Thường trực Ban Bí thư: sự phát triển của Quốc hội là quá trình liên tục, có kế thừa và đổi mới

Thường trực Ban Bí thư nêu rõ, cách đây 80 năm, ngày 6/1/1946, ngay sau khi đất nước giành được độc lập, trong muôn vàn khó khăn, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân ta đã tiến hành thành công cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu ra Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.

"Đây là dấu mốc rất quan trọng, đặt nền móng cho thể chế dân chủ của nước ta, lần đầu tiên, nước ta có cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân cả nước, thay mặt cho toàn thể nhân dân quyết định những vấn đề trọng đại của đất nước. Ngay từ những ngày đầu mới thành lập, Quốc hội đã góp phần to lớn vào sự nghiệp bảo vệ, củng cố vững chắc nền độc lập, xây dựng và phát triển đất nước" - Thường trực Ban Bí thư nhấn mạnh.

Trong suốt quá trình hoạt động từ Khoá I đến Khoá XV hiện nay, Quốc hội đã ban hành 5 bản Hiến pháp (Hiến pháp 1946, 1959, 1980, 1992, 2013)và 567 luật, hàng nghìn nghị quyết, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 236 pháp lệnh. Đồng thời, hoạt động lập pháp đã cơ bản bao quát đầy đủ các lĩnh vực khác nhau của đời sống kinh tế - xã hội, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến lực lượng sản xuất mới trong thời đại kinh tế số, xã hội số.

Theo Thường trực Ban Bí thư, đây là những con số rất ấn tượng, thể hiện trí tuệ, tinh thần trách nhiệm cao của đại biểu Nhân dân, phản ánh ý chí, nguyện vọng của Nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, mở rộng quan hệ đối ngoại, bảo đảm việc thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Trong suốt 80 năm qua, Quốc hội luôn đồng hành cùng các thiết chế khác của hệ thống chính trị, kế thừa và phát huy vai trò, trí tuệ tập thể, sáng tạo, chủ động, trách nhiệm cao, quyết định nhiều vấn đề hệ trọng của đất nước, đặc biệt về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, tổ chức và nhân sự cấp cao của Nhà nước, với các quyết sách kịp thời, sát thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng trong từng thời kỳ, nhất là trong công cuộc đổi mới và phát triển đất nước.

Công tác đối ngoại của Quốc hội ngày càng chủ động, hiệu quả, trở thành một bộ phận không thể tách rời trong hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước, hỗ trợ cho đối ngoại Nhân dân, góp phần nâng cao vị thế trên trường quốc tế của đất nước, thúc đẩy hội nhập sâu rộng, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác và tiến bộ toàn cầu.

Thường trực Ban Bí thư khẳng định, "sự ra đời của Quốc hội là kết quả của cuộc đấu tranh kiên cường, không ngừng, không nghỉ của Nhân dân ta. Quá trình hình thành, phát triển của Quốc hội là kết tinh của đường lối đúng đắn, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đáp ứng ý nguyện chung của Nhân dân và phù hợp với quy luật phát triển của thời đại".

Quốc hội luôn là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gắn bó mật thiết với Nhân dân, phản ánh trung thực ý chí, nguyện vọng, lợi ích chính đáng của Nhân dân, đồng thời phát huy dân chủ, đề cao nguyên tắc pháp quyền và thượng tôn Hiến pháp, pháp luật, cùng thực hiện mục tiêu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Theo Thường trực Ban Bí thư, sự phát triển của Quốc hội là quá trình liên tục, có kế thừa và đổi mới: từ một Quốc hội thời chiến đến thời kỳ thống nhất xây dựng đất nước, thời kỳ đổi mới và nay là Quốc hội kiến tạo trong kỷ nguyên phát triển mới. Quốc hội không ngừng đổi mới tổ chức, nội dung, phương thức hoạt động, kế thừa truyền thống quý báu, đồng thời sáng tạo, thích ứng với yêu cầu hội nhập, đáp ứng đầy đủ và kịp thời các nhiệm vụ chiến lược phát triển đất nước trong từng giai đoạn cách mạng.

Theo Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú, sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ đất nước trong giai đoạn mới đang đặt ra yêu cầu rất cao đối với toàn Đảng, toàn dân và hệ thống chính trị, trong đó có vai trò to lớn của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội".

Trên tinh thần đó, Thường trực Ban Bí thư gợi mở một số nội dung để cùng nghiên cứu, thực hiện tốt hơn trong thời gian tới.

Thứ nhất là, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng đối với Quốc hội. "Đây là yếu tố sống còn, vấn đề then chốt để Quốc hội qua các nhiệm kỳ đều hoàn thành xuất sắc trọng trách mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó. Điều này luôn được khẳng định xuyên suốt, nhất quán trong chủ trương, đường lối của Đảng và được thể chế hóa trong các bản Hiến pháp", Thường trực Ban Bí thư nêu rõ.

