Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng: Cần thiết và cần lan toả mạnh mẽ

Sáng 22/10, tại Hà Nội, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tổ chức Hội thảo lấy ý kiến dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTT&DL Lê Hải Bình chủ trì Hội thảo.

Chuẩn mực ứng xử trên không gian mạng là vấn đề cấp thiết

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTT&DL Lê Hải Bình nhấn mạnh, trong thời đại số, không gian mạng tác động sâu sắc đến đời sống xã hội của từng cá nhân. Song song với những tiện ích và cơ hội, môi trường mạng cũng đặt ra không ít thách thức. Trong đó, sự gia tăng của những hành vi lệch chuẩn, phản văn hóa trên mạng xã hội đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới quá trình hình thành nhân cách, đạo đức và lối sống của thanh thiếu niên, khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo ngại. Trước thực tế đó, việc xác lập những chuẩn mực ứng xử trên không gian mạng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Theo Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình, bên cạnh hệ thống pháp luật, Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, sẽ là công cụ quan trọng góp phần hình thành một môi trường mạng lành mạnh, văn minh, nơi các giá trị tốt đẹp, nhân văn được lan tỏa.

Tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Nguyễn Thị Thanh Huyền khẳng định việc xây dựng và ban hành Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Bộ quy tắc sẽ là công cụ định hướng hành vi, tạo lập thói quen tích cực, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của không gian mạng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng con người Việt Nam thời kỳ mới.

“Trong quá trình xây dựng dự thảo, Bộ có công văn xin ý kiến 59 đơn vị gồm Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh…” - bà Nguyễn Thị Thanh Huyền cho biết.

Kết quả, có 45 đơn vị đồng ý hoàn toàn, 14 đơn vị góp ý chi tiết về một số nội dung như: Tách riêng nhóm đối tượng điều chỉnh các cơ quan báo chí; các công ty truyền thông, quảng cáo, các công ty tổ chức nghệ thuật biểu diễn; Bổ sung điều khoản về giải thích từ ngữ; Bỏ quy định điều khoản về khen thưởng, kỷ luật trong dự thảo Bộ Quy tắc; Bổ sung cơ chế, quy trình rà quét, phát hiện và xử lý vi phạm về lừa đảo hoặc quảng cáo sai sự thật; Làm rõ trách nhiệm cụ thể của các tổ chức, cơ quan có liên quan.

Ứng xử văn minh để xây dựng không gian mạng lành mạnh

Dự thảo lần hai của Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng gồm 3 chương, 11 điều định hướng hành vi ứng xử văn minh, xây dựng không gian mạng lành mạnh và nâng cao trách nhiệm của các cá nhân, người có ảnh hưởng trên không gian mạng (KOL, KOC) và các doanh nghiệp.

Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên nhóm đối tượng KOL, KOC, công ty mạng đa kênh (MCN), doanh nghiệp truyền thông đa phương tiện... được ghi nhận trong một văn bản có cơ sở pháp lý. Từ đó, tạo tiền đề để huy động các lực lượng này tham gia lan tỏa chủ trương, chính sách của Nhà nước.

Đại diện các doanh nghiệp như Yeah1, Metub, Meta và TikTok đều bày tỏ sự đồng thuận cao với dự thảo. Các đơn vị cho biết sẵn sàng phối hợp đào tạo, quán triệt KOL tuân thủ Bộ Quy tắc, xây dựng cơ chế hợp tác minh bạch, đồng thời đề xuất bổ sung ví dụ cụ thể trong một số điều ở Bộ quy tắc để người dùng dễ hiểu, thực hiện.

Ông Nguyễn Lâm Thanh, đại diện TikTok Việt Nam nhận định, việc đưa Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng vào thực tế cần được triển khai linh hoạt, phù hợp với đặc thù của môi trường số.

Còn ông Phạm Anh Thi - Tập đoàn Yeah1 đề xuất, người có sức ảnh hưởng (influencer) nên được tách thành một nhóm đối tượng riêng trong Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng, thay vì gộp chung với cá nhân, bởi họ có khả năng định hướng dư luận ở quy mô lớn…

Bà Nguyễn Phương Chi, đại diện Tập đoàn Meta đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc tiếp thu, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để đưa ra các quy định nâng cao nhận thức, giáo dục sử dụng mạng xã hội. Meta cũng có bộ tiêu chuẩn cộng đồng với nhiều biện pháp áp dụng với người dùng, trong đó có cảnh báo và ngăn chặn vi phạm. Ngoài ra, Meta đã tham gia nâng cao kỹ năng số cho người dùng Việt Nam. Kể từ năm 2018 đến nay, gần 1 triệu thanh, thiếu niên, 100.000 giáo viên tại Việt Nam được đào tạo kỹ năng mềm khi tham gia môi trường mạng…

Đóng góp ý kiến tại hội thảo, NSND Nguyễn Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật Biểu diễn cho rằng việc xây dựng, ban hành bộ quy tắc vào thời điểm này rất đúng, trúng, cần thiết và cần được lan toả mạnh mẽ. Cục trưởng Cục Nghệ thuật Biểu diễn có một số đề xuất đáng chú ý, trong đó có đề xuất có quy định, giải pháp đối với những đơn vị, cung cấp nội dung, có thể là những kênh nhỏ của công ty lớn, công ty truyền thông thường có những cách giật tít phản cảm, gây hiểu lầm, tác động tiêu cực đến người xem.

Đối với các cơ quan báo chí, Cục trưởng Nguyễn Xuân Bắc đề nghị, bên cạnh thực hiện đúng Luật Báo chí, các nhà báo tránh tình trạng định hướng chủ quan. Vì thông tin trên báo chí rất quan trọng, độc giả tin thông tin được đăng tải là thông tin chính thống, có sức nặng của thông tin. Nếu thông tin trôi nổi được báo chí đăng sẽ định vị lại nhận thức của người tiếp nhận. Nếu thông tin đấy định hướng tiêu cực thì cũng cần phải bị xem xét.

Đồng quan điểm với các đại biểu, đại diện Bộ Công an khẳng định việc ban hành Bộ Quy tắc là rất cần thiết, góp phần quan trọng trong việc đấu tranh, xử lý vi phạm, xây dựng môi trường mạng văn minh, lành mạnh…