Tham gia cuộc giám sát có đại diện các Sở TN&MT, GTVT, NN&PTNT cùng đại diện các quận, huyện Đan Phượng, Ba Vì, Gia Lâm, Hoàng Mai, Sóc Sơn, Phú Xuyên, thị xã Sơn Tây, Đông Anh.
Trước đó, Ban Kinh tế - Ngân sách, Ban Đô thị phối hợp các Ban HĐND TP đã thực hiện khảo sát vào tháng 9 và 10/2020; sau đó, HĐND TP khoá XV chất vấn tại Kỳ họp thứ 18, nhiệm kỳ 2016-2021 nhưng tình hình quản lý lĩnh vực này ở các địa phương vẫn không được cải thiện, khiến cử tri và Nhân dân bức xúc.
Vẫn còn tư tưởng “khoán trắng” cho ngành công an
Theo báo cáo tại buổi giám sát, tính đến tháng 9/2022, TP có 201 bãi tập kết (trong đó có 77 bãi có thủ tục hoạt động hoặc phù hợp tiêu chí và 124 bãi chưa đủ thủ tục hoạt động hoặc không phù hợp tiêu chí). Như vậy số lượng các bến bãi chưa đủ thủ tục hoạt động còn rất lớn và ít có cải thiện so với khảo sát năm 2020 (246 bãi chứa, tập kết, trung chuyển vật liệu xây dựng trên các tuyến sông thuộc TP, trong đó 209 bãi đang hoạt động, 37 bãi dừng hoạt động).
UBND TP đã giao Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế - Xã hội Hà Nội chủ trì, phối hợp các sở, ngành, quận, huyện thị xã xây dựng phương án bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản trên địa bàn TP thuộc nhiệm vụ lập Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, dự kiến hoàn thành quý IV/2023.
Đồng thời, UBND TP tiếp tục thực hiện các quy chế phối hợp với các tỉnh Phú Thọ, Hưng Yên, Bắc Giang, Vĩnh Phúc trong công tác quản lý, bảo vệ cát, sỏi lòng sông. Công an TP tiếp tục triển khai Quy chế phối hợp số 4409/QCPH ngày 11/11/2016 giữa Công an TP Hà Nội với Công an các tỉnh Hòa Bình, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Hưng Yên, Hà Nam về phòng ngừa, đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, tài nguyên khoáng sản…
Tại buổi giám sát, đại diện Ban Kinh tế - Ngân sách và Ban Đô thị đã nêu thực trạng vi phạm khai thác cát sỏi lòng sông vẫn xảy ra phức tạp, nhưng chậm được tháo gỡ; phối hợp giữa các sở ngành còn chưa hiệu quả, nên công tác khắc phục còn nhiều hạn chế; số lượng phương tiện đường thuỷ nội địa được cấp phép ít so với số lượng phương tiện hoạt động trên thực tế... Đoàn giám sát đề nghị các quận, huyện và sở, ngành liên quan chỉ rõ những vướng mắc, nguyên nhân chậm xử lý vi phạm, chậm trong xây dựng quy hoạch khoáng sản?...
Qua trao đổi, một số quận, huyện đều nhận định công tác quản lý khai thác cát, sỏi lòng sông trên địa bàn còn nhiều hạn chế; vẫn còn tồn tại tình trạng khai thác trái phép cát chưa được xử lý dứt điểm. Nguyên nhân do nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng ngày càng tăng, trong khi chưa có nguồn vật liệu xây dựng thay thế; lợi nhuận từ hoạt động khai thác cát lớn. Do vậy đối tượng thường lợi dụng đêm tối, địa bàn giáp ranh, lợi dụng giấy phép khai thác được UBND các tỉnh giáp ranh cấp phép; lợi dụng ngày nghỉ, ngày lễ của các lực lượng chức năng để hoạt động khai thác cát trái phép lòng sông, dẫn đến tình trạng khai thác trái phép vẫn diễn ra.
Công tác phối hợp giữa chính quyền địa phương với các lực lượng chức năng từ khi phát hiện vi phạm đến kiểm tra, xử lý còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ. Đặc biệt, các sở, ngành và UBND các quận, huyện, thị xã chưa vào cuộc quyết liệt và còn có tư tưởng “khoán trắng” nội dung này cho ngành công an.
