Sức bật mới từ khoa học – công nghệ và khát vọng doanh nghiệp Việt

Doanh nghiệp làm chủ công nghệ, Việt Nam có thể dẫn đầu

Trong giai đoạn phát triển mới, tốc độ và năng lực bứt phá của nền kinh tế được đánh giá là yếu tố then chốt. Sự chuyển dịch mô hình tăng trưởng – từ dựa vào năng suất và chất lượng truyền thống sang dựa trên KHCN, dữ liệu và sáng tạo – không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là bước đi chiến lược nhằm bảo đảm phát triển bền vững trong tương lai..

Sự chuyển đổi này tạo ra nhiều cơ hội mở rộng thị trường, thu hút đầu tư quốc tế và xây dựng nền kinh tế số, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức trong tiêu chuẩn công nghệ, quản trị dữ liệu và chất lượng nguồn nhân lực. Vì vậy, nhiều hiệp hội và doanh nghiệp (DN) đã chủ động bắt tay xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tại Đại hội Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam toàn quốc lần thứ VIII, Tổng Giám đốc FPT Nguyễn Văn Khoa nhấn mạnh tầm quan trọng của KHCN và dữ liệu trong cạnh tranh toàn cầu. Ông chỉ ra rằng, dù khu vực tư nhân đã đóng góp 42% GDP và 55% tổng thu nhập xã hội trong 10 năm qua, DN Việt vẫn còn “khoảng trống chiến lược” trong đầu tư cho đổi mới sáng tạo – yếu tố sống còn để thoát bẫy thu nhập trung bình.

Từ kinh nghiệm quốc tế của FPT, ông Khoa cho rằng thế hệ doanh nhân trẻ cần sở hữu năng lực “hợp tác với AI”, coi dữ liệu là “nguồn năng lượng cạnh tranh mới” và sẵn sàng tham gia hệ thống dữ liệu quốc gia. “Nếu DN không chủ động kết nối từ năm 2026, chúng ta sẽ bị lùi lại phía sau” – ông cảnh báo.

Ông khẳng định: “Khi nắm bắt được KHCN và chuyển đổi số, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành quốc gia dẫn đầu trong kỷ nguyên mới.”

Tạo hành lang để phát triển

Để đẩy mạnh phát triển KHCN, thời gian qua, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương, cộng đồng DN đã tích cực vào cuộc. Hàng loạt các chính sách được ban hành, cũng như các kiến nghị, giải pháp và hợp tác đã được thực thi để thúc đẩy phát triển KHCN trong mọi lĩnh vực. Đơn cử, mới đây hơn 20 chuyên gia 11 lĩnh vực công nghệ chiến lược cùng thảo luận và đề xuất loạt giải pháp thúc đẩy phát triển các ngành công nghệ chiến lược trong buổi làm việc giữa Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng với Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam (VIN).

Bàn về vấn đề, ông Nguyễn Văn Khoa - Chủ tịch Mạng lưới hàng không, vũ trụ và thiết bị bay không người lái (AUVS) Việt Nam, Tổng Giám đốc Tập đoàn FPT nêu các nội dung trong lĩnh vực hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái.

Đầu tiên, ông Khoa đề xuất đưa cơ sở dữ liệu UAV vào Cơ sở dữ liệu quốc gia.  Mỗi thiết bị UAV cần có mã định danh riêng như biển số xe, và được quản lý thống nhất, liên thông giữa Bộ Quốc phòng, Bộ Xây dựng và Bộ Công an. Đây là nền tảng quan trọng để bảo đảm an toàn bay và quản trị minh bạch.

Tiếp đến, ông Khoa kiến nghị thành lập Hành lang thử nghiệm UAV quốc gia. Trước mắt thí điểm tại Hà Nội, Quảng Ninh, Bình Định (cũ) và TP Hồ Chí Minh. Hành lang này cho phép thử nghiệm các ứng dụng từ bay tự động, logistics, phun nông nghiệp, lập bản đồ số 3D cho đến cứu hộ cứu nạn. “Đặc biệt, cơ chế cấp phép linh hoạt trong 72 giờ và hành lang thử nghiệm ở cao độ 50 - 120m sẽ tạo điều kiện để DN nghiên cứu - đổi mới liên tục” -ông nêu.

Các nội dung đề xuất tiếp theo gồm: quy hoạch vùng bay UAV toàn quốc; xây dựng trung tâm kiểm định và chứng nhận UAV quốc gia; phát triển hệ sinh thái DN UAV Việt Nam...

“Một trụ cột không thể thiếu là phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy ngoại giao công nghệ” - ông Nguyễn Văn Khoa nêu đề xuất thứ 7. Theo ông, các chương trình “Engineer in UAV & Robotics” cần được triển khai tại các trường đại học kỹ thuật; đào tạo phi công UAV cần chuẩn hoá theo FAA (Mỹ) và JUIDA (Nhật Bản); và cần có sự kết nối chặt chẽ giữa doanh nghiệp-viện-trường để cung cấp nhân lực chất lượng cao cho toàn ngành.

Ngoài ra, Tổng Giám đốc FPT kiến nghị Chính phủ chỉ đạo 5 nhiệm vụ trọng tâm: Phê duyệt Đề án phát triển UAV quốc gia 2025 - 2030 do Bộ KH&CN chủ trì; Ban hành Nghị định mới về UAV, thay thế Nghị định 36/2008 và 79/2011, trong khuôn khổ Luật Hàng không dân dụng Việt Nam từ năm 2026; Phê duyệt Sandbox UAV quốc gia năm 2026; Hoàn thiện Quy hoạch vùng bay UAV trên toàn quốc và Ban hành bộ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) cho UAV giai đoạn 2025 - 2026.

Ông cũng dẫn dụ, ngành bán dẫn Việt Nam hiện tồn tại hai khoảng trống lớn cản trở tốc độ phát triển. Thứ nhất nằm ở sự hợp tác còn rời rạc giữa các trường đại học và DN. Thứ hai là sự thiếu liên kết giữa chính các DN trong nước, khi mỗi đơn vị đều đang đi theo “con đường riêng”, chưa hình thành được hệ sinh thái hợp tác như mô hình của các quốc gia đi trước.

Liên minh bán dẫn Việt Nam ra đời chính là cơ sở để từng bước làm chủ các công đoạn quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn và vươn lên trở thành điểm đến chiến lược toàn cầu trong tương lai gần...