Tìm giải pháp ngăn chặn tư nhân hóa bệnh viện công?

Đánh giá về những mặt được khi thực hiện cơ chế tự chủ với bệnh viện công, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định, việc thực hiện cơ chế tự chủ đã góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng sự hài lòng của người bệnh, giải quyết cơ bản tình trạng quá tải một số bệnh viện T.Ư và TP. Riêng các bệnh viện K, Nội tiết T.Ư, Nhi T.Ư đã giảm từ 60 - 70% số giường nằm ghép. Nhiều bệnh viện đã chuyển từ tư duy “phục vụ” sang “cung ứng dịch vụ”. Kết quả khảo sát Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh năm 2019 cho thấy, chỉ số hài lòng của người dân về y tế công lập đã tăng từ 1,92 năm 2017 lên 1,96 năm 2018. Khảo sát của Tổ chức Sáng kiến Việt Nam cho thấy, chỉ số hài lòng của người bệnh nội trú năm 2018 đạt 80,8%.

Khi giao quyền tự chủ tài chính, đòi hỏi các bệnh viện phải thay đổi tinh thần thái độ phục vụ tốt hơn, năng động hơn trong quản lý, chặt chẽ hơn trong tổ chức để đảm bảo nâng cao chất lượng. Đảm bảo tự chủ về tài chính hoàn toàn phải đảm bảo được nguồn thu, trong đó có cơ chế thoáng về giá dịch vụ. Nhưng tôi cho rằng, thực hiện tự chủ tài chính không có nghĩa là chạy theo lợi ích kinh doanh, tìm mọi cách tăng nguồn thu, điều quan trọng nhất là tạo uy tín để thu hút người bệnh đến với bệnh viện, xem người bệnh là trung tâm. GS.TS Trần Văn Thuấn - Giám đốc BV K (Hải Lý ghi)

Tuy nhiên, đi kèm với đó vẫn còn nhiều khó khăn, trước hết là cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, số lượng, chất lượng nguồn nhân lực của các bệnh có sự chênh lệch khá lớn giữa các tỉnh, TP và giữa các tuyến. Việc cho phép các đơn vị tự chủ về tài chính, được thành lập, giải thể các tổ chức cấu thành, có thể dẫn đến đơn vị sẽ giải thể hoặc không phát triển các khoa, bộ phận không có thu hoặc nguồn thu thấp, chỉ tập trung phát triển các khoa, bộ phận có nguồn thu. Trong khi việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân đòi hỏi hệ thống y tế phải đồng bộ giữa các chuyên khoa, chuyên ngành.

GS.TS Nguyễn Anh Trí (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội) đặt vấn đề: Hiện nay giá dịch vụ y tế chưa thống nhất giữa các đơn vị, tỉnh thành, các bệnh viện, dẫn đến tình trạng nơi chưa được thu đủ, nhưng nơi thì thu thêm. Có nơi giao tự chủ nhưng không biết tự chủ cái gì, được giao tự chủ nhưng không cho tự chủ về công tác cán bộ, về tài chính. “Vậy ai có trách nhiệm tháo gỡ vấn đề này và bao giờ thì xong? Làm sao chống được tình trạng tư nhân hóa các bệnh viện công?” - đại biểu chất vấn.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện nay có hai loại ý kiến. Có ý kiến nói rằng cần phải quản chặt hơn, tránh tư nhân hóa bệnh viện công, nhưng cũng có ý kiến nói rằng quản chặt quá thì bệnh viện công “thở” thế nào? Bộ trưởng cho rằng, nút thắt này cần được tháo gỡ, quyền tự chủ của bệnh viện về nhân lực phải kèm theo cơ chế giá dịch vụ hợp lý. Khi giá được tính đúng, tính đủ, đồng thời với trao quyền về tổ chức, về nhân sự thì các bệnh viện sẽ thuận lợi hơn trong thực hiện quyền tự chủ.

Một vấn đề đáng lưu ý nữa là sự chênh lệch thu nhập do chưa có chính sách đãi ngộ, thu hút đối với cán bộ y tế, nhất là người có trình độ cao về làm việc tại các bệnh viện, cơ sở y tế vùng khó khăn; đang có tình trạng chuyển dịch lao động từ khu vực bệnh viện công sang bệnh viện tư.

Bộ trưởng Bộ Y tế cho hay, hiện nay nhiều bệnh viện khó tuyển dụng người vì vướng trần biên chế, vướng quy định về tinh giản biên chế nên vẫn phải duy trì mô hình 1 bác sĩ, 1 điều dưỡng chăm sóc nhiều bệnh nhân. Vì thế, bệnh nhân nào vào viện cũng cần ít nhất 1 người nhà chăm sóc, vừa vất vả, tốn kém mà chất lượng chăm sóc người bệnh không thể như điều dưỡng được.

Về nội dung này, đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng không đồng tình việc tinh giản biên chế nhân viên y tế ở một số địa phương. Theo đại biểu, giảm biên chế 10% là giảm số người “ăn lương” nhà nước, còn bệnh viện vẫn phải tăng người làm mới tăng quy mô và chất lượng dịch vụ được. Thực tế ở Viện Huyết học - Truyền máu T.Ư thời ông làm Giám đốc, số cán bộ, nhân viên y tế tăng 1.000 người nhưng bệnh viện dùng cơ chế tự chủ, không lấy tiền lương từ Bộ Y tế. Ông kêu gọi không “giảm 10% biên chế cán bộ y tế” vì công việc nhiều, bệnh nhân ngày càng đông.

Trả lời các ý kiến của đại biểu, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Trọng Thừa cho biết, liên quan đến bộ máy, con người, Bộ ủng hộ tháo gỡ vướng mắc, khó khăn. Theo đó, các bệnh viện phải xác định vị trí việc làm, khung trình độ năng lực, từ đó Bộ phân cấp đến các tỉnh, thành phê duyệt. Tuy nhiên khi thu nhập của người được tuyển dụng vào thấp quá, họ sẽ chuyển dịch sang khu vực tư nhân, tới đây chúng ta sửa đổi luật về viên chức thì phải tính đến vấn đề này” – Thứ trưởng Bộ Nội vụ nói. Đồng thời cho biết, Bộ sắp trình Chính phủ quy định đãi ngộ, trọng dụng nhân tài; Bộ cũng sẽ phối hợp các bộ, ngành quy định các đơn vị tự chủ được phép trả lương trên cơ sở hiệu quả công việc, đồng thời có đãi ngộ tốt để giữ chân cán bộ y tế.