Vấn đề đặt ra từ 3 nghị quyết chỉnh trang đô thị

Cơ chế mới cho đô thị đang cần đổi thay

Hà Nội đang bước vào giai đoạn phát triển mới, khi tốc độ đô thị hóa nhanh, dân số tăng mạnh, trong khi phần lớn hạ tầng khu vực nội đô đã cũ. Ở nhiều khu phố, hình ảnh những khu tập thể xây từ hàng chục năm trước, những vỉa hè chật hẹp, hệ thống thoát nước và chiếu sáng lạc hậu vẫn hiện hữu. Người dân mong một môi trường sống văn minh hơn, xanh hơn; chính quyền cũng mong muốn có công cụ đủ mạnh để hành động, thay vì chỉ dừng ở chủ trương.

3 nghị quyết mà TP đang hoàn thiện chính là bộ khung hành động để giải quyết “điểm nghẽn”. Thứ nhất, Nghị quyết quy định về thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị trên địa bàn TP, tạo cơ sở pháp lý để các dự án được triển khai nhanh hơn, giao quyền chủ động nhiều hơn cho địa phương.

Thứ hai, Nghị quyết quy định một số chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị và cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, giải quyết trực tiếp nút thắt lớn nhất trong nhiều năm qua là làm thế nào để người dân đồng thuận và an tâm khi di dời, tái định cư.

Thứ ba, Nghị quyết quy định một số biện pháp hỗ trợ, khuyến khích thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị và các công trình kiến trúc có giá trị, hướng đến thu hút nguồn lực xã hội, khuyến khích DN tham gia chỉnh trang những khu vực cũ, đồng thời bảo tồn các công trình có giá trị kiến trúc - văn hóa của Thủ đô.

Nếu Luật Thủ đô là nền thể chế quan trọng, thì 3 nghị quyết này chính là “cánh tay thực thi”, để TP có thể chủ động tổ chức và quyết định những việc gắn bó trực tiếp với đời sống người dân. Không chỉ tháo gỡ thủ tục, các nghị quyết còn mở đường cho cách làm linh hoạt, phù hợp từng khu vực. Khi quyền và trách nhiệm được giao đến cấp cơ sở, những việc tưởng chừng nhỏ như chỉnh trang tuyến phố, cải tạo vỉa hè, trồng thêm cây xanh hay khắc phục hệ thống chiếu sáng đều có thể được triển khai nhanh, hiệu quả hơn. Đó cũng là cách TP từng bước hình thành nền quản lý đô thị chủ động - thực chất.

Người dân là trung tâm

Trong các nhóm chính sách mới, phần liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nhận được sự quan tâm lớn nhất của người dân, bởi đây là nội dung tác động trực tiếp đến hàng vạn hộ dân. Nhiều khu chung cư cũ ở Kim Liên, Giảng Võ, Thành Công, Trung Tự… đã được kiểm định ở mức nguy hiểm, nhưng việc cải tạo kéo dài do chưa đạt được đồng thuận về quyền lợi và phương án tái định cư. Người dân chờ đợi, DN ngần ngại, còn chính quyền khó xử lý do thiếu khung đặc thù.

3 nghị quyết mới được kỳ vọng sẽ tháo gỡ tình trạng này. Cơ chế mới cho phép TP áp dụng linh hoạt các hình thức bồi thường, khuyến khích tái định cư tại chỗ, đồng thời công khai toàn bộ quy trình, bảng giá, thời hạn giải phóng mặt bằng. Người dân được tham gia ý kiến ngay từ giai đoạn lập dự án, được quyền chọn hình thức đền bù phù hợp. Khi minh bạch và lựa chọn được đặt lên hàng đầu, niềm tin của người dân sẽ là yếu tố quan trọng nhất để thúc đẩy tiến độ. Một cư dân khu tập thể Kim Liên chia sẻ: “Người dân chỉ mong biết rõ quyền lợi của mình, được tham gia bàn bạc, được đảm bảo chỗ ở ổn định. Nếu làm rõ được điều đó, ai cũng sẽ ủng hộ”.

