Trái phiếu doanh nghiệp phục hồi trong nhiều khó khăn

Tín hiệu tích cực

Theo số liệu tổng hợp của Công ty chứng khoán VNDIRECT, trong quý 1/2023, thị trường TPDN có 14 đợt phát hành trong nước thành công với tổng giá trị đạt hơn 28.335 tỷ đồng tăng 59% so với quý 4/2022, nhưng vẫn giảm hơn 60% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó có 11 đợt phát hành riêng lẻ (PHRL) với tổng giá trị phát hành (GTPH) là 24.435 tỷ đồng, chiếm 86,2% tổng GTPH.

Đến ngày 22/3/2023, thị trường có 3 đợt phát hành ra công chúng, với giá trịđạt hơn 3.900 tỷ đồng, chiếm 13,8% tổng GTPH. Nhóm các doanh nghiệp bất động sản (BĐS) là nhóm ngành có tỷ trọng phát hành TPDN lớn nhất trong quý 1/2023 khi chiếm hơn 85% tổng GTPH, tiếp theo là nhóm tập đoàn đa ngành và nhóm ngân hàng với tỷ lệ phát hành chiếm lần lượt là 12,35% và1,41% tổng GTPH.

Theo VNDIRECT Research, sau khi NĐ08 được ban hành ngày 5/3/2023, hoạt động PHRL bắt đầu có sự phục hồi. Trong đó, có 9 đợt PHRL chỉ riêng trong tháng 3, trong tổng 11 đợt phát hành của quý 1/2023. Tổng GTPH của 9 đợt chiếm hơn 97% tổng giá trị PHRL trong quý 1/2023.

Các DN có giá trị PHRL lớn nhất trong quý 1/2023 bao gồm: Công ty TNHH Phát triển đô thị Hưng Yên, với GTPH 7.200 tỷ đồng trái phiếu không lãi suất, có kỳ hạn 12 tháng. Công ty Cổ phần Đầu tư kinh doanh và phát triển Đô thị Ngôi Sao Phương Nam phát hành 4.695 tỷ đồng trái phiếu, có lãi suất 13%/năm kỳ hạn 18 tháng. Công ty TNHH Kinh doanh nội thất LuxuryLiving phát hành 4.800 tỷ đồng, có lãi suất 9%/năm kỳ hạn 5 năm.

Công ty CP Đầu tư và Kinh Doanh Nam An phát hành 4.700 tỷ đồng trái phiếu có lãi suất13%/năm, kỳ hạn 18 tháng. Công ty TNHH Kinh doanh BĐS Dream City Villas phát hành 2.300 tỷ đồng, có lãi suất 6%/năm, kỳ hạn 5 năm. Tập đoàn Masan là DN có giá trị trái phiếu phát hành ra công chúng lớn nhất trong quý 1/2023, có tổng giá trị phát hành thành công là 3.500 tỷ đồng, kỳ hạn 5 năm theo lãi suất thả nổi được tính theo lãi suất huy động 12 tháng trung bình của 4 ngân hàng thương mại nhà nước cộng thêm 4%.

Các đợt PHRL này đều là các đợt phát hành được thực hiệc sau khi NĐ08 được ban hành. Nguyên nhân chính là NĐ08 cho phép tạm ngưng các quy định: quy định xếp hạnh tín nhiệm bắt buộc và quy định nhà đầu tư (NĐT) chuyên nghiệp là những yếu tố giúp hoạt động PHRL phục hồi trong khoảng thời gian này.

Khó khăn vẫn còn nhiều

Theo phân tích của VNDIRECT Research, trong bối cảnh niềm tin của các nhà đầu tư (NĐT) cá nhân chưa trở lại, tỷ lệ phân phối cho các NĐT cá nhân của các lô trái phiếu mới phát hành này là rất hạn chế, người mua chủ yếu là các tổ chức.