Cùng với đó là, tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, gắn với phát huy dân chủ, pháp quyền; xử lý hài hòa mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ và phát huy vị trí, vai trò của từng nhân tố này trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, thể chế hóa Cương lĩnh chính trị, các chủ trương lớn của Đảng, cụ thể hóa Hiến pháp, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia, bảo đảm ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng an ninh, hội nhập quốc tế và xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, vững mạnh.

Thứ hai là, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy lập pháp đáp ứng tốt các yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Hoạt động lập pháp vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa kiến tạo sự phát triển xã hội,khuyến khích đổi mới sáng tạo, giải phóng sức sản xuất, huy động mọi nguồn lực cho phát triển nhanh và bền vững; đồng thời, phát huy dân chủ, tôn trọng, và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Pháp luật phải khả thi, dễ thực hiện, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.

Cần coi trọng nghiên cứu chiến lược, chính sách từ sớm, từ xa, nâng cao tính dự báo, chất lượng và hiệu quả điều chỉnh của pháp luật.

Thứ ba là, cần nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, hoạt động động giám sát, nhất là giám sát tối cao của Quốc hội.

Trong quyết định các vấn đề quan trọng, cần bảo đảm đồng bộ với công tác lập pháp, giám sát, tập trung vào kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, tổ chức bộ máy nhà nước, các dự án trọng điểm quốc gia, bảo đảm lợi ích chung của đất nước, phù hợp với ý chí và nguyện vọng của Nhân dân.

Đổi mới quy trình quyết định về ngân sách theo hướng thực chất, gắn chặt với giám sát việc thực hiện, từng bước tiến tới xây dựng, ban hành các đạo luật về tài chính, ngân sách thay cho nghị quyết hằng năm.

Quốc hội cần xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát phù hợp, tránh chồng chéo, hình thức; chú trọng giám sát chuyên đề, gắn với theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát.Tiếp tục đổi mới hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản pháp luật theo hướng thực chất, hiệu quả hơn.

Thứ tư là, chú trọng hoàn thiện cơ chế bầu cử, công tác dân nguyện, nâng cao chất lượng hoạt động của đại biểu Quốc hội; quan tâm bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, bảo đảm điều kiện hoạt động, nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của đại biểu Quốc hội.

"Mỗi đại biểu Quốc hội cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu, đổi mới, sáng tạo, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; thường xuyên rèn luyện bản lĩnh, giữ gìn phẩm chất đạo đức, kỷ luật, kỷ cương, nâng cao trình độ và năng lực công tác; giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri, phản ánh trung thực ý kiến của Nhân dân và chịu sự giám sát của Nhân dân. Đây là nhân tố cốt lõi để nâng cao chất lượng hoạt động, vị thế, vai trò của Quốc hội" - Thường trực Ban Bí thư nêu rõ.

Thứ năm là, đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại của Quốc hội, góp phần khẳng định vai trò, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, Quốc hội cần có tâm thế mới, vị thế mới, tư duy và cách tiếp cận mới trong việc hoàn thiện chính sách, pháp luật về đối ngoại và hội nhập quốc tế.

Quốc hội cần giữ vai trò tiên phong, tạo dựng cơ sở pháp lý vững chắc để đất nước chủ động, tích cực hội nhập một cách đồng bộ, toàn diện, thực chất và hiệu quả, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược mà Đảng đã đề ra.

Thứ sáu là, kiện toàn tổ chức bộ máy, đẩy mạnh chuyển đổi số hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội; nâng cao năng lực các cơ quan tham mưu, giúp việc của Quốc hội.

Tổ chức các cơ quan của Quốc hội theo hướng tinh, gọn, hiện đại, chuyên nghiệp; tăng số lượng đại biểu chuyên trách; bố trí hợp lý các đại biểu chuyên môn sâu tại Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.

Chủ động khai thác, ứng dụng mạnh mẽ thành tựu khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) để đổi mới phương pháp làm việc, nâng cao tiến độ, chất lượng, hiệu quả; phấn đấu xây dựng thành công Quốc hội số.

Theo Thường trực Ban Bí thư, Hội thảo khoa học góp phần khẳng định tầm vóc, giá trị lịch sử của Quốc hội Việt Nam trong suốt 80 năm qua, đồng thời mở ra nhiều gợi mở quý báu cho việc tiếp tục hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Các nội dung nghiên cứu, tham luận được trình bày tại Hội thảo sẽ là nguồn tham khảo rất quan trọng để Quốc hội không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả hoạt động trong thời gian tới, đại diện cho ý chí, khát vọng và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.