Theo Tổng cục Thuế, hiện nay, Nhà nước tạo điều kiện về thủ tục đăng ký, cấp phép thành lập doanh nghiệp, không gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân kinh doanh. Tuy nhiên, việc quy định như hiện tại cũng đã làm phát sinh ra các doanh nghiệp “ma”, lợi dụng thủ tục đăng ký kinh doanh, thành lập doanh nghiệp thông thoáng, đơn giản và chi phí thấp để trục lợi.
Thời gian vừa qua, với các vụ án mua bán hóa đơn giá trị gia tăng đã và đang được điều tra cho thấy, đã có một lỗ hổng lớn liên quan đến việc thành lập, quản lý, giám sát hoạt động của doanh nghiệp. Một số lượng không nhỏ các đối tượng đã thành lập ra hàng chục công ty ma, được đứng tên bởi họ hàng, thậm chí cả những người xa lạ, kể cả những người bị bệnh hiểm nghèo, nông dân ở những vùng xa xôi, hẻo lánh làm giám đốc doanh nghiệp.
Những doanh nghiệp “ma” này đè nặng lên cơ quan thuế trong công tác quản lý hóa đơn, chứng từ, đòi hỏi cơ quan chức năng cần tìm biện pháp ngăn ngừa hiệu quả doanh nghiệp “ma”.
Trước tình hình này, Tổng cục Thuế đưa ra các dấu hiệu nhận biết doanh nghiệp “ma”. Trong đó, hình thức doanh nghiệp được các đối tượng thực hiện tội phạm mua bán hóa đơn thông qua việc thành lập doanh nghiệp như: Công ty TNHH hoặc công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân.
Các “doanh nghiệp ma” thường đăng ký kinh doanh nhiều ngành nghề, trong đó phổ biến nhất là dịch vụ tổng hợp, kinh doanh thương mại, hoặc những ngành nghề không phải đăng ký vốn pháp định hay phải được cấp chứng chỉ nghề nghiệp (bất động sản, du lịch, …). Qua đó các đối tượng này cho rằng có thể vượt qua sự kiểm tra của cơ quan chức năng quản lý chuyên ngành hoặc cơ quan thuế.
Nhận biết qua trụ sở giao dịch và thời gian hoạt động kinh doanh: Các doanh nghiệp “ma” thường đăng ký địa chỉ giao dịch tại các trung tâm, văn phòng ảo; hoặc những địa chỉ thậm chí không tồn tại nhằm dễ dàng trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan thẩm quyền và bỏ trốn ngay khi bị phát hiện. Bên cạnh đó, chúng có thể thành lập ở các khu vực có điều kiện dân trí không cao, thuê trụ sở trong thời gian ngắn và đặt tại những con hẻm sâu. Thời gian hoạt động của một doanh nghiệp thường khá ngắn.
Các công ty “ma” thường thực hiện các hoạt động trái pháp luật, do đó sẽ tránh sử dụng tài khoản ngân hàng của công ty khi đăng ký, thực hiện giao dịch bằng tài khoản ngân hàng do cá nhân đứng tên hoặc tiền mặt; hoặc chuyển khoản lòng vòng qua nhiều bên trung gian nhằm né các giao dịch, giấu nhẹm việc mua bán hóa đơn.
Tổng cục Thuế đánh giá, hiện tượng thành lập, hoạt động của các doanh nghiệp “ma” tác động xấu đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Cơ quan thuế đã và đang tích cực tăng cường công tác quản lý thuế, phối hợp với các cơ quan liên quan để phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện kịp thời những doanh nghiệp này.
Bên cạnh đó, Tổng cục Thuế cũng đã chỉ đạo các Cục Thuế chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai nhằm phát hiện kịp thời các hành vi thành lập doanh nghiệp để mua, bán hóa đơn, trốn thuế, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp.
Đồng thời, tăng cường phối hợp với Ngân hàng nhà nước, cơ quan công an,… thu thập tài liệu điều tra, xác minh, nếu có dấu hiệu vi phạm, trốn thuế thì chuyển hồ sơ đến cơ quan công an điều tra, xử lý.
