Tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện mới đạt 1,5%
Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội (BHXH) TP Hà Nội Đàm Thị Hòa cho biết, từ năm 2017 đến nay, BHXH TP đã chủ động tham mưu Thành uỷ, UBND TP ban hành 58 văn bản QPPL liên quan thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, Bảo hiểm y tế (BHYT) kịp thời, tính khả thi cao. BHXH TP phối hợp các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị xã hội, đoàn thể và UBND quận, huyện, thị xã, đơn vị sử dụng LĐ tổ chức 1.306 cuộc tuyên truyền, tư vấn, đối thoại, tháo gỡ khó khăn với DN, NLĐ về chính sách, pháp luật BHXH, BHYT; hướng dẫn cài đặt VssID-BHXH số tại 30 quận, huyện, thị xã với hơn 186.000 lượt người tham dự. Đặc biệt, nhằm tăng số người tham gia BHXH tự nguyện, hằng năm BHXH TP tổ chức tập huấn, đào tạo nhân viên đại lý thu, nâng cao chất lượng đại lý thu tại các xã, phường, thị trấn và của ngành bưu điện; đến nay toàn TP có 661 đại lý, 1.596 điểm thu và 2.567 nhân viên đại lý thu BHXH. Để phù hợp tình hình dịch Covid-19, ngoài hình thức truyền thống, BHXH TP còn đẩy mạnh tuyên truyền qua mạng xã hội, tổ chức hội nghị tuyên truyền trực tuyến... Công tác tuyên truyền BHXH được các cấp, ngành TP quan tâm, phù hợp từng địa bàn, nhóm đối tượng; nhân viên đại lý thu BHXH luôn bám sát cơ sở, kiên trì vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện. Theo khảo sát, 30/30 quận, huyện, thị xã đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn; TP có những chính sách ưu đãi cho một số đối tượng khi mua BHXH tự nguyện.
Những nỗ lực này góp phần đưa tỷ lệ người tham gia BHXH bắt buộc so với lực lượng LĐ trong độ tuổi LĐ trên địa bàn Hà Nội đã đạt 40%, tuy nhiên, tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện so với lực lượng LĐ trong độ tuổi LĐ mới đạt 1,5%. “Dù có nhiều cố gắng, song thực tế tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện vẫn thấp do khả năng tài chính để tham gia lĩnh vực này của đa phần NLĐ tự do và nông dân chưa ổn định. Đồng thời, năm 2022, mức đóng thấp nhất cho người tham gia BHXH tự nguyện từ 154.000 đồng/tháng đã tăng lên 330.000 đồng/tháng, khiến việc thu hút người tham gia nhất là vùng nông thôn gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện hiện nay hằng tháng đối với người thuộc hộ nghèo là 30%, người thuộc hộ cận nghèo là 25%, đối tượng khác là 10%, chưa tạo động lực khuyến khích người tham gia BHXH tự nguyện”- bà Đàm Thị Hòa chia sẻ.
Theo Giám đốc BHXH huyện Phúc Thọ Nguyễn Văn Long, từ năm 2017 đến nay, huyện đã triển khai nhiều giải pháp tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật về BHXH, phát triển người tham gia BHXH. Bên cạnh chỉ đạo ngành văn hóa thông tin tuyên truyền trên sóng phát thanh và truyền thanh, huyện còn tổ chức hoạt động tuyên truyền trực quan, đẩy mạnh tuyên truyền qua mạng xã hội… Đến tháng 4/2022, số người tham gia BHXH bắt buộc trên địa bàn đã đạt 8.392 người, tăng 52 người so với năm trước, đạt 89% kế hoạch BHXH TP giao và 33% so với lực lượng LĐ trong độ tuổi; song số người tham gia BHXH tự nguyện mới đạt 2.258 người, bằng 61,6% kế hoạch BHXH TP giao và chỉ đạt 0,8% lực lượng LĐ trong độ tuổi.
Thậm chí tại quận Bắc Từ Liêm đã khá phát triển với nhiều DN hoạt động, công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn không ít hạn chế. Giám đốc BHXH Bắc Từ Liêm Nguyễn Thị Thanh Bình cho hay, 5 năm qua, 13 phường đã tích cực tuyên truyền chính sách pháp luật về BHXH, BHYT qua nhiều hội nghị đối thoại với người sử dụng LĐ, NLĐ và Nhân dân; dùng nhiều hình thức tuyên truyền phong phú… Thời gian dịch Covid-19, nhân viên đại lý thu BHXH “đi từng ngõ, vào từng nhà, rà từng trường hợp” kiên trì vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện. Đặc biệt, UBND quận đã chọn Tây Tựu là một phường có lợi thế về điều kiện kinh tế, hoạt động phong trào phát triển mạnh, cấp ủy chính quyền quan tâm chính sách BHXH… để xây dựng mô hình điểm có tính đột phá về phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, từ đó nhân rộng toàn địa bàn. Kết quả những nỗ lực đó, năm 2017 tại quận có 594 người tham gia BHXH tự nguyện, đạt 0,46% lực lượng LĐ trong độ tuổi thì năm 2021 đã tăng lên 2.164 người, dù đã vượt 0,1% chỉ tiêu HĐND TP giao, nhưng thực tế cũng mới đạt 1,1% lực lượng LĐ.
