Húc cầu là một trò trình diễn gắn với tranh tài được người dân làng Xuân Dục đưa vào thi đấu mỗi dịp hội làng đầu năm, từ mùng 3 đến mùng 5 tháng Giêng âm lịch. Chiều 27/1, hội thi húc cầu lần đầu được tổ chức tại lễ hội Gióng 2023, thu hút đông đảo sự quan tâm của người dân và du khách thập phương. Các trai đinh làng Xuân Dục tỏ ra hết sức hào hứng dù phải tranh tài dưới tiết trời giá lạnh.
Theo lệ, trai đinh làng Xuân Dục quấn khăn đầu rìu, quấn thắt lưng đỏ và vàng, chia làm hai đội giáp Đông và giáp Đoài. Mỗi đội có 10 người, gồm những trai đinh khoẻ mạnh, không có dị tật, nhà không có tang trở. Mỗi đội do một ông cai chỉ huy.
Quả cầu được làm bằng gỗ thông, sơn đỏ, đường kính khoảng nửa mét, nặng đến vài chục kg, quanh năm được ngâm dưới ao tiên – một ao thiêng trong làng. Đến ngày mùng 3 tháng Giêng âm lịch được đưa lên để thi đấu tại lễ hội của làng Xuân Dục.
Sau lễ trình thánh, hai đội bước về khoảng sân phía trước Khu di tích Quốc gia đặc biệt đền Sóc, đào hai hố (gọi là hai lồ) nằm theo hướng Đông - Tây, cách nhau chừng 25m. Lồ sâu nửa mét, đường kính khoảng 0,8m. Hai đội giáp Đông - giáp Đoài, mỗi đội giữ một lồ.
Sau hồi trống lệnh của chủ tế cùng trống chầu của hai đăng cai thay phiên nhau, trai đinh hai đội dùng sức và tìm mẹo để đẩy được quả cầu vào lồ của đối phương. Một trận thi đấu cầu húc kéo dài trong hai hiệp. Mỗi hiệp 40 phút; nghỉ giải lao giữa hai hiệp 10 phút. Hai đội có thể liên tục thay người mà không cần chờ hiệu lệnh của trọng tài.
Tục húc cầu ở làng Xuân Dục được giải thích là do một bộ tướng của Thánh Gióng trên đường đi đánh giặc, dừng chân ở làng dạy cho trẻ làng. Tuy nhiên, bản chất của trò này là tín ngưỡng thờ mặt trời – một dạng của tín ngưỡng nông nghiệp ruộng nước, cầu mưa thuận gió hoà và được mùa.
Hội thi thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân và du khách thập phương, tạo không khí tươi vui, phấn khởi cho Lễ hội Gióng 2023.
