Thêm nhiều quyền lợi cho bệnh nhân bảo hiểm y tế

Việc này rất cần thiết trong bối cảnh mô hình bệnh tật thay đổi nhanh, nhu cầu sử dụng thuốc hiện đại và hiệu quả cao ngày càng tăng. Đây là một bước tiến quan trọng, phù hợp với nhu cầu điều trị hiện đại, nhưng cũng là một bài toán kinh tế lớn. Liệu việc đưa thêm danh mục này vào thanh toán BHYT có phải nâng mức đóng BHYT không?

Đề xuất bổ sung 76 thuốc mới vào danh mục

Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết, thuốc luôn là cấu phần quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí khám, chữa bệnh (KCB) BHYT. Năm 2022, chi phí thuốc từ quỹ BHYT là 40.010 tỷ đồng, chiếm 33,41% tổng chi; năm 2024 tăng lên 50.784 tỷ đồng, tương đương 31,22%. Dù tỷ lệ này có xu hướng giảm, chi phí cho thuốc vẫn đứng đầu trong các hạng mục chi trả. Vì vậy, việc lựa chọn, sử dụng và điều chỉnh danh mục thuốc được BHYT thanh toán là yếu tố quyết định để bảo đảm tính bền vững của quỹ, đồng thời giảm chi tiền túi của người dân cho y tế, bảo đảm công bằng trong tiếp cận thuốc cho người bệnh ở các cấp chuyên môn kỹ thuật.

Danh mục thuốc hiện hành về cơ bản kế thừa từ năm 2018 và chỉ bổ sung một số thuốc điều trị Covid-19 trong dịch bệnh. Việc cập nhật lần này nhằm đáp ứng nhu cầu điều trị mới, dựa trên rà soát hồ sơ đề xuất của các cơ sở y tế, chuyên gia lâm sàng và chuyên gia kinh tế y tế, bảo đảm tính khoa học và thực tiễn. Căn cứ Thông tư số 37 ban hành ngày 16/11/2024 quy định nguyên tắc và tiêu chí xây dựng danh mục thuốc BHYT, Bộ Y tế đã rà soát để bổ sung các thuốc mới, sửa đổi điều kiện hoặc tỷ lệ thanh toán, đồng thời loại bỏ những thuốc không còn lưu hành hoặc không đáp ứng yêu cầu về an toàn, hiệu quả.

Một điểm mới quan trọng là mở rộng danh mục thuốc cho tuyến y tế cơ sở, nhất là trạm y tế xã, nhằm thực hiện các chủ trương tại Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân và Chỉ thị 52-CT/TW của Ban Bí thư về thực hiện BHYT toàn dân trong giai đoạn mới.

Vụ trưởng Vụ BHYT, Bộ Y tế Trần Thị Trang cho biết, trên cơ sở danh mục hiện hành, Bộ Y tế đã rà soát 1.037 hoạt chất quy định tại Thông tư 20 về danh mục thuốc BHYT. Qua đánh giá bước đầu, Bộ Y tế đề xuất bổ sung 76 hoạt chất và thuốc mới vào danh mục BHYT thanh toán, trong đó có 28 thuốc điều trị ung thư và điều hòa miễn dịch. Trong số 28 thuốc ung thư được bổ sung có 22 thuốc điều trị đích. Việc bổ sung này dự kiến làm quỹ BHYT tăng chi trung bình 2.449 tỷ đồng mỗi năm. Ở nhóm thuốc ung thư, đại diện Vụ BHYT cho biết, đây là nhóm được bổ sung nhiều nhất và có chi phí cao. Sự điều chỉnh được đánh giá sẽ tác động lớn đến ngân sách quỹ BHYT, song Bộ sẽ huy động nguồn lực từ DN, BHYT và các tổ chức liên quan để bảo đảm quyền lợi người bệnh.

Với thuốc đắt tiền, đặc biệt các thuốc mới, chi phí cao, Bộ Y tế sẽ xem xét kỹ tỷ lệ thanh toán để bảo đảm cân đối quỹ; đã có 14 DN dược đã lên tiếng cam kết giảm giá thuốc chi phí lớn, nhằm giúp đưa thuốc vào danh mục BHYT với tỷ lệ thanh toán hợp lý hơn, giảm gánh nặng đồng chi trả cho bệnh nhân. Việc bổ sung thuốc mới là cần thiết trong bối cảnh mô hình bệnh tật thay đổi nhanh, nhu cầu sử dụng thuốc hiện đại và hiệu quả cao ngày càng tăng. Cùng với bổ sung thuốc mới, Bộ Y tế cũng đề xuất điều chỉnh tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với 47 thuốc đã có trong danh mục; đồng thời loại 130 thuốc thuộc các hoạt chất không còn số đăng ký lưu hành, không phải thuốc hiếm hoặc không có giấy phép nhập khẩu.