Bên cạnh nhà ở, nghị quyết về chính sách hỗ trợ, khuyến khích sẽ tạo thêm sức bật cho các không gian đô thị có giá trị văn hóa, lịch sử. Thay vì phá cũ làm mới, TP hướng tới “chỉnh trang giữ hồn phố”, vừa cải thiện hạ tầng, vừa bảo tồn đặc trưng kiến trúc Hà Nội. Ở những khu phố như Lò Đúc, Nguyễn Công Trứ, quanh hồ Tây hay dọc sông Tô Lịch, tinh thần đó đã được thể hiện: chỉnh trang đồng bộ từ hạ tầng đến cảnh quan, nhưng vẫn giữ nét cổ kính và nhịp sống đặc trưng của người Hà Nội.

“Điều người dân mong nhất là sự rõ ràng trong thực thi. Cơ chế có thể hay, nhưng nếu chậm đi vào cuộc sống, niềm tin sẽ mất. Chỉnh trang đô thị chỉ thật sự thành công khi người dân thấy mình được lắng nghe và được sống trong môi trường tốt hơn” - TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho biết.

Cùng với đó, TP đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý quy hoạch - kiến trúc, tiến tới công khai toàn bộ dữ liệu quy hoạch phân khu, kế hoạch sử dụng đất, các dự án cải tạo và chỉnh trang. Khi dữ liệu được công khai, người dân có thể giám sát, DN có thể chủ động tìm hiểu cơ hội đầu tư. Đây là nền tảng quan trọng để các nghị quyết, khi đi vào thực tiễn, đạt hiệu quả nhanh và bền vững hơn.

Đô thị thay đổi từ những việc nhỏ nhất

Hà Nội hôm nay, không khó để thấy những đổi thay đang diễn ra từng ngày. Nhiều tuyến phố được lát lại vỉa hè, cây xanh được cắt tỉa, hệ thống điện chiếu sáng được cải tạo. Khu vực sông Tô Lịch đang dần hình thành trục cảnh quan mới với kè, lan can, cây xanh, đường dạo bộ, vừa cải thiện môi trường, vừa tạo không gian sinh hoạt cho người dân. Ở quận Hai Bà Trưng, tuyến phố Lò Đúc - Nguyễn Công Trứ được chỉnh trang đồng bộ, mang lại vẻ khang trang mà vẫn giữ được tinh thần phố cũ. Ở khu vực hồ Hoàng Cầu, các hạng mục cải tạo hạ tầng, cảnh quan đang hoàn thiện, tạo không gian mở kết nối giữa sông và khu dân cư.

Những thay đổi ấy, dù chưa lớn, nhưng thể hiện rõ tinh thần hành động của TP: chỉnh trang phải là việc làm thường xuyên, chứ không chờ đến khi xuống cấp mới sửa. Ở đó, mỗi tuyến phố, mỗi công trình được cải tạo là một bước cụ thể hóa nghị quyết, một lời khẳng định rằng chính sách đã bắt đầu chạm vào cuộc sống.

Góp ý vào dự thảo Nghị quyết “Quy định một số biện pháp hỗ trợ, khuyến khích thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị và các công trình kiến trúc có giá trị trên địa bàn TP Hà Nội”, TS Nguyễn Tiến Dĩnh - Ủy viên Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về kinh tế (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội) đánh giá: việc HĐND TP cho soạn thảo, thông qua và ban hành Nghị quyết là rất cần thiết để thực hiện Luật Thủ đô năm 2024, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong quản lý và cải tạo, chỉnh trang đô thị hiện nay ở Hà Nội, hướng tới mục tiêu xây dựng đô thị văn minh, hiện đại.

TP xác định, sau khi 3 nghị quyết được thông qua tại kỳ họp cuối năm, đây sẽ là giai đoạn chuyển từ thể chế sang hành động. Các sở, ngành, địa bàn được giao rõ trách nhiệm; việc chỉnh trang phải gắn liền với cải thiện đời sống dân sinh. Những dự án nhỏ như chỉnh trang vỉa hè, hạ ngầm đường dây, mở rộng hệ thống chiếu sáng, cải tạo sân chơi đều nằm trong cùng một định hướng chung - xây dựng Thủ đô phát triển bền vững, hiện đại và nhân văn.

Cải tạo, chỉnh trang đô thị không chỉ là việc sửa sang phố phường, mà là hành trình nâng tầm không gian sống của người Hà Nội. Cùng với sự vào cuộc của chính quyền, sự đồng thuận của người dân và sự tham gia của DN, Hà Nội đang từng bước tạo dựng hình ảnh một Thủ đô phát triển bằng hành động và bền vững bằng niềm tin.