Thúc đẩy đầu tư và chuyển đổi số trong công tác nước sạch nông thôn

Hội thảo do Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cùng Báo Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) phối hợp tổ chức chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến. Sự kiện quy tụ đông đảo đại diện các địa phương, doanh nghiệp, chuyên gia và nhà khoa học, cùng nhau thảo luận về các giải pháp thúc đẩy đầu tư và chuyển đổi số trong công tác nước sạch nông thôn, hướng tới một nông thôn mới hiện đại và đáng sống.

Nước sạch – nền tảng của nông nghiệp xanh và nông thôn văn minh

Phát biểu khai mạc, Phó Tổng Biên tập Báo NN&MT Vũ Minh Việt nhấn mạnh tính cấp thiết của nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, coi đây là nền tảng cho nông nghiệp xanh, bền vững và xây dựng nông thôn mới văn minh. Ông khẳng định đây là bước hiện thực hóa Chiến lược quốc gia của Chính phủ (Quyết định số 1978/QĐ-TTg), với mục tiêu 80% người dân nông thôn dùng nước sạch đạt quy chuẩn vào năm 2030 và 100% vào năm 2045, thể hiện cam kết mạnh mẽ cải thiện đời sống và môi trường.

Trong những năm qua, công tác nước sạch nông thôn đã góp phần quan trọng giúp hàng nghìn xã đạt chuẩn Nông thôn mới (hiện 79,3% xã trên cả nước). Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ NN&MT) Lương Văn Anh, nhấn mạnh rằng phát triển nước sạch gắn với chuyển đổi số là giải pháp then chốt để kiến tạo nông thôn mới thông minh, đáng sống. Ứng dụng công nghệ số sẽ nâng cao hiệu quả đầu tư, đảm bảo công bằng tiếp cận nước sạch và bảo vệ tài nguyên.

Hiện trạng và thách thức trong công tác cấp nước nông thôn

Mặc dù 68% hộ dân nông thôn đã được tiếp cận nước sạch đạt quy chuẩn (60% từ công trình tập trung), công tác cấp nước vẫn đối mặt nhiều thách thức lớn. Theo Phó Trưởng phòng Quản lý Nước sạch nông thôn, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Giáp Mai Thùy, nguồn lực đầu tư thiếu hụt gần 16.000 tỷ đồng giai đoạn 2020-2024 là rào cản chính, dẫn đến sự chênh lệch đáng kể giữa các vùng miền. Đáng báo động hơn, trong số hơn 18.000 công trình, chỉ khoảng 32% hoạt động hiệu quả bền vững, trong khi gần 42% kém ổn định hoặc đã ngừng hoạt động vì thiếu kinh phí duy tu và năng lực quản lý yếu kém.

Thực tế tại các địa phương phản ánh rõ những thách thức. An Giang, với 238 công trình và 80,96% hộ dân sử dụng nước sạch đạt chuẩn, vẫn đối mặt khó khăn về kinh phí, giải phóng mặt bằng, thiếu cán bộ và vướng mắc thủ tục cấp phép khai thác nước ngầm. Tỉnh kiến nghị Bộ NN&MT cơ chế đặc thù và ngân sách sửa chữa công trình.

Ngược lại, Trung tâm Nước sạch nông thôn Vĩnh Long là điểm sáng với mô hình "Ứng dụng chuyển đổi số". Quản lý 237 công trình, cung cấp hơn 237.000 m³ nước/ngày đêm cho gần nửa triệu khách hàng, đơn vị này tiên phong triển khai bản đồ số GIS, giám sát tự động, hóa đơn điện tử và tương tác qua Zalo OA, hướng đến "Hệ sinh thái quản lý cấp nước thông minh".

Giám đốc Trung tâm Nước sạch Vĩnh Long Châu Văn Tùng nhấn mạnh: “Công nghệ chỉ là công cụ, thành công phụ thuộc vào việc chúng ta có thuyết phục và đào tạo được người sử dụng hay không,” khẳng định tầm quan trọng của yếu tố con người trong công cuộc chuyển đổi số.

Diễn đàn năm 2025 không chỉ là nơi trao đổi kinh nghiệm mà còn là bước khởi đầu quan trọng cho sự liên kết chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, các địa phương và doanh nghiệp. Những sáng kiến về chuyển đổi số, huy động nguồn lực và phát triển hạ tầng thông minh được kỳ vọng sẽ tạo nên bước đột phá mạnh mẽ, hiện thực hóa mục tiêu "nông thôn mới thông minh – nông thôn đáng sống”, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho hàng triệu người dân Việt Nam.