Tăng áp dụng công nghệ, chống gian lận thủ tục hải quan TMĐT xuyên biên giới

Mục tiêu phát triển TMĐT xuyên biên giới

Ngày 15/5/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 645/QĐ-TTg, phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2021 - 2025. Mục tiêu của kế hoạch là thúc đẩy ứng dụng TMĐT trong doanh nghiệp và cộng đồng, xây dựng thị trường TMĐT lành mạnh, cạnh tranh và bền vững.

TMĐT xuyên biên giới không chỉ mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam, mà còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận các thị trường quốc tế rộng lớn hơn, đồng thời mang đến cho người tiêu dùng trong nước nhiều sản phẩm phong phú, đa dạng từ các quốc gia khác.

Ông Đào Duy Tám - Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về Hải quan, Tổng cục Hải quan chia sẻ: “Thương mại điện tử hiện vẫn là một mô hình mới tại Việt Nam, mặc dù các hoạt động giao dịch qua sàn TMĐT đã có từ lâu, đặc biệt là sau dịch bệnh COVID-19, hoạt động này ngày càng sôi động hơn trước. Cơ quan Hải quan đang được Chính phủ giao xây dựng Nghị định về quản lý đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thông qua giao dịch TMĐT và dự thảo nghị định này cũng đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ từ năm 2023”.

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu qua kênh TMĐT, cơ quan Hải quan đã áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ hiệu quả, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển phát nhanh hàng hóa xuyên biên giới. Những biện pháp này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn giảm bớt thủ tục hành chính phức tạp.

Cụ thể, Hải quan đã cung cấp các hướng dẫn chi tiết cho doanh nghiệp về khai báo hải quan, hỗ trợ giảm thuế và tạo điều kiện giải quyết thủ tục nhanh chóng. Các hình thức hỗ trợ này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thời gian thông quan mà còn tăng cường sự tương tác, cung cấp thông tin nhanh chóng và chính xác, giúp doanh nghiệp nắm vững quy trình và quy định của cơ quan Hải quan.

Bà Đỗ Thị Thu Thủy - Giám đốc Pháp lý và Hải quan tại Công ty TNHH Chuyển phát nhanh DHL - VNPT, nhận định, hoạt động TMĐT xuyên biên giới có vai trò và ý nghĩa rất lớn đối với doanh nghiệp. “Thời gian qua, cơ quan Hải quan đã hỗ trợ mạnh mẽ, đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc thực hiện thủ tục hải quan. Chúng tôi kỳ vọng Nghị định về quản lý TMĐT sẽ sớm được ban hành để giúp cơ quan Hải quan quản lý hiệu quả và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp thương mại” - bà Thủy nói.

Sớm xây dựng hành lang pháp lý

Hiện nay, một trong những thách thức lớn đối với TMĐT xuyên biên giới tại Việt Nam là sự thiếu hụt các quy định pháp lý cụ thể. Hàng hóa giao dịch qua TMĐT vẫn phải tuân theo các quy trình hải quan truyền thống, điều này gây khó khăn cho việc quản lý và làm giảm tốc độ thông quan.

Để giải quyết vấn đề này, Tổng cục Hải quan đã xây dựng Dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu qua TMĐT, trình Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ. Dự thảo này sẽ giúp thiết lập hành lang pháp lý rõ ràng cho các giao dịch TMĐT xuyên biên giới, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.

Ông Đào Duy Tám cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo, sau khi có hệ thống công nghệ thông tin để phục vụ cho việc quản lý các hoạt động giao dịch trên sàn TMĐT, Nghị định sẽ chính thức được ban hành và đi vào cuộc sống. “Hiện tại, Hải quan đang tạo thuận lợi cho các hoạt động giao dịch này dựa trên nguyên tắc tuân thủ các thông lệ quốc tế và các công ước về quản lý hàng hóa vận chuyển, bưu chính và chuyển phát nhanh” - ông Tám nói thêm.

Dự thảo Nghị định bao gồm nhiều điểm nổi bật như xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý về chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng và thanh toán giao dịch, nhằm đảm bảo các quy trình thông suốt giữa người mua, sàn giao dịch TMĐT và các đơn vị vận chuyển. Bên cạnh đó, Nghị định cũng đề xuất việc thiết lập một hệ thống kiểm soát giao dịch TMĐT đối với hàng hóa xuất nhập khẩu thông qua cơ chế một cửa quốc gia và ASEAN.

Tăng cường công nghệ, phòng chống gian lận

Bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý, ngành Hải quan cũng đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý rủi ro trong quy trình quản lý TMĐT. Các hệ thống quản lý hiện đại như hải quan điện tử, cơ chế một cửa quốc gia và ASEAN đã được áp dụng, giúp doanh nghiệp giảm bớt thủ tục và đẩy nhanh quá trình thông quan.

Ngoài ra, việc đồng bộ hóa dữ liệu giữa các bên tham gia trong chuỗi cung ứng từ sàn TMĐT, doanh nghiệp đến cơ quan quản lý cũng giúp tăng cường khả năng giám sát, phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật như buôn lậu và gian lận thương mại.

Ông Bùi Trung Kiên - Phó Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) nhấn mạnh: “Bối cảnh phát triển TMĐT nhanh chóng đặt ra yêu cầu cần có hành lang pháp lý mạnh mẽ và thông suốt. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp mà còn đảm bảo an ninh, quốc phòng, phù hợp với các hiệp định thương mại mà Việt Nam đã ký kết. Dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với sản phẩm xuất nhập khẩu qua TMĐT là rất cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững”.

Một trong những thách thức lớn mà ngành Hải quan đang đối mặt là việc kiểm soát buôn lậu và gian lận thương mại qua các kênh chuyển phát nhanh. Lợi dụng sự phát triển nhanh chóng của TMĐT, một số đối tượng đã thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật như vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới.

Để đối phó với tình hình này, cơ quan Hải quan đã chủ động thu thập thông tin, nắm vững tình hình địa bàn và phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng như Công an, Biên phòng và Quản lý thị trường. Việc kết hợp giữa phương pháp kiểm soát hiện đại và truyền thống đã giúp Hải quan ngăn chặn kịp thời nhiều vụ buôn lậu và gian lận thương mại, đảm bảo an ninh xã hội và ngăn chặn thất thu ngân sách nhà nước.

Ngành Hải quan Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp quản lý và hỗ trợ hiệu quả đối với TMĐT xuyên biên giới. Từ việc cải tiến quy trình thông quan, xây dựng hành lang pháp lý cho đến áp dụng công nghệ hiện đại, những nỗ lực này đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế.