảm đi gần 24 lần.
Đại biểu Trần Văn Lâm - ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho biết, việc để các sàn TMĐT, nền tảng số thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay và kê khai số thuế đã khấu trừ cho người bán (hộ, cá nhân kinh doanh) trên sàn là một bước tiến về thủ tục hành chính, phương thức quản lý để tăng hiệu quả công tác quản lý thuế. Đề xuất này là hoàn toàn phù hợp. Bởi trước đây có thể có hàng trăm, hàng ngàn người trên sàn sẽ phải nộp thuế và cơ quan thuế sẽ thu của những người này, mất rất nhiều thời gian, chi phí, công sức. Tuy nhiên giờ đây tất cả sẽ gộp vào để sàn thương mại nộp thay. Việc này giúp đơn giản hóa, giảm thủ tục và chống thất thu thuế.
Đồng quan điểm, Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Hoàng Văn Cường nêu quan điểm, những sàn TMĐT khi có hoạt động về hàng hóa dịch vụ được giao dịch trực tiếp trên sàn đó và có quản lý doanh thu, quản lý được người mua, người bán thì phải khấu trừ ngay thuế, chứ không phải để lại cho người bán kê khai.
Cần hướng dẫn chi tiết, cụ thể, tránh rủi ro cho doanh nghiệp
Việc để các TMĐT kê khai, nộp thuế thay người bán mang lại hiệu quả tối ưu trong việc quản lý thu thuế. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến lo ngại việc này sẽ khiến các sàn phát sinh thêm gánh nặng, chi phí để nâng cấp hệ thống.
Phó Tổng Giám đốc Tư vấn Thuế Công ty TNHH Tư vấn Thuế Deloitte Việt Nam Bùi Ngọc Tuấn chỉ ra, quy định các sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay người bán có thể giúp giảm thiểu thủ tục hành chính cho các hộ kinh doanh nhỏ và các cá nhân kinh doanh, nhưng cũng cần có các hướng dẫn chi tiết và cụ thể hơn về việc xác định các đối tượng phải khai thuế thay và các thủ tục đi kèm.
Mặt khác, việc đưa ra quy định này có thể dẫn đến một số khó khăn trong việc thực thi và có thể gây tranh cãi. Trước hết, việc đánh thuế đối với các doanh nghiệp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam, nhưng lại có thu nhập từ các dịch vụ kinh doanh điện tử và nền tảng số tại Việt Nam, có thể không phù hợp với các nguyên tắc và thông lệ quốc tế, cũng như các Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (DTA) mà Việt Nam đã ký kết.
Vì vậy, cơ quan quản lý cần làm rõ hơn về cơ sở pháp lý và cách thức xác định thu nhập từ các hoạt động này, đồng thời xem xét các cam kết quốc tế của Việt Nam đối với việc tránh đánh thuế hai lần, để đảm bảo không vi phạm các nguyên tắc cơ bản của DTA.
“Từ góc độ người nộp thuế, chúng tôi đề nghị cần làm rõ các quy định liên quan đến trách nhiệm của các tổ chức quản lý sàn giao dịch và nền tảng số, để bảo vệ quyền lợi của người nộp thuế, đồng thời giảm thiểu rủi ro về sự thiếu minh bạch hoặc sai sót trong việc khai thuế và nộp thuế thay” – ông Bùi Ngọc Tuấn kiến nghị.
Còn theo chuyên gia thuế Nguyễn Văn Phụng - Nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn, Tổng Cục Thuế chia sẻ, về mặt lâu dài nên để các sàn TMĐT khai thay và nộp thay, nhưng về phía Nhà nước phải đảm bảo môi trường pháp luật rõ ràng. Khai thay và nộp thay nhưng trách nhiệm và nghĩa vụ của các sàn TMĐT đến đâu, khi thuế thiếu, thuế thừa, khi cá nhân có hàng đổi đi đổi lại.
Chia sẻ về vấn đề này, Vụ trưởng Vụ quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh - Tổng cục Thuế Nguyễn Thị Lan Anh nhận định, các sàn nắm được rất rõ thông tin của các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh, nên câu chuyện tăng thủ tục cho sàn là không phải vấn đề đối với sàn. Vấn đề chỉ là thống nhất kết nối theo phương thức nào, cách thức thực hiện như thế nào để tạo điều kiện thuận lợi cho cả cơ quan thuế và các sàn giao dịch thương mại điện tử. Ngoài ra, việc tính thuế với các cá nhân kinh doanh qua TMĐT cũng dựa trên doanh thu, chứ không phải dựa trên các mức thuế lũy tiến, do vậy sẽ đơn giản trong việc khấu trừ thuế.
Để tạo thuận lợi cho người nộp thuế cũng như các sàn TMĐT, Tổng cục Thuế đang xây dựng và chuẩn bị đưa vào vận hành Cổng Thông tin điện tử (TTĐT) dành cho hộ, cá nhân kinh doanh trên nền tảng số. Trong giai đoạn 1 Cổng TTĐT sẽ hỗ trợ cho hộ, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử đăng ký thuế, khai thuế và nộp thuế và bổ sung các hướng dẫn nghiệp vụ, tương tác, tiện ích cho người nộp thuế. Ở giai đoạn 2, sau khi Luật chính thức ban hành, Cổng TTĐT sẽ tiếp tục được nâng cấp phù hợp với quy định mới được ban hành.
