Tính sao với chung cư hiện hữu?

Tuy nhiên, bên cạnh sự đồng thuận rộng rãi từ giới chuyên gia và người dân, bài toán thích ứng cho hàng nghìn chung cư hiện hữu lại đặt ra không ít thách thức…

Sẽ có quy chuẩn mới từ quý I/2026

Tại hội nghị lấy ý kiến sửa đổi quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nhà chung cư, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh đã khẳng định sự cần thiết của việc bổ sung quy định về trạm sạc và trạm đổi pin cho xe điện. Mục tiêu là hoàn thành quy chuẩn này trong quý I/2026, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc phát triển đồng bộ hạ tầng xe điện, phù hợp với xu hướng đô thị hóa và chuyển đổi năng lượng xanh.

Quy chuẩn mới sẽ tập trung vào các yêu cầu kỹ thuật chi tiết, được xây dựng dựa trên sự tham khảo các tiêu chuẩn quốc tế tiên tiến cùng với thực tiễn tại Việt Nam. Các tiêu chí gồm: yêu cầu kỹ thuật; phòng chống cháy nổ và thoát nạn; thông gió – thoát khói; phân khoang cách ly; quy mô, bảo vệ hệ thống điện và chống quá tải.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh cần linh hoạt, không cứng nhắc các con số khi chưa có tổng kết đánh giá đầy đủ. Đặc biệt, Bộ Xây dựng khuyến khích nghiên cứu phương án bố trí khu vực để xe điện, trạm sạc, trạm đổi pin tách khỏi tòa nhà, đặt tại khuôn viên hoặc vị trí liền kề để tăng cường an toàn và sự lựa chọn cho người dân. Đồng thời, cơ quan soạn thảo cũng được giao nghiên cứu, bổ sung yêu cầu về thiết bị thu gom pin đã qua sử dụng tại các điểm sạc hoặc đổi pin, hướng tới quản lý môi trường bền vững.

Dù ủng hộ quy chuẩn mới giúp giải quyết tình trạng “mỗi chung cư một kiểu quy định”, cư dân tại các chung cư hiện hữu vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Chị Nguyễn Thị Thanh (phường Dương Nội, Hà Nội) trăn trở về quỹ đất trống khan hiếm, nỗi lo phải hy sinh tiện ích chung vốn đã ít ỏi, cùng gánh nặng tài chính khổng lồ để đầu tư trạm sạc và nâng cấp phòng cháy chữa cháy (PCCC). Trong khi đó anh Nguyễn Thành Công (phường Tân Sơn Nhất, TP Hồ Chí Minh) bày tỏ lo lắng về khả năng chịu tải của hệ thống điện cũ, vốn chưa bao giờ được thiết kế để đáp ứng nhu cầu sạc xe điện quy mô lớn.

Thực tế đã minh chứng cho những nỗi lo này, khi mới đây, chung cư HH Linh Đàm (Hà Nội) với 30.000 cư dân đã phải tạm dừng nhận xe máy điện và xe đạp điện vì thiếu diện tích và thiết bị PCCC phù hợp. Nhiều chung cư khác tại TP Hồ Chí Minh cũng lâm vào tình cảnh tương tự, từ cấm hoàn toàn đến bố trí tạm bợ. Rõ ràng, bài toán thích ứng cho hàng nghìn chung cư hiện hữu vẫn còn đó những tranh cãi về chi phí, không gian và sự đồng thuận của cư dân.

