Vở kịch “Khi ban đội đi vắng" tác giả Nguyễn Trung Phong viết vào năm 1967 nhằm phản ánh thực trạng đời sống nông thôn trong thời kỳ hợp tác hóa nông nghiệp, chủ đề tư tưởng nhằm đấu tranh phê phán tinh thần làm chủ tập thể của người dân vì lợi ích riêng tư, cái mâu thuẫn ở kịch trường không đủ biểu thị hết sắc thái tình cảm của nhân vật là người vợ ngăn cản chồng bỏ việc công đi buôn lậu.
| Nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong |
Sau khi vở kịch được đội văn nghệ xã Diễn Bình biểu diễn do đạo diễn Nguyễn Trung Đính dàn dựng thành công và đưa lên sân khấu chuyên nghiệp ở tỉnh Nghệ An. Tác giả Nguyễn Trung Phong đã trăn trở nghiên cứu và tìm ra được làn điệu dân ca cho bài hát nỗi tiếng này là “Giận mà thương”: " Anh ơi chứ khoan vội... bực mình/ Em xin kể lại cho anh tỏ tường/Anh cứ nhủ rằng em không thương/ Em đo lường thì rất cặn kẽ/ Chính thương anh nên em bàn với mẹ/ Phải ngăn anh không đi chuyến ngược lường.../ Giận thì giận mà thương thì thương/ Anh đi sai đường em không chịu nổi/ Anh ơi anh xin đừng có giận vội/ Trước tiên anh phải tự trách mình...".
Qua rất nhiều thế hệ ca sĩ trên cả nước như NSND Thu Hiền cũng chỉ giới thiệu bài hát "Giận mà thương" là dân ca Trung Bộ, một số ca sĩ khác cũng giới thiệu là dân ca Nghệ Tĩnh hay dân ca Ví Giặm Nghệ Tĩnh nhưng không có tên tác giả, hay như thế hệ ca sĩ trẻ như Phương Thanh ở Nghệ An cũng chỉ giới thiệu là dân ca Nghệ Tĩnh cải biên của Nguyễn Trung Phong.
| Bản nhạc Giận mà thương |
Nói dân ca Trung Bộ hay dân ca Ví Giặm không có tên tác giả là nói chung chung, hoặc dân ca Nghệ Tĩnh do Nguyễn Trung Phong cải biên là không đúng. Là người nghiên cứu, sưu tầm tư liệu về nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong, tôi xin được đính chính một cách nghiêm túc về bài hát “Giận mà thương” là tác phẩm của tác giả Nguyễn Trung Phong.
Về vấn đề này đã được các nhà thơ, nhạc sĩ, nghệ sĩ, các nhà quản lý văn hóa ở trung ương và Nghệ Tĩnh đã khẳng định tại cuộc hội thảo về " Nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong với nền kịch hát dân ca Ví Giặm " do Sở Văn Hóa Thể thao Nghệ An phối hợp với Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức vào ngày 19 và 20/10/2019 tại TP Vinh.
- Nếu như nhạc sĩ An Thuyên còn sống thì câu trả lời sẽ dễ dàng hơn bởi chính Nguyễn Trung Phong là người thầy đưa An Thuyên vào đoàn dân ca và có khoảng thời gian cùng nhau đi dọc bờ Sông Lam để cảm nhận và sáng tác âm nhạc vùng quê Xứ Nghệ.
Khi “Giận mà thương”, ra đời có nhạc sĩ Mai Hồng, nhạc sĩ Thanh Tùng trực tiếp nghe tác giả Nguyễn Trung Phong hát và đã cổ vũ động viên. Rồi các thế hệ nhạc sĩ kể tiếp như nhạc sĩ Thanh Lưu, nhạc sĩ Văn Thế cũng khẳng định điều đó. Rồi NSND Tiến Dũng , NSND Hồng Lựu cũng từng nói rằng, “Giận mà thương”, chính là của tác giả Nguyễn Trung Phong, nó xuất phát từ vở kịch “Khi ban đội đi vắng”.
| Sách "Nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong: Tác giả - tác phẩm" do NXB Văn học biên tập và phát hành |
Khi bài hát "Trông cây lại nhớ đến người " nhạc sĩ Đỗ Nhuận cũng mới biết là dựa vào làn điệu “Giận mà thương”, làm nền nhạc nên nhạc sĩ dù chưa gặp nhưng cũng gửi tặng Nguyễn Trung Phong nhuận bút bài hát cho tác giả nhạc và một quyển lịch bìa ni lông có ghi dòng chữ: " Kính tặng anh Nguyễn Trung Phong đồng tác giả hợp tác vô tình”.
Như vậy một lần nữa khẳng định với công chúng cả nước rằng bài hát nỗi tiếng “Giận mà thương”, được lan tỏa rộng rãi và đi vào lòng người, vào tâm hồn, tình cảm của nhân dân cả nước là tác phẩm của nhà viết kịch Nguyễn Trung Phong quê xã Diễn Bình, Diễn Minh và nay là xã Minh Châu, Diễn Châu, Nghệ An.
