Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội tại Trung Quốc, với DeepSeek nổi lên như một trong những chatbot phổ biến nhất. Không chỉ giới hạn trong lĩnh vực giao tiếp, công cụ này đang mở rộng mạnh mẽ sang y tế, giáo dục và dịch vụ công, mang đến cả cơ hội lẫn thách thức đối với con người.
AI trong y tế: cơ hội và thách thức
Gần đây, nhiều bệnh viện trên khắp Trung Quốc đã ứng dụng AI nhằm hỗ trợ bác sĩ trong việc ra quyết định, phân tích hình ảnh y khoa và kiểm soát hồ sơ bệnh nhân. DeepSeek cho phép người dân dễ dàng tra cứu thông tin y tế, đối chiếu phương pháp điều trị và thậm chí đưa ra nhận định sơ bộ về tình trạng sức khỏe. Điều này giúp bệnh nhân tiếp cận nhanh hơn với thông tin, đồng thời giảm tải áp lực cho đội ngũ y bác sĩ.
Tuy nhiên, việc AI tham gia sâu vào lĩnh vực y tế cũng dấy lên nhiều tranh cãi. Một số bác sĩ lo lắng vai trò của họ có thể bị suy giảm, đặc biệt trong các công việc liên quan đến chẩn đoán và tư vấn. Một đoạn video lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc đã ghi lại hình ảnh một bác sĩ than phiền khi bệnh nhân sử dụng DeepSeek để kiểm tra lại phương pháp điều trị của ông. Trường hợp này không phải cá biệt, khi ngày càng nhiều người dân dựa vào AI để đánh giá tình trạng sức khỏe của mình.
Bên cạnh đó, vấn đề bảo mật dữ liệu bệnh nhân và tính chính xác của các quyết định AI đưa ra cũng là điều đáng quan ngại. Một số tỉnh tại Trung Quốc, như Hồ Nam, đã cấm bệnh viện sử dụng AI để kê đơn thuốc nhằm đảm bảo độ an toàn cho bệnh nhân. Chính quyền Bắc Kinh đã yêu cầu các bệnh viện tuân thủ quy trình kiểm soát nghiêm ngặt, đảm bảo AI chỉ đóng vai trò hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn con người trong lĩnh vực này.
AI trong đời sống hàng ngày
Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực y tế, AI đang ngày càng len lỏi vào các khía cạnh khác của đời sống. Nhiều gia đình tại Trung Quốc đã sử dụng AI để hỗ trợ nuôi dạy con cái, giải quyết tranh cãi trong gia đình và cung cấp lời khuyên trong nhiều tình huống. Một phụ huynh chia sẻ con họ đã bình tĩnh lại sau khi trò chuyện với Doubao – một chatbot AI do ByteDance phát triển – thay vì tiếp tục khóc lóc khi không được mua đồ chơi. Những câu chuyện như vậy ngày càng phổ biến, làm dấy lên câu hỏi về vai trò của AI trong việc giáo dục và tương tác với trẻ em.
Bên cạnh đó, chính phủ Trung Quốc cũng thúc đẩy việc áp dụng AI vào hệ thống dịch vụ công. Các TP lớn như Bắc Kinh, Thâm Quyến đã triển khai AI để nâng cao hiệu quả trong quản lý hành chính, giúp cải thiện tốc độ xử lý hồ sơ và tối ưu hóa dịch vụ công cho người dân. Nhiều trung tâm dịch vụ công tại các TP này đã tích hợp AI để cung cấp thông tin pháp lý, hỗ trợ đăng ký kinh doanh, xử lý thủ tục hành chính một cách nhanh chóng hơn.
Một lĩnh vực khác mà AI đang thể hiện vai trò quan trọng là nghiên cứu và phát triển công nghệ. Chính phủ Trung Quốc coi AI như một công cụ chiến lược để duy trì sự cạnh tranh toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh nước này đang chịu các lệnh trừng phạt về công nghệ từ phương Tây. Nhà sáng lập DeepSeek, Liang Wenfeng, gần đây đã tham gia một hội nghị do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì, nơi ông kêu gọi thúc đẩy đổi mới công nghệ để hỗ trợ nền kinh tế quốc gia.
Những thách thức đặt ra
Dù mang lại nhiều lợi ích, sự lan rộng của AI cũng đặt ra hàng loạt thách thức. Một trong những vấn đề quan trọng là tính minh bạch và trách nhiệm pháp lý khi AI đưa ra các quyết định sai lầm, đặc biệt trong y tế và dịch vụ công. Giáo sư Marko Skoric tại Đại học Thành phố Hong Kong (CityU) cho rằng các hệ thống AI hoạt động theo mô hình "hộp đen", nghĩa là đầu vào và đầu ra có thể theo dõi, nhưng quá trình quyết định bên trong không rõ ràng. Điều này khiến việc xác định trách nhiệm trở nên khó khăn khi AI mắc sai lầm.
Ngoài ra, nguy cơ mất việc do tự động hóa cũng đang thu hút được sự quan tâm. Một bác sĩ phẫu thuật tại Thâm Quyến lo lắng AI có thể thay thế bác sĩ trong tương lai, dù hiện tại vẫn cần con người thực hiện các thao tác phẫu thuật phức tạp. Mối lo này không chỉ giới hạn trong ngành y tế mà còn lan sang nhiều lĩnh vực khác, từ giáo dục đến dịch vụ tài chính.
Nhiều chuyên gia cho rằng cần có một cách tiếp cận cân bằng giữa việc khai thác tiềm năng của AI và duy trì sự kiểm soát của con người. Giáo sư Jonathan Zhu tại CityU nhấn mạnh AI cần được kiểm soát chặt chẽ, dựa trên dữ liệu đáng tin cậy và luôn có sự giám sát từ con người. Ông khuyến nghị người dùng nên tham khảo nhiều nguồn AI khác nhau và kết hợp với ý kiến chuyên gia để đảm bảo tính chính xác khi sử dụng AI trong các quyết định quan trọng.
