VGAT: không nên để các ngân hàng tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng

Theo Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, Luật Các tổ chức tín dụng ngày 18/1/2024, ngân hàng thương mại (NHTM) không có chức năng nhiệm vụ sản xuất vàng; nhiệm vụ chính của các NHTM là kinh doanh tiền tệ (đặc biệt là hoạt động tín dụng) và cung ứng dịch vụ thanh toán. Nếu để các NHTM tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, các NHTM buộc phải sử sụng nguồn vốn khá lớn (đầu tư nhà xưởng, máy móc, đào tạo tay nghề nhân công) đầu tư vào lĩnh vực không thuộc chức năng, nhiệm vụ chính. Điều này ảnh hưởng đến nhiệm vụ trọng tâm của các tổ chức tín dụng giai đoạn 2025 - 2030 là cấp tín dụng, hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp (DN) sản xuất kinh doanh để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Thêm vào đó, các NHTM không phải là tổ chức chuyên sâu về sản xuất kinh doanh vàng. Lịch sử đã chứng minh các NHTM sản xuất và kinh doanh vàng miếng không hiệu quả trước năm 2012 và để lại hậu quả ngoài mong muốn kéo dài mà nhờ sự chỉ đạo quyết tâm hiệu quả của NHNN mới ổn định lại.

Về quy định về điều kiện được cấp giấy phép sản xuất vàng miếng đối với DN có vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng trở lên, VGAT cho rằng, quy định này quá chặt, chỉ 1 đến 3 DN sản xuất kinh doanh vàng có thể đáp ứng được điều kiện này. Với quy định trên, số lượng DN tham gia sản xuất vàng miếng không đáng kể, dễ hình thành để Nhà nước vẫn độc quyền sản xuất, cung ứng vàng miếng, hạn chế nguồn cung vàng miếng. Hiệp hội kiến nghị vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng trở lên là phù hợp. Ngoài ra, nên tập trung về năng lực sản xuất của DN (tài sản, cơ sở vật chất, kỹ thuật để sản xuất vàng miếng của DN); về hiệu quả kinh doanh, uy tín DN, thương hiệu trên thị trường; mẫu mã, chất lượng sản phẩm vàng miếng; tình hình chấp hành quy định của nhà nước liên quan đến kinh doanh vàng.

Theo Hiệp hội, quy định về cấp hạn mức hàng năm và giấy phép từng lần xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu đối với DN sản xuất vàng miếng tại dự thảo cần được xem xét bỏ. Bởi quy định này tăng giấy phép con, tăng thủ tục hành chính đối với DN; kìm hãm hoạt động xuất khẩu vàng miếng, tái tạo ngoại tệ cho đất nước. Đồng thời làm mất cơ hội sản xuất kinh doanh của DN vì diễn biến thị trường vàng thế giới biến động liên tục, chịu tác động nhiều yếu tố. Nếu chờ thủ tục cấp phép từng lần (ngoài giấy phép cấp hạn mức hàng năm) DN sẽ mất cơ hội xuất khẩu hoặc nhập khẩu với giá tốt nhất; ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và hoạt động xuất khẩu.

Hiệp hội đề nghị chỉ quy định NHNN cấp hạn mức xuất nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu hàng năm, phân bổ cho từng DN ngay từ quý I đầu năm theo nguyên tắc công khai, minh bạch; không phát sinh giấy phép con. Trên cơ sở đó, các DN chủ động lựa chọn thời điểm và khối lượng (trong hạn mức) để nhập khẩu hoặc xuất khẩu nhằm đạt hiệu quả cao nhất. DN thực hiện báo cáo định kỳ về tình hình thực hiện hạn mức xuất nhập khẩu vàng với NHNN; việc điều chỉnh bổ sung hạn mức do NHNN xem xét, quyết định. Ngoài ra, đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc về cơ chế nên khuyến khích nhập vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, vàng trang sức đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và phục vụ xuất khẩu, tái tạo ngoại tệ (trong đó có tới hơn 25% là giá trị sức lao động), không nên tạo cơ chế về hoạt động mang tính thương mại (nhập khẩu và xuất khẩu vàng miếng).

Về hoạt động kinh doanh mua bán theo Hiệp hội, là khâu trung gian giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng (thị trường), giúp lưu thông phân phối hàng hóa được thông suốt nhanh nhất từ nhà sản xuất tới người mua. Như hàng hóa thông thường khác, các DN kinh doanh mua bán vàng miếng (trung gian) chỉ cần đăng ký kinh doanh theo pháp luật đầu tư, luật DN. Việc quy định phải được NHNN cấp phép là không cần thiết, phát sinh giấy phép con, là sự can thiệp cứng nhắc vào thị trường; ảnh hưởng tới quyền tự do kinh doanh của DN và tính thông suốt của thị trường. Ngoài ra, với quy định này tác động ảnh hưởng tới sản xuất vàng miếng (sản xuất vàng miếng đưa ra thị trường sẽ phải chịu 2 giấy phép, giấy phép sản xuất vàng miếng; và giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng).

Theo quy định tại dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, DN kinh doanh vàng có vốn điều lệ trên 1.000 tỷ đồng, ngân hàng có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng có thể trong diện được cấp phép sản xuất, khi Nhà nước bỏ độc quyền vàng miếng. Các đơn vị này phải trong danh sách đang được NHNN cấp giấy phép kinh doanh mua, bán kim loại quý, không bị xử phạt hoặc đã khắc phục xong nếu vi phạm.

Hiện có 38 DN, ngân hàng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Tuy nhiên, tính theo quy mô vốn điều lệ hiện hành, chỉ một số doanh nghiệp "đầu ngành" có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên như PNJ, DOJI, SJC.

Về phía ngân hàng, Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank và Agribank nằm trong nhóm có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng.