Văn nghệ sĩ kiến tạo hệ giá trị mới cho văn hóa Thủ đô

Ngày 22/10, Tạp chí Người Hà Nội tổ chức Hội nghị tọa đàm “Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm và khai thác, phát huy tài nguyên chất xám, nguồn lực trí tuệ của văn nghệ sĩ Thủ đô trong triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ trọng tâm của Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội khóa XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030”. Tới dự có Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ; Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam Hồ Quang Lợi; Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội Đào Xuân Dũng; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo TP Hà Nội Kiều Thanh Hùng...

Văn nghệ sĩ Thủ đô - vốn quý để Hà Nội vươn tầm

Trong hành trình phát triển của Thủ đô, đội ngũ văn nghệ sĩ chính là những người tiên phong trên mặt trận tư tưởng và sáng tạo, góp phần không nhỏ trong việc gìn giữ phát huy bản sắc văn hóa, định hướng thẩm mỹ, bồi đắp tâm hồn con người. Phát biểu đề dẫn, nhà báo Vương Minh Huệ - Tổng Biên tập Tạp chí Người Hà Nội cho biết, ngày nay, trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và phát triển Thủ đô, văn nghệ sĩ càng phải nâng cao nhận thức chính trị, ý thức trách nhiệm công dân, trách nhiệm xã hội và bản lĩnh nghề nghiệp, trở thành lực lượng tiên phong trong việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản ánh chân thực, sinh động hơi thở của cuộc sống Hà Nội.

Khi TP Hà Nội đặt mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế chủ lực thì đội ngũ văn nghệ sĩ cần chủ động thích ứng với xu thế sáng tạo mới, kết hợp giữa nghệ thuật và công nghệ, giữa truyền thống và hiện đại, giữa yếu tố bản địa và tính toàn cầu. Họ không chỉ là người sáng tạo mà còn là người kiến tạo giá trị, truyền cảm hứng đổi mới trong hệ sinh thái văn hóa và nghệ thuật của Thủ đô.

Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam Hồ Quang Lợi khẳng định, trong các nguồn lực để Thăng Long – Hà Nội vươn tầm cao mới, văn hóa có tầm quan trọng đặc biệt. Thủ đô Văn hóa – đó mới đích thực là Hà Nội. Thủ đô đang có một đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức hùng hậu, đầy tiềm năng, giàu nhiệt huyết cống hiến. Tài năng của trí thức, văn nghệ sĩ là vốn quý của Thủ đô và đất nước. Bằng sức truyền cảm đặc biệt, văn học nghệ thuật góp phần bồi đắp văn hóa, nuôi dưỡng tâm hồn, trở thành luồng ánh sáng có sức lay động.

Nhà báo Hồ Quang Lợi cũng đề cập đến 5 vấn đề khi nhấn mạnh vai trò quan trọng của văn nghệ sĩ Thủ đô trong xây dựng và phát triển văn hóa con người Hà Nội. Đó là: giải quyết hài hòa bài toán bảo tồn – phát triển; văn hóa phải soi rọi mọi quyết sách về chính trị và văn hóa; văn hóa ứng xử - cốt cách, tâm hồn người Hà Nội; công nghiệp văn hóa – “Tinh thần Việt Nam, tinh hoa thế giới”; bao giờ thì Hà Nội có những tác phẩm văn học – nghệ thuật đỉnh cao?

Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, có hai điều không giới hạn để Hà Nội có những tác phẩm văn học – nghệ thuật đỉnh cao là: chất liệu Hà Nội và tình yêu Hà Nội. Hiện nay, chúng ta chưa khai thác đúng mức tiềm năng và thế mạnh của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ. Lãng phí lớn nhất là bỏ phí nhân tài. Do đó, cần một chính sách đào tạo, bồi dưỡng, thu hút nhân tài hữu hiệu hơn nữa... Và, các giới trí thức, văn nghệ sĩ, các nhà khoa học – các “kẻ sĩ Thăng Long” thời nay cần vào cuộc với sinh khí mới, tận tâm tận lực, hào hứng sáng tạo và cống hiến cho Thủ đô và đất nước.

Sáng tạo đột phá để Hà Nội phát triển công nghiệp văn hóa

Xây dựng hệ giá trị văn hóa Thăng Long – Hà Nội trong bối cảnh hội nhập và sứ mệnh của văn nghệ sĩ Thủ đô là một đề tài rất lớn. Vì thế, nhà thơ Bằng Việt cho rằng, vai trò của văn nghệ sĩ, trí thức là rất lớn. Trong giai đoạn mới này, họ phải chủ động hơn, có nhiều sáng kiến mạnh mẽ hơn, để có thể làm thay đổi được tình hình và vị thế của mình trong các hoạt động nghề nghiệp cũng như tạo được đột phá lớn. Văn nghệ sĩ cũng phải có những chương trình hành động mới mẻ, táo bạo, quyết liệt. Nhà thơ Bằng Việt đề nghị có một viện dịch thuật lớn do Nhà nước tài trợ, để chọn dịch những tác phẩm hay nhất của quốc tế ra tiếng Việt và các tác phẩm hay nhất của Việt Nam dịch ra tiếng nước ngoài.

Hà Nội là TP của những lớp trầm tích kiến trúc, từ những công trình truyền thống đến các dấu ấn phương Tây, từ kiến trúc thời bao cấp đến những tòa nhà hiện đại. Theo TS.KTS Vũ Hoài Đức – giảng viên Trường Khoa học Liên ngành và nghệ thuật – Đại học Quốc gia Hà Nội, trong dòng chảy đô thị hóa nhanh chóng, bản sắc kiến trúc Hà Nội đang đối diện với nhiều thách thức phức tạp và đa chiều. Trong bối cảnh ấy, kiến trúc sư chính là lực lượng trí thức sáng tạo đặc thù. Họ không chỉ là những người thiết kế công trình mà còn là những “nhạc trưởng” kiến tạo không gian sống, kết nối con người với thiên nhiên và văn hóa.

Để bản sắc kiến trúc Hà Nội được củng cố và phát huy trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, TS.KTS Vũ Hoài Đức nhấn mạnh 4 định hướng: đô thị di sản, đô thị xanh và bền vững, đô thị sáng tạo và đô thị nhân văn. Trong bối cảnh hội nhập và đô thị hóa nhanh chóng, trách nhiệm của kiến trúc sư Thủ đô ngày càng trở nên nặng nề nhưng vinh dự. Họ chính là lực lượng tri thức sáng tạo, là “người giữ lửa” cho hồn phố và cũng là “người mở đường” cho diện mạo mới của TP. Đó vừa là trách nhiệm với Nhân dân, vừa là đóng góp thiết thực vào việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu của Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội khóa XVIII.

Hà Nội có tiềm năng lớn để trở thành trung tâm của ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, với nguồn nhân lực và cơ sở vật chất sẵn có. Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, việc phát triển công nghiệp văn hóa tại Hà Nội vẫn chưa đạt được kết quả như mong đợi, do thiếu cơ chế, chính sách hỗ trợ phù hợp. Vì thế, cần có sự quan tâm, đầu tư và tạo điều kiện từ chính quyền cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức liên quan.

Bên cạnh đó là các giải pháp để phát huy vai trò và giá trị của văn hóa Hà Nội, đó là Hà Nội xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để hỗ trợ, khuyến khích sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa tại Hà Nội; tạo điều kiện, nguồn lực cho đội ngũ nghệ sĩ, trí thức tại Hà Nội để họ có thể phát huy tài năng và sáng tạo. Đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức liên quan nhằm xây dựng và triển khai các chính sách, giải pháp hiệu quả. Ngoài ra, đẩy mạnh việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của Hà Nội trong bối cảnh phát triển hiện nay.

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội Đào Xuân Dũng cho biết: tọa đàm đã gợi mở nhiều định hướng cho sự phát triển của văn học nghệ thuật Thủ đô trong thời gian tới. Các ý kiến, tham luận tại tọa đàm là nguồn tư liệu quý, cơ sở thực tiễn quan trọng để các cấp chính quyền cùng cơ quan chức năng tiếp thu, nghiên cứu, xây dựng các chương trình, kế hoạch hành động cụ thể, góp phần phát huy vai trò, vị thế và trách nhiệm của giới văn nghệ sĩ trong giai đoạn mới.

“Tôi hy vọng và tin tưởng rằng, với đội ngũ văn nghệ sĩ đông đảo, tài năng, tâm huyết và trí tuệ, Hà Nội sẽ tiếp tục phát huy tối đa “tài nguyên chất xám”, biến sức sáng tạo thành động lực phát triển, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trọng tâm của Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội nhiệm kỳ 2025 - 2030” - ông Đào Xuân Dũng nhấn mạnh.