Tiện lợi nhưng cũng băn khoăn

Cơ sở để lưu thông không dừng

Ngày 30/9/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 119/NĐ-CP quy định về thanh toán điện tử giao thông đường bộ. Theo nghị định này từ ngày 1/10/2025, tất cả chủ phương tiện trên toàn quốc phải đăng ký TKGT nếu không sẽ không được lưu thông trên các tuyến đường có thu phí. TKGT không phải là tài khoản nạp tiền chờ sử dụng mà chỉ bao gồm các thông tin để xác định đối tượng thanh toán, số tiền phải thanh toán. TKGT được kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt như ví điện tử, thẻ tín dụng. Lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, để đăng ký và sử dụng TKGT, chủ phương tiện cần khai báo với nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử một phương tiện thanh toán như ví điện tử hoặc thẻ tín dụng. TKGT không chỉ dùng thanh toán phí đường bộ, mà còn có thể thanh toán các dịch vụ khác như bãi đỗ xe, phí đăng kiểm, mua xăng dầu, sạc xe điện.

Hiện cả nước đã có hơn 97% chủ phương tiện đăng ký tài khoản thu phí không dừng, nhưng cận kề hạn chót (1/10/2025) mới có khoảng 30% chủ phương tiện chuyển đổi sang TKGT. Lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam thông tin thêm, việc chuyển đổi từ tài khoản thu phí không dừng sang TKGT rất đơn giản, có thể thực hiện ngay trên ứng dụng của các nhà cung cấp dịch vụ, chỉ mất khoảng 5 - 10 phút. “Bộ Xây dựng và Cục Đường bộ Việt Nam đã chỉ đạo các nhà cung cấp dịch vụ tạo mọi điều kiện thuận lợi, nhanh chóng nhất cho chủ phương tiện chuyển đổi từ tài khoản thu phí không dừng đơn thuần sang TKGT” - vị này cho hay.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng chia sẻ, TKGT có thể hiểu đơn giản là một công cụ quản lý và chi trả tất cả các dịch vụ giao thông mà người chủ sử dụng. Ví dụ như khi đi qua trạm thu phí trên các tuyến đường cao tốc, hay đỗ xe ở điểm trông giữ, nộp phí bảo trì đường bộ… tất cả đều sẽ được thanh toán tự động qua TKGT. Chủ phương tiện chỉ cần duy trì liên kết TKGT với tài khoản ngân hàng và số dư đủ để chi trả phí dịch vụ. “Đối với chủ phương tiện, TKGT không chỉ là công cụ giúp giảm bớt nhiều thao tác phiền hà khi “mua” dịch vụ đường bộ, mà còn là cơ sở rất quan trọng để thực sự có thể lưu thông không dừng trên toàn hệ thống giao thông. TKGT là cơ sở để tất cả các tuyến đường cao tốc triển khai thu phí không dừng, giảm thiểu ách tắc, nhất là trong những ngày cao điểm” - ông Nguyễn Mạnh Thắng nói.

Đánh giá cao ứng dụng của TKGT, anh Dư Trung Tưởng (xã Mỹ Đức) cho hay: “Trước đây tài khoản thu phí không dừng chỉ có tác dụng thanh toán phí lưu thông trên cao tốc, nay còn thể thanh toán tất cả các loại dịch vụ của giao thông đường bộ chỉ bằng một tài khoản sẽ vô cùng tiện lợi cho người dân”. Anh Dư Trung Tường còn cho rằng, việc thanh toán điện tử cũng sẽ giúp người dân tránh được nhiều phiền toái, rủi ro nhất là cảnh bị “bắt chẹt, thổi giá” dịch vụ hoặc thu ngoài không chứng từ xác thực. Ví dụ dịch vụ gửi xe ngày Tết, ngày lễ, nếu thanh toán qua TKGT sẽ không có cảnh tăng gấp 5 - 6 lần ngày thường.

