Thể chế chưa thông, kinh tế tư nhân khó bứt phá

Doanh nghiệp tư nhân vẫn “lép vế” trên sân nhà

Tại Hội thảo khoa học "Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế" do Tạp chí Điện tử Doanh nhân Việt Nam tổ chức sáng nay (26/5), PGS.TS Nguyễn Trọng Điều - Chủ tịch Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam khẳng định, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đã nhanh chóng được đón nhận rộng rãi. Đây là bước ngoặt lịch sử, mở ra cơ hội để kinh tế tư nhân vươn mình đột phá, đồng thời đánh dấu sự thay đổi mang tính chiến lược trong quản trị quốc gia và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Nhiều đại biểu tại hội thảo gọi đây là “đổi mới lần 2”, “cột mốc lịch sử,” hay “bước đột phá” hiếm có trong bối cảnh phát triển kinh tế của Việt Nam. Chủ tịch Tập đoàn BRG Nguyễn Thị Nga nhận định, Nghị quyết 68-NQ/TW đã nhìn thẳng vào thực tế, vừa ghi nhận đóng góp của khu vực tư nhân, vừa chỉ rõ những bất cập cố hữu doanh nghiệp đang gặp phải.

Theo bà Nga, dù khu vực kinh tế tư nhân đóng góp gần 60% GDP, nhưng vẫn bị “lép vế ngay trên sân nhà” do thể chế chưa thuận lợi so với khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). “FDI chiếm tới 2/3 tỷ trọng xuất khẩu, nhưng phần lớn là gia công, giá trị gia tăng thấp. Trong khi đó, khối tư nhân nội địa còn dư địa phát triển rất lớn, từ doanh nghiệp lớn đến vừa và nhỏ”, bà Nga cho biết.

Chủ tịch Tập đoàn BRG cũng nhấn mạnh, để Nghị quyết 68-NQ/TW đi vào thực tế, cần có quá trình thể chế hóa bài bản, toàn diện. Yếu tố cốt lõi là tạo môi trường pháp lý và chính sách ổn định, giúp doanh nhân yên tâm đầu tư và làm giàu chính đáng.

Đồng quan điểm, TS Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho rằng, thách thức lớn nhất hiện nay là khâu thể chế hóa. Nếu thể chế không tốt, chính nó sẽ trở thành rào cản và triệt tiêu động lực phát triển. “Cải cách phải bắt đầu từ những điều rất cụ thể, không thể nói chung chung. Ngay cả một yêu cầu nhỏ như lý lịch tư pháp trong hồ sơ doanh nghiệp cũng có thể là rào cản nếu không được thực hiện minh bạch”, TS Trần Thị Hồng Minh chia sẻ.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cũng nhấn mạnh, cần phải cải cách hành chính một cách mạnh mẽ, đặc biệt trong việc nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, TS Trần Thị Hồng Minh cho rằng, muốn các Nghị quyết đi vào cuộc sống, thì yếu tố con người - những người trực tiếp tiếp xúc với doanh nghiệp phải thay đổi. “Phải có KPI rõ ràng. Doanh nghiệp, người dân phải được quyền đánh giá công chức có đang làm đúng trách nhiệm hay không”, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhấn mạnh.

Thể chế vẫn là nút thắt 

Tại Hội thảo, Phó Tổng Thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn cũng chỉ rõ, thủ tục đầu tư hiện nay là điểm nghẽn lớn khiến dòng vốn chậm chảy vào nền kinh tế, đặc biệt là các dự án sử dụng đất. Ông dẫn chứng khảo sát cho thấy, 74% doanh nghiệp phải trì hoãn hoặc hủy kế hoạch đầu tư do vướng mắc thủ tục hành chính đất đai. Có tới 15 bước, liên quan nhiều cơ quan, khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian và công sức.

“Sau Nghị quyết 68-NQ/TW, cần hành động quyết liệt từ Chính phủ và Quốc hội nhằm cải thiện thể chế, đơn giản hóa thủ tục và thúc đẩy môi trường đầu tư thông minh hơn cho doanh nghiệp tư nhân” - Phó Tổng Thư ký VCCI nhấn mạnh.

Nhấn mạnh về yếu tố cạnh tranh lành mạnh, TS Nguyễn Bá Hùng - Kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam cho rằng, động lực thực sự để phát triển kinh tế tư nhân là môi trường chính sách rõ ràng, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh.

Ông cho rằng: “Doanh nghiệp không cần Nhà nước chỉ đạo phải làm gì. Chính phủ không thể thay doanh nghiệp trong vai trò sáng tạo hay chiến lược phát triển. Doanh nghiệp cần một hệ sinh thái thị trường đầy đủ, ổn định với luật lệ rõ ràng và cạnh tranh công bằng”. Bên cạnh đó, TS Nguyễn Bá Hùng cũng ủng hộ xã hội hóa một phần chức năng giám sát, hỗ trợ thực thi pháp luật qua dịch vụ tư vấn độc lập, tương tự mô hình xã hội hóa dịch vụ công chứng, góp phần giảm tải cho cơ quan nhà nước.

Về dài hạn, ông nhấn mạnh: “Muốn doanh nghiệp Việt Nam vươn ra toàn cầu, nền tảng pháp luật và chính sách cũng phải ‘go global’. Không thể bước ra sân chơi quốc tế mà mang theo bộ luật chỉ phù hợp với nội địa. Hội nhập luật lệ quốc tế là con đường tất yếu để doanh nghiệp cạnh tranh sòng phẳng và phát triển bền vững”.