Trong chuyến thăm tới Trung Quốc kéo dài 4 ngày trước đó, ông Duterte đã tuyên bố "tách khỏi" Mỹ về cả quân sự, kinh tế. Điều này khiến ông Abe đối diện với một nhiệm vụ khó khăn nhằm hỗ trợ đồng minh Washington, đó là kéo Manila khỏi đà ngả về phía Bắc Kinh.
Bằng hữu đáng tin cậy
Ông Duterte đã trấn an Nhật Bản rằng quan hệ hữu nghị giữa Manila và Tokyo là vững chắc sau khi ông tuyên bố “chia tay” với đồng minh lâu năm Mỹ và được cho là chuyển hướng chính sách ngoại giao ngả về Trung Quốc và Nga.
|
| Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte và Thủ tướng Shinzo Abe tại Tokyo, ngày 26/10. Ảnh: REUTERS |
“Nhật Bản là bằng hữu lâu năm và đáng tin cậy của Philippines. Đây là tình bằng hữu đặc biệt mà chúng tôi mong muốn tiếp tục duy trì. Chúng tôi cũng đảm bảo Manila sẽ là đối tác trong việc đảm bảo an toàn, an ninh hàng hải tại Biển Đông, bằng mọi giá tránh bạo lực và giải quyết vấn đề tranh chấp trên cơ sở hòa bình và tuân thủ luật pháp quốc tế” - ông Duterte phát biểu.
Thủ tướng Abe đã bàn luận kế hoạch tăng cường hợp tác song phương với Philippines trong lĩnh vực kinh tế, bao gồm xây dựng cơ sở hạ tầng và an ninh quốc gia. Giữa lúc Trung Quốc tăng cường sự hiện diện ở Biển Đông, Thủ tướng Abe đã nhấn mạnh với ông Duterte về tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, và rằng hợp tác với Mỹ là cần thiết để đảm bảo hòa bình và ổn định ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trong cuộc họp báo chung sau hội đàm, hai bên đã nhất trí một nghị quyết hòa bình về các tranh chấp trên biển.
Chạy đua viện trợ với Trung Quốc
Nhật Bản là đồng minh thân cận với Mỹ, đồng thời cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Philippines trong năm 2015. Ông Abe đã tận dụng cơ hội này để xích lại gần Philippines thông qua các khoản trợ giúp tài chính trong bối cảnh Manila ngả về phía Bắc Kinh. Đó cũng mục tiêu mà Tổng thống Duterte nhắm tới trong chuyến thăm lần này.
Theo các chuyên gia, quan sát những phát ngôn "nóng lạnh" bất thường của Tổng thống Philippines, kịch bản tốt nhất mà ông Duterte vẽ ra là để Trung Quốc cùng Nhật Bản cạnh tranh, chạy đua để viện trợ cho Philippines. Ngay khi đến Tokyo hôm 25/10, ông Duterte tuyên bố muốn tăng cường hợp tác thương mại song phương, ca ngợi “Nhật Bản là quốc gia giúp đỡ Philippines nhiều nhất”. Theo nguồn tin từ các giới chức ngoại giao Nhật Bản, Thủ tướng Shinzo Abe có thể cung cấp khoản tín dụng tương đương 48,2 triệu USD cho Manila, trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng thống Philippines. Gói trợ cấp dự kiến sẽ đổ vào các dự án phát triển nông nghiệp cho khu vực đảo Mindanao phía Nam Philippines, nơi ông Duterte từng có thời gian dài giữ vị trí Thị trưởng Davao – TP lớn nhất đảo.
Tuy nhiên, tính hiệu quả của bước đi này chưa chắc chắn nếu so sánh giữa Nhật Bản và Trung Quốc trên đường đua cạnh tranh hỗ trợ tài chính cho Philippines. Con số 48,2 triệu USD vẫn khiêm tốn so với 24 tỷ USD đầu tư và tín dụng mà ông Duterte “thu hoạch” sau chuyến thăm Trung Quốc kéo dài 4 ngày trước đó. Chưa rõ chuyến thăm Nhật Bản có khiến Mỹ và Philippines xích lại gần nhau hơn không, nhưng lợi ích nhãn tiền là hàng triệu USD vốn hỗ trợ cho Manila. Đó có thể là mục đích hàng đầu của Tổng thống Philippines, cho dù là "làm căng" với Mỹ hay "hòa nhã" với Nhật Bản.