Bảo đảm quyền lợi cho người dân

Tuy nhiên, cũng như nhiều người dân khác, anh Dư Trung Tưởng vẫn còn không ít băn khoăn lo ngại về TKGT. “Ví dụ như việc thu phí tự động, vừa qua có nhiều thông tin về việc nhân viên trông giữ xe tự ý quét mã, trừ tiền của chủ xe dù xe không đỗ vào khu vực trông giữ có thu phí. Với TKGT, liệu hiện tượng này có được kiểm soát hay không? Hiện nay mới chỉ thu tự động phí lưu thông trên cao tốc và đỗ xe ở vài nơi, nếu có thể thu tự động cả các dịch vụ khác nữa mà người dân không kiểm soát được thì rất rủi ro” - anh Dư Trung Tưởng nói.

Một vấn đề khác cũng khiến nhiều chủ phương tiện băn khoăn, đó là việc TKGT chỉ liên kết với thẻ tín dụng hoặc ví điện tử, mà không liên kết với tài khoản ngân hàng của cá nhân. Chị Lê Thanh Huyền (phường Cầu Giấy) chia sẻ: “Tôi thấy như vậy khá bất tiện và có cả rủi ro. Ví dụ như TKGT liên kết với thẻ tín dụng, người dân sẽ phải trả phí duy trì thẻ hàng năm. Thẻ tín dụng lại không tự động thanh toán, nhỡ người dân quên không thanh toán kịp là phát sinh lãi rất cao và bị đưa vào nhóm nợ xấu, ảnh hưởng rất lớn đến người dùng”.

Còn TKGT liên kết với ví điện tử, tức là một bên thứ ba, thì buộc người dân phải hình thành giao dịch với đơn vị cung cấp dịch vụ đó, phải sử dụng và trả phí bất kể có muốn hay không. Chưa kể đến việc mỗi chủ xe sẽ luôn phải có một khoản tiền dự trữ sẵn trong ví điện tử. “Với hàng triệu chủ xe, khoản tiền trữ sẵn đó có thể lên đến hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Nhà cung cấp dịch vụ ví có thể hưởng lợi từ số tiền đó trong khi vẫn thu phí sử dụng của người dân. Hiện nay hầu như mỗi người trưởng thành đều có tài khoản ngân hàng, vì sao không liên kết trực tiếp TKGT với nó mà lại bắt buộc phải là thẻ tín dụng, hoặc ví điện tử?” - chị Lê Thanh Huyền nói.

Vấn đề này đã được đặt ra từ thời điểm Nghị định 119/NĐ - CP quy định về thanh toán điện tử giao thông đường bộ được áp dụng. Lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam lý giải, do Bộ Xây dựng không phải là đơn vị có chuyên môn về quản lý tiền trong tài khoản thu phí nên việc quản lý dòng tiền thu phí gặp nhiều khó khăn, cần phải do bên thứ ba thực hiện. Tuy nhiên, chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng cho rằng: “Cách lý giải đó chưa thực sự thuyết phục. Những băn khoăn của người dân là có cơ sở, rất cần được xem xét, giải quyết thấu đáo. Phương thức giao dịch, thanh toán điện tử không dùng tiền mặt là ưu việt và đã được cả xã hội đón nhận. Nhưng việc người dân phải trả phí duy trì một dịch vụ, để được thanh toán điện tử cho dịch vụ khác là phí chồng phí, gây tốn kém tiền của xã hội”.

Có thể thấy việc đăng ký và sử dụng TKGT là bước đột phá rất quan trọng mang lại nhiều lợi ích cho cả người dân, DN và Nhà nước. Sau một năm chuẩn bị, giờ là lúc các chủ phương tiện cần nhanh chóng thiết lập TKGT để góp phần tích cực, nhanh chóng chuyển đổi số, tối ưu hoạt động giao thông. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cần tích cực tuyên truyền, vân động; cũng như lắng nghe những băn khoăn, lo lắng để kịp thời giải đáp và có biện pháp bảo đảm quyền lợi cho người dân.