“Trên địa bàn, công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện còn chậm và chưa bền vững, số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp chưa tương xứng tiềm năng của quận có mật độ dân số và mặt bằng dân trí cao…” - bà Nguyễn Thanh Bình nhận định.
Tìm tòi những mô hình hiệu quả
Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Nguyễn Đình Hưng cho rằng, thực tế công tác phát triển BHXH tự nguyện đang gặp nhiều khó khăn, mà một nguyên nhân chính là đối tượng tham gia chủ yếu là người ốm yếu, có nguy cơ bệnh tật hoặc mắc bệnh rồi mới mua BHXH… Tuy nhiên, cần nhận thức đúng đắn rằng, BHXH là chính sách ưu việt của hệ thống an sinh xã hội, được Nhà nước bảo hộ, nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho NLĐ khi hết tuổi LĐ, giảm áp lực lên xã hội và gia đình, nên các cấp, ngành, địa phương cần làm tốt hơn nữa công tác truyền thông lĩnh vực này.
Đồng quan điểm cần làm thật tốt công tác truyền thông, từ thực tế địa phương, Bí thư Huyện ủy Ứng Hòa Bùi Thị Thu Hiền đề xuất, từ TP cần tăng cường các hình thức tuyên truyền về lợi ích của BHXH tới người dân thông qua những hợp đồng tuyên truyền với các cơ quan truyền thông để tuyên truyền trong các “giờ vàng”. Đồng thời, cần có chỉ đạo quyết liệt hơn của các cấp ủy, chính quyền, chứ hiện nhiều địa phương phó mặc cho BHXH cấp huyện.
Bí thư Thành Đoàn Chu Hồng Minh cũng nhận định, nên xác định tuyên truyền về BHXH như một sản phẩm truyền thông, không chỉ cung cấp thông tin mà còn phải hấp dẫn. Cơ quan BHXH nên có ký kết với Thành đoàn để đi sâu tuyên truyền vận động đối tượng sinh viên, trong đó có kế hoạch liên tịch, Thành đoàn sẵn sàng phối hợp. “Khi sinh viên hiểu đúng và đủ rồi, thì sẽ tham gia rất tốt”- bà Chu Hồng Minh bày tỏ.
Còn theo Ủy viên Ban Văn hóa-Xã hội HĐND TP Nguyễn Mạnh Hải, cần chấp nhận đầu tư cho các tình nguyện viên, cộng tác viên trong đó có thêm phụ cấp, chế độ đãi ngộ cho cấp cơ sở, mới có thể tạo động lực mạnh hơn cho họ gần với người dân, vận động được nhiều người tham gia BHXH. Có được đội ngũ tình nguyện viên thật tốt, đầu tư chi trả một khoản xứng đáng cho cán bộ cơ sở, thì kết quả thu được sẽ rất cao. Hơn nữa, hình thức tuyên truyên truyền cũng cần liên tục đổi mới, để người dân thấy rõ được những thuận lợi trong thủ tục tham gia BHXH.
Trước những khó khăn hiện nay trong công tác này, UBND huyện Phúc Thọ cũng kiến nghị HĐND TP hỗ trợ mức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện để đẩy nhanh tỷ lệ bảo phủ BHXH toàn dân. Đồng thời, kiến nghị Sở LĐTB&XH TP tổng hợp số LĐ đang làm việc tại các DN; số đối tượng chính sách của TP thuộc phạm vi quản lý, làm cơ sở để cơ quan BHXH mở rộng đối tượng tham gia BHXH và quản lý đối tượng tham gia, thụ hưởng chính sách BHXH.
Về vấn đề này, Trưởng ban Văn hóa-Xã hội HĐND TP Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh, sau giám sát, Ban sẽ kiến nghị với UBND TP một số giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện tốt các chính sách về BHXH trên địa bàn, trong đó chú trọng nâng tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện. Trước mắt, đề nghị các địa phương tập trung tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật về BHXH, đặc biệt cố gắng tìm tòi ra được những giải pháp mới, cách làm hiệu quả, những mô hình điểm, phương pháp tiếp cận hiệu quả hơn để tuyên truyền vận động, thu hút đối tượng tham gia BHXH tự nguyện; song song với tăng cường đào tạo tập huấn cho cán bộ nhân viên làm BHXH.
“Cần tuyên truyền làm sao ngày càng nâng cao được nhận thức của các địa phương, đơn vị cho rõ ràng, sâu sắc hơn về vai trò quan trọng của chính sách pháp luật về BHXH và BH nói chung, là một trọng tâm chính sách và mục tiêu trong công tác an sinh xã hội của TP Hà Nội. Từ BHXH TP đến quận, huyện cần khẩn trương tổ chức rà soát các chỉ tiêu, mục tiêu về BHXH của năm 2022 và giai đoạn 2022-2025, để đề ra những giải pháp mạnh hơn để đạt và vượt; chỉ đạo nâng cao hiệu quả hoạt động các ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT cấp xã cũng như các đại lý BHXH, có phối hợp chặt chẽ liên ngành để phát triển, thu hút nhiều đối tượng hơn tham gia BHXH… Đặc biệt cần triển khai các chính sách hỗ trợ để thu hút tham gia BHXH tự nguyện, trong đó đối tượng mong muốn nhất là người nghèo, cận nghèo, nhất là nông dân, rà soát xem cơ chế chính sách đã phát huy hiệu quả đến đâu” - ông Nguyễn Thanh Bình khẳng định.
