Tiếp thu, chỉnh lý toàn bộ Dự Luật Thủ đô (sửa đổi), phân quyền mạnh hơn

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì phiên họp.

Đại biểu TP Hà Nội tham dự phiên họp có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Đinh Tiến Dũng; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh; Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn.

Bổ sung 2 nội dung mới trong nguyên tắc áp dụng

Trình bày báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023), Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi). Về cơ bản, các đại biểu Quốc hội đều tán thành với sự cần thiết, mục đích, quan điểm sửa đổi Luật và nội dung cơ bản của Dự thảo Luật, đồng thời, tham gia nhiều ý kiến để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, trên cơ sở nghiên cứu, tham khảo các quy định của một số luật và Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội, Dự thảo Luật đã bổ sung 2 nội dung mới trong nguyên tắc áp dụng pháp luật theo hướng: Xác định rõ trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành sau ngày Luật Thủ đô có hiệu lực thi hành có quy định khác với Luật Thủ đô về cùng một vấn đề và quá trình triển khai áp dụng quy định này sẽ thuận lợi hơn cho việc xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô nhưng việc áp dụng lại chưa được quy định cụ thể trong luật, nghị quyết đó thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc áp dụng theo đề nghị của Chính phủ (khoản 3).  

Để khắc phục vướng mắc trong thực tiễn áp dụng Luật Thủ đô năm 2012 và một số nghị quyết của Quốc hội thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho một số địa phương hiện đang được triển khai, Dự thảo Luật quy định: trường hợp có sự khác nhau giữa văn bản quy định chi tiết hoặc văn bản ban hành để thực hiện thẩm quyền được giao theo quy định của Luật Thủ đô với văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản quy định chi tiết, văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện thẩm quyền được giao trong Luật Thủ đô (khoản 4).

Về tổ chức chính quyền đô thị (Chương II), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho biết, trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan thống nhất tiếp thu, chỉnh lý các quy định về mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội; cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và UBND TP Hà Nội, quận, thị xã, thành phố thuộc TP và UBND phường.

Phân quyền mạnh hơn trong một số lĩnh vực

Về nội dung tiếp thu, chỉnh lý các quy định về tổ chức bộ máy, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, Dự Luật đã thể hiện sự phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho TP Hà Nội, giúp chính quyền TP chủ động hơn về tổ chức bộ máy, biên chế để có thể đảm đương một cách hiệu quả vai trò, nhiệm vụ hết sức đặc thù là Thủ đô.

Cụ thể, Dự thảo Luật phân quyền cho HĐND TP Hà Nội quy định tiêu chí thành lập và quyết định việc thành lập, tổ chức lại, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND TP (không bị giới hạn bởi quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ, cơ quan ngang Bộ về các nội dung liên quan nhưng phải bảo đảm phù hợp yêu cầu về mục tiêu, nhiệm vụ quản lý nhà nước, mục tiêu cải cách hành chính nhà nước và không chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn) (thể hiện ở khoản 4 Điều 9). 

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật cũng xác định Thường trực HĐND TP hoạt động chuyên trách và có không quá 11 thành viên (Dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 quy định không quá 9 thành viên), số lượng thành viên cụ thể do HĐND TP quyết định (khoản 2 Điều 9). Phân quyền trực tiếp cho Thường trực HĐND TP quyết định và báo cáo HĐND TP tại Kỳ họp gần nhất một số vấn đề cấp bách để bảo đảm tính kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn (khoản 5 Điều 9).  

Dự thảo Luật giao quyền chủ động cho HĐND TP quyết định số lượng, tên gọi, phạm vi lĩnh vực phụ trách, số lượng thành viên các Ban của HĐND; đổi mới cách quy định về số lượng Phó Trưởng ban theo hướng bình quân không quá 2 Phó Trưởng ban trên một Ban; bổ sung quy định Ban có bộ phận hoạt động chuyên trách để giải quyết các công việc thường xuyên trong thời gian Ban không họp (khoản 3 Điều 9).

Tăng cường tổ chức bộ máy cho HĐND quận, thị xã, thành phố thuộc Thành phố theo hướng HĐND ở những đơn vị hành chính này có 2 Phó Chủ tịch, không quá 9 đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách và được thành lập không quá 3 Ban; Ban có thể có Ủy viên hoạt động chuyên trách (khoản 1 và khoản 2 Điều 11).  

Về các nội dung phân quyền cho TP Hà Nội trong xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, so với Dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6, Dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng phân quyền mạnh hơn, xác định rõ phạm vi, trách nhiệm của chính quyền TP Hà Nội trong một số lĩnh vực.

Cụ thể, Dự thảo luật giao HĐND TP quy định chi tiết trình tự, thủ tục điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật của TP (khoản 3 Điều 17).

Dự thảo Luật phân quyền cho UBND TP phê duyệt dự án xây dựng các công trình tại bãi sông, bãi nổi ở các tuyến sông có đê trên địa bàn TP bảo đảm các điều kiện theo quy định của pháp luật về đê điều (khoản 6 Điều 18). Phân quyền cho HĐND TP quyết định chủ trương đầu tư đối với dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD; dự án sử dụng vốn đầu tư công, dự án sử dụng vốn ngân sách Trung ương, dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước kết hợp với nguồn vốn ngoài ngân sách, dự án đầu tư công liên tỉnh có mức vốn tối đa 20.000 tỷ đồng.