An toàn là trên hết, cần chế tài pháp lý đồng bộ

Trong bối cảnh đề xuất quy chuẩn mới đang nhận được sự quan tâm lớn, giới chuyên gia đã đồng loạt lên tiếng khẳng định ủng hộ mạnh mẽ. Tuy nhiên, đi kèm với niềm tin vào hướng đi này là đề xuất về một bộ tiêu chí kỹ thuật phải thật sự nghiêm ngặt, coi an toàn là kim chỉ nam. Chuyên gia bất động sản Trần Khánh Quang gợi ý học tập Trung Quốc, với việc trang bị bình chữa cháy riêng cho xe điện và quy định khu vực gửi xe phải cách ly hoàn toàn, không để khói lan lên các căn hộ. Ông cũng khuyến nghị người dùng xe điện cần dùng ắc quy chính hãng và tuyệt đối tránh tự ý độ chế.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế Phan Dũng Khánh cũng khuyến nghị bố trí khu vực sạc xe điện bên ngoài tòa nhà, tại khu vực sân thay vì hầm kín, nhằm giảm thiểu rủi ro cháy nổ. Ông nhấn mạnh vai trò then chốt của chính quyền địa phương trong việc nhanh chóng ban hành hướng dẫn cụ thể cho chủ đầu tư, kiến tạo môi trường gửi và sạc xe điện không chỉ thuận tiện mà còn an toàn tối đa. Ông Phan Dũng Khánh nhấn mạnh, vấn đề cốt lõi không nằm ở việc cho phép hay cấm xe điện tại chung cư, mà là thiếu khung kỹ thuật thống nhất. Khoảng trống pháp lý này khiến mỗi nơi vận dụng riêng, gây lo ngại cho cư dân, áp lực cho chủ đầu tư và khó khăn cho cơ quan quản lý. Vị chuyên gia kỳ vọng Bộ Xây dựng sớm ban hành quy chuẩn kỹ thuật về trạm sạc và đổi pin nhằm cung cấp căn cứ pháp lý vững chắc, tạo nền tảng quản lý đồng bộ, minh bạch, giúp các bên an tâm thực hiện và đảm bảo an toàn chung.

Ở góc nhìn khác, kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng (Hội Kiến trúc sư Việt Nam) nhận định, việc sử dụng xe điện là xu thế tất yếu của chuyển đổi xanh, nhưng an toàn sạc pin tại chung cư phải là ưu tiên hàng đầu. Theo đó, ông đề xuất các nhà sản xuất xe điện cần chủ động phối hợp với ngành xây dựng và điện lực để thiết lập những trạm sạc không chỉ thuận tiện (dù trong hầm hay các vị trí tối ưu khác) mà còn phải đạt chuẩn an toàn tuyệt đối. Về phía cư dân, việc nâng cao ý thức và tuân thủ các quy tắc an toàn khi sạc cũng là một trách nhiệm chung, nhằm kiến tạo một môi trường sống xanh và an toàn cho tất cả.

Từ góc nhìn pháp lý, luật sư Trương Anh Tú - Chủ tịch TAT Law Firm khẳng định quyền sở hữu tài sản là nền tảng. Cư dân chọn xe điện phải được đảm bảo quyền gửi và sạc tại nơi cư trú. Vì vậy, để hiện thực hóa hạ tầng xe điện an toàn và đồng bộ, ông cho rằng cần sự chủ động từ nhiều phía. Đối với công trình đã xây dựng, chủ đầu tư có trách nhiệm khẩn trương tổ chức lại không gian gửi xe điện, bảo đảm phù hợp và an toàn nhất. Với các dự án xây mới, việc thiết kế hệ thống điện và khu vực xe điện riêng biệt, an toàn phải là tiêu chí bắt buộc ngay từ giai đoạn đầu. “Trong bối cảnh phương tiện điện là xu thế tất yếu, bộ quy chuẩn thống nhất này không chỉ giải quyết vướng mắc hiện tại mà còn là điều kiện tiên quyết để đô thị Việt Nam thích ứng hiệu quả với giao thông xanh trong tương lai”- luật sư Trương Anh Tú nói.

Có thể nói, sự ra đời của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hạ tầng xe điện trong chung cư là một tín hiệu tích cực, mở ra một Kỷ nguyên mới cho phương tiện giao thông xanh tại Việt Nam. Tuy nhiên, để quy định này thực sự đi vào đời sống và phát huy hiệu quả tối đa, cần một hành lang pháp lý đồng bộ, rõ ràng về trách nhiệm và chế tài, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và cộng đồng cư dân.