Gặp cha qua những kỷ vật
Ông Phùng Thái (thôn Vạn Tường, xã Bình Hải, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) vẫn còn bồi hồi khi nhớ lại ngày mình nhận được giấy mời vào cuối tháng 4/2024. Lúc đó, đọc nội dung mời gia đình nhận lại những di vật, kỷ vật của liệt sĩ Phùng Đình Tú (cha ông Thái), ông đã không cầm được nước mắt.
Năm nay đã 72 tuổi, nhưng trong ký ức của ông Thái lại thiếu hụt một khoảng lớn bởi vắng bóng dáng người cha. Từ ngày cha đi chiến trường rồi hy sinh, ông chưa từng được gặp.
Suốt mấy chục năm qua, ông tìm kiếm nhiều nơi về tin tức của cha mình. Đã có lúc niềm hy vọng được thắp lên khi có chút thông tin nào đó, dù là mơ hồ. Nhưng rồi thực tế lại khiến ông thất vọng, buồn bã...
Liệt sĩ Phùng Đình Tú sinh năm 1930, quê ở xã Bình Hải (huyện Bình Sơn), nhập ngũ tháng 10/1948, hy sinh năm 1956. Đó là những thông tin liên quan đến liệt sĩ Phùng Đình Tú được lưu giữ ở các cơ quan thực hiện chính sách. Còn đối với gia đình ông Thái, vật duy nhất liên quan đến liệt sĩ Phùng Đình Tú là tấm bằng Tổ quốc ghi công được gia đình thờ cúng.
Ông Thái kể rằng, ngày mẹ ông còn sống, bà kể là sau khi lấy nhau, cha ông đi tập kết ra Bắc. Năm 1952, cha ông được về thăm nhà. Kể từ đó, chiến tranh triền miên, tin tức của người đi cứ biền biệt.
Những năm tháng sau chiến tranh, mẹ con ông Thái dò hỏi, tìm kiếm nhiều nơi mong có được tin tức về chồng, về cha mình nhưng không thành. Cho đến lúc mất, mẹ ông vẫn đau đáu nỗi niềm…
“Tôi đã từng nghe thông tin cha tôi được an táng tại một nghĩa trang tận Hà Nội. Tôi cũng đã lặn lội tìm đến địa chỉ đó, nhưng không có tên cha tôi..."- ông Thái nhớ lại.
Và rồi, ngày 6/5/2024, ông Thái đã nhận lại những kỷ vật của cha mình do Cục Chính sách (Tổng Cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam) bàn giao gồm một số vật dụng, giấy tờ như: giấy báo tử, thư chia buồn, sổ tay cá nhân, thư tay, thẻ mộ và hơn chục bức ảnh trắng đen. Trong cuốn sổ tay có chữ Phùng Đình Tú, viết bằng mực xanh...
Ông Thái lật giở những bức ảnh đen trắng đã ố màu trong tập kỷ vật của cha mình. Hình bóng người cha qua bao năm biền biệt giờ như hiện hữu qua những kỷ vật… Không kìm nén được xúc động, đôi mắt ông đỏ hoe. Hơn 70 năm kể từ lần cuối cùng về thăm nhà, lần này, cha ông đã quay trở lại, không phải bằng xương thịt mà là thông qua những kỷ vật.
"Tôi không thể nhận diện hình ảnh của cha, vì chưa được thấy cha ngoài đời bao giờ. Trong ảnh cha tôi chụp chung với các đồng chí ở đơn vị nên tôi phải về quê hỏi thăm những người lớn tuổi, nhờ xác định cha tôi là người nào trong những bức ảnh này để tôi rửa ảnh đưa lên bàn thờ"- ông Thái xúc động.
Tài sản có giá trị tinh thần lớn lao
Trong kháng chiến chống Mỹ, hàng trăm đoàn cán bộ từ miền Bắc với tinh thần tự nguyện, đã bí mật vượt dãy Trường Sơn để vào miền Nam công tác, trực tiếp chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Họ được gọi với biệt danh là "đi B".
Lúc đi B, tất cả những vật dụng cá nhân phải gửi lại đơn vị quản lý. Mục đích là, nếu cán bộ chẳng may hy sinh, thì tổ chức còn có thông tin và báo về gia đình.
Cùng nhận kỷ vật với ông Thái do Cục Chính sách tổ chức trong đợt tháng 5/2024 ở Quảng Ngãi còn có 6 gia đình khác cũng là thân nhân liệt sĩ hy sinh trong giai đoạn 1954 -1958.
Trong số đó, chỉ có một liệt sĩ đã được quy tập vào nghĩa trang, còn lại chưa có thông tin. Nhiều liệt sĩ hy sinh khi còn rất trẻ, họ chưa lập gia đình nên thân nhân chỉ là em ruột, cháu họ, em dâu.
Đợt trao di vật, kỷ vật của các liệt sĩ cho gia đình ấy gồm có giấy báo tử, sổ tay, thư, ảnh cá nhân, thẻ quân nhân, huy chương, giấy khen, giấy chứng nhận thành tích, kỷ niệm chương.
Vài cuốn sổ tay chưa kịp ghi dòng nào ngoài cái tên chủ nhân cuốn sổ... Đây là những di vật, kỷ vật gắn bó trong suốt quá trình tham gia chiến đấu của các liệt sĩ.
Các di vật, kỷ vật trở về với gia đình, thân nhân với nhiều cảm xúc lắng đọng. Tâm nguyện của những gia đình, thân nhân liệt sĩ cũng đã thành hiện thực khi nhận những kỷ vật nhỏ bé nhưng là tài sản có giá trị tinh thần lớn lao.
Trực tiếp trao trả những di vật, kỷ vật cho các gia đình, thân nhân liệt sĩ, Đại tá Hoàng Tuấn Hiền - Phó Cục trưởng Cục Chính sách cho biết, kỷ vật bàn giao cho thân nhân là của liệt sĩ gửi lại trước khi đi B. Trong điều kiện chiến tranh kéo dài, những kỷ vật này có lúc lưu lạc, nằm tại kho lưu trữ của các đơn vị.
Thời gian qua, Cục Chính sách và các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã phối hợp với Cục Người có công, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), Sở LĐ-TB&XH các tỉnh để xác minh thông tin với mong muốn đưa các kỷ vật của liệt sĩ hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc về với gia đình, người thân.
Qua đó, thể hiện sự tri ân của các thế hệ hôm nay đối với người có công với cách mạng, phần nào xoa dịu sự hy sinh, mất mát của thân nhân, gia đình liệt sĩ. Đồng thời, những di vật, kỷ vật của liệt sĩ sẽ góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ hôm nay và mai sau về lòng dũng cảm, tinh thần yêu nước của thế hệ đi trước, qua đó ra sức phấn đấu để học tập, rèn luyện, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