Phải có quy chế phối hợp rõ ràng giữa các sở, ngành
Tại cuộc làm việc, Đoàn giám sát đã ghi nhận những kết quả tham mưu, tổ chức thực hiện của UBND các quận, huyện trong công tác quản lý, khai thác cát, sỏi lòng sông và quản lý bến thủy nội địa trên địa bàn, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, giảm thiểu vi phạm. Tuy nhiên vẫn còn những tồn tại, bất cập cần có giải pháp mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.
Thống nhất đây là nhiệm vụ quan trọng, cần phải tăng cường quản lý, tổ chức thực hiện, Đoàn giám sát đề nghị: Trong công tác quy hoạch, các sở, ngành liên quan phải khẩn trương rà soát, tham mưu UBND TP xây dựng ngay 2 quy hoạch là Quy hoạch Bến thuỷ nội địa và Quy hoạch Bến bãi vật liệu xây dựng. Hai Sở TN&MT, Sở GTVT cần tham mưu tiến hành đồng thời xây dựng hai quy hoạch này, rà soát, đánh giá kỹ trên cơ sở đề xuất, kiến nghị của các quận huyện. Cùng với rà soát quy hoạch, phải xử lý những tồn tại, bất cập, không thể dừng lại để chờ quy hoạch.
Liên quan đến công tác quản lý bến bãi trung chuyển vật liệu xây dựng, Đoàn giám sát nhận định, khó khăn nhất là công tác tổ chức, cần tập trung tháo gỡ những điểm vướng về thủ tục đất đai. Nội dung này liên quan trực tiếp đến trách nhiệm rà soát, đánh giá của các quận, huyện, nên phải hướng dẫn các chủ cơ sở. Trên cơ sở từng địa điểm, Sở TNMT, Sở NN&PTNT phải có biện pháp cụ thể với từng bến bãi, vì mỗi địa bàn có khó khăn khác nhau. Các sở, ngành khi nhận được đề xuất của các quận, huyện phải tập trung cùng vào cuộc đồng bộ; có quy chế phối hợp rõ ràng giữa các sở, ngành, bởi những mấu chốt này nếu được tháo gỡ sẽ nâng cao hiệu quả công tác quản lý.
Đoàn giám sát kiến nghị UBND TP xem xét lập, điều chỉnh quy hoạch hệ thống bến bãi và cấp giấy phép bến, bãi tập kết cát, sỏi lòng sông theo quy định; giao Sở TN&MT tổ chức thanh kiểm tra việc chấp hành pháp luật khoáng sản của tổ chức cá nhân được cấp phép khai thác khoáng sản, thực hiện quy chế phơi hợp trong công tác quản lý bảo vệ cát, sỏi lòng sông tại các khu vực giáp ranh. Cùng với đó, tổ chức đấu giá quyền khai thác cát sỏi; rà soát các khu vực bến bãi đủ điều kiện hoạt động và phù hợp tiêu chí, có hướng dẫn cụ thể về thủ tục thuê đất; nhanh chóng phối hợp với UBND các quận, huyện, thị xã giải tỏa các bến bãi không đủ điều kiện hoạt động.
Với công tác quản lý bến bãi, bến thủy, Đoàn giám sát kiến nghị UBND TP giao Sở GTVT nghiên cứu, khảo sát xây dựng bến, địa điểm tạm giữ phương tiện vi phạm hành chính, tạo điều kiện cho công tác xử lý vi phạm hành chính trong công tác khai thác, vận chuyển, kinh doanh cát, sỏi. Tăng cường kiểm tra, xử lý các cơ sở sửa chữa, đóng mới trên tuyến đường thủy để hạn chế tình trạng tự ý hoán cải, lắp đặt các thiết bị phục vụ cho hoạt động khai thác cát trên phương tiện nhằm ngăn cặn và giải quyết tận gốc tình trạng khai thác cát trái phép.
Đối với UBND các quận, huyện, thị xã, Đoàn giám sát đề nghị tăng cường kiểm tra, rà soát, tổ chức giải tỏa đối với các bến bãi tập kết cát, sỏi lòng sông và trung chuyển vật liệu xây dựng ven sông chưa đảm bảo điều kiện hoạt động theo chỉ đạo của UBND TP. Chủ động xây dựng phương án đấu giá quyền sử dụng đất đối với các bến bãi tập kết cát, sỏi lòng sông và trung chuyển vật liệu xây dựng ven sông; phối hợp chặt chẽ với lực lượng liên ngành trong công tác kiểm tra, xử lý và giải tỏa vi phạm góp phần bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường thủy nội địa trên địa bàn TP.