Quý 1/2023, tổng giá trị mua lại TPDN trước hạn đạt 23.730 tỷ đồng, tăng 29,3% so với cùng kỳ, nhưng giảm hơn 73% so với quý 4/2022. Trong bối cảnh thanh khoản thị trường bất động sản (BĐS) đóng băng, tín dụng bị thắt chặt đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền của các DN trong thời gian qua, đặc biệt, các DN BĐS. Đây có thể là những nguyên nhân khiến hoạt động mua lại TPDN trước hạn trong quý 1/2023 chững lại.

Việc mua lại TPDN trước hạn chững lại khiến danh sách các DN chậm nghĩa vụ thanh toán tiếp tục dày lên. Trong bối cảnh, thị trường BĐS trầm lắng, nhiều DN gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các DN chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu tiếp tục tăng lên. Đến ngày 22/3/2023, có khoảng 53 DN nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN theo thông báo của HNX.

Ước tính, tổng dư nợ TPDN của các DN này vào khoảng 148,9 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng gần 13,6% dư nợ TPDN toàn thị trường. Khoảng hơn 46,2 nghìn tỷ đồng TPDN của các DN trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm 2023, chiếm khoảng 19,8% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm.

VNDIRECT Research cho rằng: NĐ08 được ban hành tạo ra hành lang pháp lý cần thiết xử lý một vài điểm nghẽn hiện nay trên thị trường TPDN. Thứ nhất, NĐ08 tạo cơ sở pháp lý để tổ chức phát hành (TCPH) thỏa thuận về việc điều chỉnh một số điều khoản của trái phiếu, đặc biệt là việc gia hạn thời điểm đáo hạn.

Thứ hai, NĐ08 cho phép TCPH thanh toán nghĩa vụ nợ và lãi trái phiếu bằng các tài sản hợp pháp khác. Trong bối cảnh nhiều DN đang gặp khó khăn về dòng tiền như hiện nay thì giải pháp này cũng mở ra một lựa chọn khả thi cho DN (trong trường hợp trái chủ đồng ý.

Thứ ba, tăng tỷ lệ phát hành TPDN thành công thông qua việc hoãn thực thi một số điều khoản như quy định NĐT chuyên nghiệp, hoặc tăng thời gian phân phối.Thứ tư, giãn xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đến 1/1/2024 sẽ giúp tăng khả năng tiếp cận huy động vốn qua kênh phát hành TPRL đổi với một số DN.

Triển vọng thị trường quý 2

Hoạt động phát hành TPDN có thể tiếp tục cải thiện, tuy nhiên để thị trường phục hồi bền vững cần có thêm nhiều giải pháp đồng bộ khác. Với một số quy định nới lỏng cho hoạt động phát hành của NĐ08, VNDIRECT Research cho rằng trong thời gian tới có thể sẽ vẫn có những đợt PHRL với mục đích cơ cấu nợ nội bộ giống như những đợt phát hành của một số doanh nghiệp thực hiện cuối tháng 3 vừa qua.

Tuy nhiên, để thị trường có thể phục hồi bền vững, theo VNDIRECT Research cần phải có thêm những giải pháp đồng bộ khác để khôi phục lại niềm tin của NĐT và giải quyết được vấn đề mất thanh khoản như hiện nay của thị trường.

VNDIRECT Research đưa ra những giải pháp cụ thể như: Thứ nhất, cần thêm nhiều giải pháp quyết liệt hơn từ DN để củng cố niềm tin của NĐT vào thị trường TPDN. Các doanh nghiệp BĐS cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khănhiện tại về dòng tiền.

Thứ hai, cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án BĐS. Thứ ba, các cơ quan quản lý cần xem xét nới lỏng các điều kiện để cho phép các định chế tài chính lớn bao gồm các ngân hàng có thể tham gia sâu hơn vào thị trường TPDN với vai trò tạo thanh khoản trên thị trường.

Thứ tư, tương tự như bài học từ việc xử lý khủng hoảng TPDN tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các DN tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng, để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng.