Thưởng sinh con gấp đôi thu nhập năm, người Hàn Quốc ồ ạt hưởng ứng

Quyết định khó tin

Tháng 2/2024, khán phòng lớn tại trụ sở Tập đoàn Booyoung ở Seoul chật kín nhân viên tham dự buổi phát biểu đầu năm thường niên của nhà sáng lập. 

Buổi lễ vốn dĩ trang nghiêm này bỗng trở nên chấn động khi Lee Joong-keun, nhà sáng lập 84 tuổi và tỷ phú đứng sau một trong những tập đoàn xây dựng lớn nhất Hàn Quốc, bất ngờ tuyên bố: Booyoung sẽ thưởng 100 triệu won (72.000 USD) cho mỗi em bé mà nhân viên công ty sinh ra. Cả khán phòng lặng đi một nhịp, rồi vỡ òa trong tiếng vỗ tay.

“Tôi như chết lặng,” Hong Ki, 37 tuổi, giám đốc truyền thông khi đó mới có một con gái 3 tuổi vẫn nhớ cảm giác lúc đó.

“Quyết định này quá khó tin đến mức khiến tôi mất ngủ, tự hỏi liệu điều đó có thật hay không.” Nhưng đó là sự thật. Sau khi Hong và vợ, cũng là nhân viên Booyoung bình tâm lại, họ đã làm điều nhiều người khác cũng sẽ làm khi được hứa hẹn một khoản tiền có thể thay đổi cuộc sống, đó là quyết định sinh thêm con.

Với tỷ suất sinh chỉ 0,75 con/phụ nữ, Hàn Quốc hiện giữ mức thấp nhất thế giới, và nếu xu hướng này tiếp diễn, dân số nước này có thể giảm gần 1/3 vào năm 2072. Hệ quả rất nghiêm trọng: lực lượng lao động suy giảm mạnh, kéo theo nguồn thu thuế giảm, trường học vắng bóng trẻ em, xã hội già hóa không đủ người chăm sóc, và quân đội đối mặt khủng hoảng nhân lực.

Chính phủ đã chi hàng trăm tỷ USD vào các chính sách khuyến sinh: từ trợ cấp tiền mặt, nhà ở giá rẻ, đến ưu đãi thuế, nhưng kết quả còn hạn chế. Hiện tại, các doanh nghiệp quan ngại về một tương lai thiếu lao động và muốn thu hút nhân tài, đã bắt đầu vào cuộc.

Booyoung đi đầu với mức chi táo bạo nhất. Số tiền thưởng tuyên bố trên tương đương gấp đôi thu nhập bình quân đầu người/năm, ngay lập tức tạo hiệu ứng. Năm 2024, 28 nhân viên của tập đoàn sinh con, cao hơn 5 người so với thông lệ. Chính sách này còn góp phần thay đổi văn hóa công sở. Ở Hàn Quốc, giờ làm dài và văn hóa cạnh tranh khắc nghiệt vốn là rào cản với các vị phụ huynh trẻ. Giờ đây, nhân viên đùa với nhau: “Hãy kết hôn, nhận tiền và mua nhà.”

Nhiều tập đoàn khác nhanh chóng hưởng ứng. Krafton - hãng game nổi tiếng, thưởng 43.000 USD khi sinh và trả thêm 29.000 USD cho đến khi con lên 8 tuổi.

Trong khi đó, Korea Aerospace Industries thưởng khoảng 7.000 USD cho nhân viên có con thứ nhất và thứ hai, và 22.000 USD cho con thứ ba. Tập đoàn đa ngành Hanwha Group đã chi hơn 820.000 USD, tức khoảng 7.200 USD cho mỗi em bé tại 14 công ty thành viên; một khảo sát nội bộ cho thấy 86% nhân viên cân nhắc sinh thêm nhờ chính sách này. 

Các tập đoàn khác như Doosan Enerbility, Posco, SBW và Kumho Petrochemical cũng gia nhập cuộc đua, với các mức thưởng khác nhau nhưng cùng chung lý do: thưởng tiền thúc giục nhân viên sinh con sẽ rẻ hơn so với vận hành doanh nghiệp trong một đất nước thiếu bóng dáng trẻ em.