Liệu có tăng mức đóng BHYT của người dân?

Có thể thấy, sau 8 năm, danh mục thuốc do BHYT chi trả sẽ được cập nhật lớn nhất cả về số lượng và chất lượng; trong đó có cả thuốc điều trị ung thư, điều hòa miễn dịch, thuốc phát minh - nhóm thuốc có chi phí đắt đỏ. Danh mục thuốc đưa về trạm y tế xã cũng tăng gấp đôi (khoảng 457 thuốc). Việc này là cần thiết trong bối cảnh mô hình bệnh tật thay đổi nhanh, nhu cầu sử dụng thuốc hiện đại và hiệu quả cao ngày càng tăng. Điều này cũng đặc biệt phù hợp với chính sách về chính quyền địa phương 2 cấp khi trạm y tế xã được đầu tư, phát triển cơ sở vật chất, bổ sung chức năng và nâng cao năng lực để trở thành hạt nhân quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe của người dân tại cửa ngõ của hệ thống y tế. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại trước việc bổ sung những thuốc lần này vào trong danh mục thanh toán BHYT, Bộ Y tế có tính đến vấn đề cân đối và tác động quỹ BHYT cũng như việc có phải nâng mức đóng BHYT không?

Đề cập đến vấn đề này, Vụ trưởng Vụ BHYT Trần Thị Trang cho rằng, đúng là việc đưa được nhiều thuốc vào danh mục BHYT thanh toán, vấn đề nguồn tài chính để chi trả rất quan trọng. Mức đóng BHYT còn thấp nên hiện nay mới đủ cân đối thu chi và phần quỹ dự phòng. Tuy nhiên, việc cập nhật danh mục thuốc BHYT thanh toán lần này, theo Bộ Y tế đánh giá, ước tính mỗi năm, chúng ta sẽ phải tăng chi hơn 2.700 tỷ đồng cho việc bổ sung thuốc mới vào danh mục cũng như nâng tỷ lệ thanh toán đối với một số thuốc. Như vậy, rõ ràng phải sử dụng nguồn dự phòng từ quỹ. Hiện nay, tuy quỹ dự phòng từ quỹ BHYT vẫn còn nhưng nguồn này cũng chỉ đủ cho khoảng 2 năm tới. Do đó, ngành y tế sẽ phải có các giải pháp để mở rộng nguồn của quỹ BHYT. Lần này Bộ Y tế đánh giá rất kỹ lưỡng về tác động ngân sách của quỹ BHYT. Từ năm 2027 trở đi, nước ta sẽ phải tính đến việc tăng mức đóng BHYT theo lộ trình. Trong quá trình tăng mức đóng BHYT theo lộ trình phải tính toán để bổ sung các nguồn kinh phí khác. Đơn cử như BHYT bổ sung, bảo hiểm thương mại hoặc cũng phải tính tới hỗ trợ từ ngân sách cho người nghèo, người cận nghèo, người thu nhập thấp, các đối tượng chính sách xã hội khác.

Ngành y tế cũng dự kiến đề xuất một chương trình hỗ trợ người bệnh có thu nhập nhưng còn nhiều khó khăn, để giảm bớt phần cùng chi trả cho người bệnh; đồng thời từng bước mở rộng nguồn thu của quỹ BHYT từ những hoạt động khác như thu từ thuế đối với thuốc lá. Hiện nay, chúng ta đang đề xuất Quốc hội có quỹ phòng bệnh từ nguồn thu này.

Ngoài ra, nhiều giải pháp để sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nguồn kinh phí từ quỹ BHYT như rà soát những đề án liên thông dữ liệu cận lâm sàng, rà soát các quy trình chuyên môn, điều trị nội trú cho người bệnh để tăng điều trị ngoại trú, giảm chi phí y tế, giảm chi phí nội trú, đồng thời tăng cường phân cấp chuyên môn, chuyển những mặt bệnh phổ thông, cơ bản về tuyến xã; tập trung điều trị các bệnh lý nặng… từ đó, tiết kiệm được ngân sách của quỹ BHYT…