Thích ứng để tăng trưởng tại thị trường EU trong giai đoạn mới của EVFTA

Ngày 28/10, Tạp chí Công Thương tổ chức Toạ đàm "Cách tiếp cận mới của EU về phát triển bền vững: Chiến lược cho doanh nghiệp Việt”.

Theo các đại biểu, sau 5 năm thực thi, những ưu đãi từ Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã trở thành “bệ phóng” cho xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường EU tăng trưởng mạnh mẽ, tạo đòn bẩy cho nhiều nhóm hàng chủ lực khai thác thị trường này

Bước sang năm thực thi thứ 6, với lộ trình cắt giảm thuế quan sâu rộng hơn, cùng việc các nước EU còn lại đang đẩy nhanh tiến độ phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA) dự báo sẽ tạo thêm nhiều dư địa tăng trưởng cho hàng hóa Việt Nam.

Tuy nhiên, cách tiếp cận mới của EU về phát triển bền vững không chỉ trong nội bộ, mà còn ảnh hưởng lan tỏa ra toàn cầu, đặc biệt đối với các đối tác thương mại, trong đó có Việt Nam...

Theo số liệu của Bộ Công Thương, tỷ lệ hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU được cấp chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) ưu đãi theo Hiệp định EVFTA tăng mạnh từ 14,8% năm 2020 lên 35,1% năm 2025. Các diễn cho rằng, thời gian tới, hàng hóa Việt Nam được đánh giá là tiếp tục có nhiều thuận lợi, dư địa để tăng trưởng tại thị trường EU.

Đầu tiên là thuận lợi từ lộ trình ngắn để xóa bỏ đối với gần như 100% các mặt hàng Việt Nam xuất khẩu vào EU, là mức cam kết cao nhất mà một đối tác dành cho ta trong các hiệp định FTA đã được ký kết từ trước tới nay. Lợi ích này đặc biệt có ý nghĩa khi EU đang là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam.

EU coi trọng quan hệ hợp tác giao thương với Việt Nam, cơ cấu hàng hóa của Việt Nam hầu như không cạnh tranh với hàng hóa của EU. Người tiêu dùng châu Âu ngày càng cởi mở, ưa chuộng hàng châu Á chất lượng. Lợi thế từ việc thực thi EVFTA giúp gia tăng sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam so với hàng hóa cùng loại của các nước trong khu vực châu Á tại thị trường quan trọng này.

Xu hướng hiện nay có nhiều doanh nghiệp Việt kiều tại các nước châu Âu như Hà Lan, Bỉ, Pháp, Ba Lan… tham gia nhập khẩu trực tiếp hàng hóa từ Việt Nam sang phân phối tại châu Âu, thay vì thông qua đối tác nhập khẩu. Qua đó tạo ra hệ sinh thái mới liên kết giữa các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam kết nối và phân phối tại hệ thống cửa hàng châu Á và bước đầu thâm nhập đưa vào phân phối tại các hệ thống siêu thị EU.

Song, doanh nghiệp và hàng hóa Việt Nam cũng có không ít khó khăn để gia tăng khai thác thị trường EU. Khả năng đáp ứng cam kết của EVFTA về quy tắc xuất xứ là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam bởi nguồn nguyên liệu cho sản xuất hàng xuất khẩu vẫn chủ yếu được nhập khẩu từ các nguồn ngoài EU. Năng lực đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của hàng hóa xuất khẩu Việt Nam vào EU còn hạn chế. Nhiều hàng hóa có giá trị gia tăng thấp, chưa đáp ứng các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định EU…

Bên cạnh đó, khi rào cản thuế quan không còn là công cụ hữu hiệu để bảo vệ ngành sản xuất nội địa, EU có xu hướng sử dụng nhiều hơn các biện pháp như chống bán phá giá, chống trợ cấp hay tự vệ, khiến nguy cơ về các biện pháp phòng vệ thương mại rất lớn.

Thị trường EU cũng đang có xu hướng dịch chuyển rất mạnh mẽ sang tiêu dùng xanh, sạch, đòi hỏi đáp ứng tiêu chuẩn phát triển bền vững về lao động, môi trường... Người tiêu dùng không chỉ quan tâm về giá cả và chất lượng sản phẩm mà còn quan tâm đến quy trình sản xuất hàng hóa. Đáng chú ý, với cách tiếp cận mới bao trùm về phát triển bền vững, EU đang thúc đẩy triển khai Chương trình Thỏa thuận Xanh châu Âu - chiến lược toàn diện nhằm chuyển đổi EU thành một nền kinh tế hiện đại, sử dụng tài nguyên hiệu quả và trung hòa carbon vào năm 2050.

Tất cả những thách thức này đòi hỏi các doanh nghiệp, ngành hàng Việt Nam cần có sự tiếp cận và các giải pháp thích ứng phù hợp, để thúc đẩy tăng trưởng, tăng sức cạnh tranh và mở rộng hiện diện tại thị trường EU.