Nguyên nhân là do chưa khai thác tốt tiềm năng về giá trị gia tăng và chất lượng nông sản nên Tái cơ cấu đang là yêu cầu bức thiết đặt ra cho ngành nông nghiệp.
Tăng trưởng kém bền vững Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, 10 năm qua, ngành nông nghiệp nước ta đã duy trì được tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 5,36%/năm. Tỷ trọng nông nghiệp trong tổng GDP giảm dần, từ 24,5% năm 2000 xuống còn 20,58% năm 2010. Thu nhập bình quân đầu người tăng 4,7 lần; tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 2%/năm; cơ sở hạ tầng tiếp tục được nâng cấp và từng bước được hiện đại hóa... Tuy nhiên, sự tăng trưởng còn kém bền vững, khả năng cạnh tranh thấp, tỷ lệ hộ nghèo còn ở mức cao và chênh lệch giàu nghèo có xu hướng gia tăng. Đặc biệt, tỷ lệ giá trị gia tăng của sản xuất nông nghiệp cũng có xu hướng giảm, từ gần 46% năm 2000 xuống còn 39% năm 2010. Cùng với đó, tình trạng ô nhiễm môi trường gia tăng và nhiều tài nguyên thiên nhiên bị khai thác quá mức. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát chia sẻ, trong bối cảnh nguồn tài nguyên thiên nhiên đang ngày càng cạn kiệt, ngành nông nghiệp gặp phải thách thức lớn. Đó là đòi hỏi phải cung cấp sản lượng lương thực nhiều hơn nữa, mục tiêu sau mỗi thập kỷ trong tương lai, sản lượng lương thực, thực phẩm ở Việt Nam tăng lên 20% và giảm tỷ lệ đói nghèo 20% . Bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam dự báo, đến năm 2020 nhu cầu lương thực trên thế giới sẽ tăng lên gấp đôi so với hiện nay. Thế nhưng, nhiều quốc gia đang phát triển lại thờ ơ với sản xuất nông nghiệp để rồi phải nhập khẩu lương thực. Việt Nam là quốc gia cung cấp nhiều lương thực, nông sản, thủy sản cho thế giới, song sản xuất nông nghiệp của Việt Nam đang nổi lên nhiều vấn đề như ô nhiễm môi trường, an toàn thực phẩm và chưa đủ năng lực đối phó với những thách thức toàn cầu. Nhanh chóng tái cơ cấu Theo đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của Bộ NN&PTNT, những năm tới, ngành trồng trọt sẽ ưu tiên cho nhóm cây rau và hoa; tiếp tục khai thác khả năng tăng giá trị gia tăng theo hướng đổi mới cơ cấu giống, thâm canh, ứng dụng công nghệ cao, thực hành GAP nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm. Đối với lĩnh vực chăn nuôi, sẽ tăng tỷ trọng gia cầm và bò sữa; chuyển dịch mạnh chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi trang trại theo kiểu công nghiệp nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và chuyển dần chăn nuôi từ vùng đồng bằng lên vùng trung du, miền núi. Trong ngành thủy sản, ưu tiên phát triển tôm và cá tra… TS Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách, chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (Bộ NN&PTNT) cho rằng, để tái cơ cấu, đáp ứng tầm nhìn mới trong nông nghiệp, Việt Nam cần tổ chức sản xuất ngành theo hướng tháo gỡ vướng mắc trong chuỗi giá trị từ vật tư đầu vào, sản xuất, chế biến, bảo quản nông sản đến thương mại và tiêu dùng. Đồng thời, đổi mới chính sách, khuyến khích, thu hút doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.
Tại buổi làm việc với Bộ NN&PTNT cuối tuần qua, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhấn mạnh, trong vòng 5 năm tới, ngành nông nghiệp cần tập trung tối đa cho các giải pháp tái cơ cấu ngành theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Việc tái cơ cấu cần đồng bộ, ngoài ra cần có chính sách thu hút đầu tư ngoài xã hội, nhất là đầu tư nước ngoài. Đặc biệt là gia tăng hàm lượng, giá trị chế biến trong tất cả các sản phẩm nông, lâm, thủy hải sản hiện nay, coi đây là khâu đột phá để vừa đảm bảo ổn định về tăng trưởng, vừa nâng cao giá trị sản xuất của ngành nông nghiệp.
| Để đạt được những mục tiêu đặt ra cho quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, Việt Nam cần tăng cường liên kết công - tư và chuyển đổi nền nông nghiệp. Bộ NN&PTNT cần nhận biết được các tiềm năng của khối tư nhân để thu hút họ đầu tư vào nhiều lĩnh vực như chuyển giao công nghệ, xây dựng thương hiệu nông sản, thực hành sản xuất bền vững… Ông Steven Jaffee Điều phối viên Ban nông thôn thuộc WB |