Vấn đề chung

Vấn đề dân số không chỉ là nỗi lo của Hàn Quốc. Tỷ lệ sinh giảm cũng đang phủ bóng nhiều nền kinh tế tiên tiến ở châu Á, châu Âu và Mỹ. Tổng thống Mỹ Donald Trump từng gợi ý khoản “thưởng vì sinh em bé” 5.000 USD, trong khi Trung Quốc mới đây thông báo sẽ trợ cấp 3.600 Nhân dân tệ ( tương đươgn 500 USD) mỗi năm cho trẻ em dưới 3 tuổi.

Những động thái của doanh nghiệp bổ sung cho hàng loạt biện pháp chính phủ Hàn Quốc đã áp dụng suốt nhiều thập kỷ: mở rộng dịch vụ trông trẻ, kéo dài thời gian nghỉ thai sản, ưu đãi vay thế chấp, thậm chí trợ cấp cho người đảo ngược triệt sản.

 Tại Incheon, gia đình có trẻ sơ sinh có thể thuê nhà công cộng chỉ với 22 USD/tháng; ở Seoul, phụ huynh chưa sở hữu nhà được nhận hơn 5.000 USD hỗ trợ nhà ở cho mỗi em bé. Chính phủ Hàn Quốc đặt mục tiêu nâng tỷ suất sinh lên 1 vào năm 2030 (mức 2,1 mới đủ duy trì dân số ổn định).

Đã có những tín hiệu khởi sắc: lần đầu tiên sau gần một thập kỷ, tỷ lệ sinh tại Hàn Quốc tăng nhẹ trong năm qua; từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay, số trẻ sinh ra tăng gần 7% so với cùng kỳ năm trước. Số kết hôn mới cũng tăng mạnh. 

 “Chúng tôi coi đây là sự phục hồi mang tính cấu trúc, không phải nhất thời,” ông Joo Hyung-hwan, Chủ tịch Ủy ban Tổng thống về Xã hội Già hóa và Chính sách Dân số, nhận định.

Giải pháp dài hạn

Tuy nhiên, giới học giả cảnh báo rằng các khoản thưởng tiền mặt chỉ là giải pháp ngắn hạn. “Trợ cấp là tín hiệu tích cực, nhưng trong bức tranh lớn, sắp xếp công việc linh hoạt mới là yếu tố quyết định,” bà Ko Woo-rim, giáo sư chính sách dân số tại Đại học Quốc gia Seoul, cho biết. Về lâu dài, Hàn Quốc cần có chính sách thúc đẩy thế hệ trẻ rời Seoul, nơi chi phí kết hôn và nuôi con quá cao đến những khu vực ít đông đúc hơn.

“Đây sẽ là nỗ lực cần huy động cả quốc gia, không chỉ chính phủ,” ông Joo nhấn mạnh.

Trong khi đó, các doanh nghiệp cũng cần cải tiến môi trường làm việc. Tại Krafton, ngoài tiền thưởng, công ty còn cung cấp dịch vụ giữ trẻ khẩn cấp, nhân sự thay thế khi nghỉ thai sản, và bảo đảm các phụ huynh không bị đánh đổi sự nghiệp. Tại nhà trẻ nội bộ, mở cửa đến tận 9h30 tối, các ông bố giờ đây đưa con đến nhiều hơn cả các bà mẹ, một thay đổi văn hóa quan trọng.

Những chính sách thân thiện với trẻ em này cũng giúp các công ty giữ chân và thu hút nhân tài. 58 nhân viên Krafton đã nhận tiền thưởng kể từ đầu năm, và không ai nghỉ việc. “Chất lượng hồ sơ xin việc đang cải thiện rõ rệt, thậm chí có cả ứng viên từ đối thủ,” ông Choi Jae-keun, Giám đốc vận hành Krafton, chia sẻ.