Bổ sung, làm rõ hơn một số chính sách huy động nguồn lực tài chính, ngân sách cho TP Hà Nội như ngân sách Trung ương trích 30% của số tăng thu để thưởng cho ngân sách TP; bổ sung có mục tiêu cho ngân sách thành phố toàn bộ số tăng thu (sau khi trích thưởng) với điều kiện ngân sách Trung ương không hụt thu; cho giữ lại toàn bộ phần ngân sách Trung ương được hưởng theo tỷ lệ phân chia khoản thu tiền sử dụng đất, tiền cho thuê đất thuộc thẩm quyền quản lý của TP Hà Nội…

Thêm vào đó, Dự thảo Luật phân quyền cho cơ quan chuyên môn về du lịch thuộc UBND TP cấp giấy phép kinh doanh dịch vụ lữ hành quốc tế; thẩm định, công nhận, công bố, kiểm tra, thu hồi quyết định công nhận, thay đổi hạng cơ sở lưu trú du lịch hạng 4 sao, 5 sao (khoản 7 Điều 21) (Luật Du lịch giao thẩm quyền này cho Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam).

Phân quyền cho UBND TP quyết định thành lập, mở rộng khu công nghệ cao, ban hành quy chế hoạt động của các khu công nghệ cao do UBND TP thành lập (điểm a khoản 1 Điều 24).  

Dự thảo Luật cũng phân quyền cho cơ quan chuyên môn về y tế thuộc UBND TP thẩm định, cho phép các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc phạm vi quản lý của UBND TP được áp dụng kỹ thuật mới, phương pháp mới trong khám bệnh, chữa bệnh đã được cơ quan có thẩm quyền ở nước ngoài cho phép áp dụng tại nước ngoài (khoản 5 Điều 26). 

5 vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện

Một số vấn đề xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, về quản lý biên chế, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị chỉnh lý Dự thảo Luật theo hướng giao HĐND TP xác định số lượng biên chế cán bộ, công chức, số lượng viên chức căn cứ vào danh mục vị trí việc làm, quy mô dân số, thực trạng khối lượng công việc, đặc điểm an ninh, chính trị, an toàn xã hội trên địa bàn và khả năng cân đối ngân sách của TP Hà Nội, bảo đảm tỷ lệ giữa tổng số biên chế so với tổng số dân không vượt mức tỷ lệ trung bình của cả nước để trình cấp có thẩm quyền quyết định.

Về việc xác định cụ thể giới hạn được sử dụng không gian ngầm của người sử dụng đất, Ủy ban Pháp luật đưa ra 2 phương án, trong đó cơ bản đồng tình với phương án quy định ngay trong Luật người sử dụng đất được sử dụng lòng đất theo chiều thẳng đứng trong phạm vi ranh giới thửa đất tính từ mặt đất đến 15 mét vào lòng đất; ngoài giới hạn độ sâu này, người sử dụng đất vẫn được sử dụng nếu phù hợp quy hoạch nhưng phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền và phải trả tiền theo quy định của Chính phủ. Việc xác định giới hạn độ sâu 15 mét là căn cứ vào phạm vi phân vùng chức năng được xác định tại Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm - TP Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Về phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép tiếp tục nghiên cứu, lấy ý kiến của các chuyên gia và tham khảo kinh nghiệm của các quốc gia khác để hoàn thiện quy định này cho phù hợp.

Về thực hiện hợp đồng xây dựng - chuyển giao, dự thảo Luật tiếp tục quy định cho phép TP Hà Nội thực hiện hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT) trong một số lĩnh vực và nhà đầu tư được thanh toán bằng vốn ngân sách nhà nước hoặc bằng quỹ đất như dự thảo Luật do Chính phủ trình. Hiện tại, Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan đang nghiên cứu, tham khảo ý kiến chuyên gia để chỉnh lý quy định trong Dự thảo Luật bảo đảm tính khả thi, khắc phục tình trạng doanh nghiệp đã được giao đất nhưng không bảo đảm tiến độ bàn giao công trình, việc xác định giá đất đối ứng thấp gây thất thoát ngân sách nhà nước.

Thường trực Ủy ban Pháp luật cũng thấy rằng, việc Dự thảo Luật quy định Ban quản lý khu công nghệ cao có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất trong phạm vi khu công nghệ cao là cần thiết, phù hợp với năng lực quản lý của Ban với tư cách là cơ quan hành chính thuộc UBND TP Hà Nội, bảo đảm thống nhất về quản lý nhà nước trên địa bàn, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho việc phát huy, sử dụng có hiệu quả quỹ đất tại các khu công nghệ cao của TP Hà Nội mang lại giá trị và hiệu quả thiết thực.

“Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật và cơ quan chủ trì soạn thảo, chính quyền TP Hà Nội sẽ tiếp tục nghiên cứu, làm việc với Bộ, cơ quan có liên quan của Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, bổ sung đánh giá tác động để các phương án tiếp thu, chỉnh lý có cơ sở khoa học và thực tiễn vững chắc, thuyết phục hơn, bảo đảm chất lượng, tính khả thi, đáp ứng các yêu cầu, định hướng nêu trong các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua”- Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nói.